B.





Cumhuriyetin ilk dönemlerinde Vakýf mülkiyetindeki binlerce caminin satýþý yapýldý . En büyük cami tasfiyesi Ýstanbul’da oldu . Bu camileri daha çok gayrimüslimler ile dini duyarlýlýðý az bazý kiþiler satýn aldýlar . Satýlan camiler depo , iþ yeri , dükkan olarak kullanýlýp bazýlarý yýkýlarak yerine bina yapýldý . Bu kýyým Anadolu’nun her yanýna dalga dalga yayýldý .
Ýkinci Dünya Harbi sýrasýnda cami ve mescitlere son dalga vurdu . Seferberlik bahane edilerek , mabetler saman ve ot deposu haline getirildi .

O günlerin canlý þahidi Balýkesir’li Ýsmail Seyreköz anlattý :

“ Sosyal Sigorta Çarþýsý batýsýndaki Martlý Camii , kadýnlar hapishanesi olarak kullanýlýyordu . Daha sonra jandarma koðuþu yapýldý . Minaresi yýkýldý . Yýkýlan minarenin taþlarý Taþpýnar köyüne satýldý .
Hacý Ali camii (eski adý Kabaklý) eski Belediye (þimdi müze) yanýndaki bu cami Askerlik Sevk Ýstasyonu idi. Senede bir defa kapýsý açýlýr , bahçesine bir masa konur , bir yüzbaþý ve bir yazýcý çavuþ askerlik sevk kaðýtlarýný imzalarlardý . Kura ve sevkiyat bitince kapýlarý kilitlenirdi .
Eski Cami’den Muharrem Hasbi Lisesi’ne giden yoldaki Köprübaþý Camii minaresizdi . Cumhuriyet Halk Partisi Ocaðý olarak kullanýlýyordu .
Kayabey Camiinde ot doluydu . Çatý yaðan yaðmurlardan çökünce beygirlerin otu çürümesin diye hemen taþýdýlar . Cami harap ve viran bir þekilde terk edildi .
Þehrin en eski camilerinden olan Yýldýrým Camii (eski cami) yýllarca ot , saman ve malzeme deposu olarak kullanýldý . Cami yýllar sonra terk edilince içinden üç dört balya ot ile üç dört eþek semeri çýktý .
Depo yapýlan en merkezi yerdeki Yeþilli Cami’de memleketin en nadide el dokuma halýlarý toplanmýþ ve bir odasýnda istif edilmiþti . Cami içinde yatýp kalkan emniyet müfrezesindeki askerlerin el , yüz , yýkanma sularý bunlarýn üzerine akmýþ , asker yýllar sonra burayý terk ettiðinde o güzelim halýlarýn lime lime çürüdüðü görülmüþtü . Bu camiden de bir adet beygir paldýmý ve bir adet havud çýktý .
Ali Þuuri Ýlkokulunun güneyindeki Ýbrahim Bey Camiinda yatýp kalkan askerler soðuktan caminin aðaç parmaklýklarýný yakmýþlar , cami terk edildiðinde içeride bir adet katýr semeri bulunmuþtu . “

Ýstanbul’un fethinde þanlý ordunun kumandanlarýndan , Fatih’in eniþtesi Zaðnos Mehmet Paþa’nýn eseri Paþa Camii ise kapatýlma , depo olma tehlikesini , Dursunbeyli CHP üyesi ileri gelen Hacý’larýn bizzat Ankara’ya giderek Ýsmet Paþa’ya ricada bulunup yalvarmalarýyla atlatabilmiþti .
Hacý Ýsmail’e dedim ki “ Allah rýzasý için anlatýn ; anlatýn ki genç nesiller yapýlanlarý unutmasýnlar . Paþa Camii çok büyük bir cami .. Orasý için ne düþünülmüþ ve nasýl bir plan yapýlmýþtý ? “
“ Düþünülmüþ , düþünülmüþ ; dedi . Orasý unutulur mu ? 1938 Yýlýndan sonra konferans salonu olarak planlamýþlar . Fakat tahakkuk ettiremediler .”
Balýkesir’de kapatýlan 27 camiye karþýlýk CHP’li Müslümanlarýn kurtarabildikleri tek mabet , tarihi Zaðnos Paþa Camii olmuþtu .
Savaþ ve seferberlik bahanesiyle yapýlan bir zulmün sonunda geride býraktýklarý þeyler sadece eþek ve katýr semerleriydi .