Eklenme Tarihi : 7.08.2011
Okunma Say�s� : 3104
Yorum Say�s� : 3

Yokarda Bir Ay Bar... Yusuf Akg�l

Yokarda Bir Ay Bar

Yusuf AKG�L

T�rkmen �ocuklar�, ne zaman te�ekk�l etti�i ve ne zamandan beridir s�ylenip geldi�i bilinmeyen bir s�zl� anlat�m gelene�ini, her Ramazan ay�n�n ba�lang�c�nda (Orucu kalk�laca�� ilk g�n�n ak�am�) ve sonunda (Arife ak�am�) ev ev dola�arak, her y�l yeniden g�ndeme getirirler.

Gruplar halinde bir araya gelen �ocuklar, sahura kalkaca��n� bildikleri T�rkmen ailelerin kap�lar�n� �alarak, bir “Ya Ramazan” manisi s�yleyip bir hediye beklerler. Bu hediye para (manat), �eker, mendil veya herhangi bir yiyecek maddesi olabilir.

Belirli bir ezgiyle s�ylenen bu �ocuk �iirinin T�rkmencesi ��yledir: (bir b�l�m�)

“Oraza geldi hay bilen,
Bir melece tay bilen.
Tay�n batga batanda
��kard�k hay hay bilen.

Yokarda bir ay bar
Uc� g�z�l yay bar.
Pigamberin sa�ag�nda
Bize goylan pay bar.

Gap�n�zda toy bolsun
Az berenin g�yz� bolsun
K�p berenin ogl� bolsun
Omin…”

( Oraza: Ramazan, Melece: Doru, Batga: Batak, Yokarda: Yukar�da, Ay bar: Ay var, Uc� k�z�l: Ucu k�z�l, Sa�ak: Sofra, Goylan: Koyulan, verilen, Beren: Veren, G�yz: K�z, K�p: �ok, Ogl�: O�lu, Omin: Amin )

�nceleri sadece T�rkmen ailelerin ya�ad�klar� evlere gelerek bir �iir par�as�n� s�yleyip hediyeler bekleyen T�rkmen �ocuklar�, daha sonralar�, Ba��ms�zl�kla birlikte T�rkmenistan’da ya�amaya ba�layan “T�rk” ailelerin de kap�lar�n� �almaya ba�lad�lar.

Ramazan ay�n�n ba�lad��n� ve bitti�ini duyuran bu k��k habercilerle, ilk defa 1995 y�l�nda kar��la�t�m. Say�lar� 5-10 ki�i idi. T�rkmenistan’�n ba��ehri A�kabat’�n H�dayberdi caddesindeki kiral�k evimin kap�s�n� hi� beklemedi�im bir anda, yukar�daki Ramazan manisiyle kakan (�alan, t�klatan) �ocuklar g�zlerimi ya�artm��, “mihman”�m oluvermi�lerdi.

Ramazan habercisi �ocuklar�n say�s� 1995’ten bu yana her ge�en y�l artt�.

A�kabat’ta ge�irdi�im son (1999) Ramazan ay�nda, Mir 4’te oturdu�um ev adeta �ocuklar�n istilas�na u�ram��, onlara vermekten ne cebimde T�rkmen manat�, ne de dolapta tatl�- �eker kalm��t�. Gruplar�n say�s�n�n onbe�ten fazlas�n�n hesab�n� tutamam��t�k. San�yorum yakla��k 100 �ocuk, sahura kalkaca��m�z ilk gece, kald��m�z apartman� ��nlatt�. Ailece �a��r�p kald��m�z ve haz�rl�ks�z yakaland��m�z i�in hediye yeti�tirememi� ve bir k�sm�na ertesi g�n gelmelerini s�ylemi�tik.

�nceleri �arl�k Rusya’s�n�n kuklalar�na, sonra da Sovyetlerin u�aklar�na kar�� b�y�k bir sab�r ve diren� g�stererek “Emanet”i g�n�m�z nesillerine ula�t�ran T�rkmen ya�l�lar�n�n (T�rk leh�esinde, ya��ulu) yan� s�ra, emaneti teslim alan T�rkmen �ocuklar�n�n da, �rettikleri naz�m �rnekleriyle bu hizmette �ok b�y�k bir katk� sa�lad�klar�n� vurgulamal�y�z.

Ba��ms�zl�k sonras� T�rkmenistan’da, �nce Kurban Bayram� (1993), sonra da Ramazan Bayram� i�in resmi tatil uyguland�.

Sovyetler devrinde T�rkmenler, dini geleneklerini gizlice s�rd�rm��lerdir. H�ristiyan ahalinin A�kabat 30. Mikrayon’daki kilisesi hep faal idi ama y�zde 90’� S�nni M�sl�man olan ahalinin, A�kabat merkezde serbest�e ibadet edebilece�i bir mescit bile yoktu.

T�rkmenler Sovyetler devrinden ta ba��ms�zl�klar�n� ilan ettikleri 1991 y�l�na kadar inan�lar�n� hep y�reklerinde saklay�p getirdiler.

��te, A�kabat T�rk �lahiyat Lisesi ��rencisi �laman Babayev’in kendi obas�nda tespit etti�i iki Ramazan manisi:

“Oraza (1) aylar� gelende-ge�er
Muhammet at�n� m�nende(2), ga�ar
Ay�n on d�rd�nde yalk�m�n(3) sa�ar
Muhammet �mmat�ndan(4) Ya Ramazan.”

“Esselam-aleyk�m yatan ki�iler
Kirpi�ni kirpi�ne gatan ki�iler
Otuz g�n oraza(5) tutan ki�iler
Ya Muhammet Ya Ramazan…”

1:Ramazan, 2:binende, 3:��k, 4:�mmet 5:oru�

T�rkmenistan’da 21. y�zy�l, ba��ms�zl�kla birlikte Bayramlarla kar��land�. Sovyetler Birli�i devrinde bayram� bile ya�amayan T�rkmenler, bug�n �lkeyi dolduran y�zlerce yeni camide, bu m�barek g�nleri h�rriyet i�inde idrak ediyorlar.

2000 y�l�n�n ilk Kurban Bayram�nda, T�rk Diyanet Vakf�’n�n katk�lar�yla kurulan A�kabat Ertu�rul Gazi Caminde bir araya gelen T�rk ve T�rkmen karde�ler birlikte ��kredip, Allah’a el a�arak niyaz k�lm��lard�.

Ben T�rkmenistan’dan d�neli aradan tam 11 y�l gelip ge�mi�... Orucun ilk gecesi veya Arife ak�am� yine T�rkmen �ocuklar� gruplar halinde evleri dola�arak “Ya Ramazan” manileri s�ylerlerken; ben, bu kez T�rkmenistan’dan binlerce km. uzakta T�rkiye’nin bat�s�nda Bal�kesir �ehrinde, geceleyin “Yukar�daki Ay”a bak�p, gara g�zl� ye�enlerimi hat�rlayaca��m.Ve onlar�n gelmelerini, Ramazan manisi s�ylemelerini bekleyece�im.

Onlars�z ge�irdi�im bu Ramazan bayram�nda, Karesi diyar�nda Bal�kesir gecelerini seyredip, “K�pet Da��” niyetine “Kaz Da�lar�”n� d��nmek zor olacak…

Belki de bir yolunu bulur ve Ramazan Bayram�na, onlarla birlikte mani s�yleyerek, T�rkmenistan’da girerim… Kim bilir!

Sitedeki

�nceki Yaz�s� Sonraki Yaz�s�

Yazar�n

�nceki Yaz�s� Sonraki Yaz�s�

( Yokarda Bir Ay Bar... Yusuf Akg�l ba�l�kl� yaz� Yusuf Akg�l taraf�ndan 7.08.2011 tarihinde sitemize eklenmi�tir. Sitemizde yay�nlanan eserlerin hukuki sorumlulu�u , kullan�lan materyaller ve yaz�n�n i�eri�i yazarlar�na aittir.�zin al�nmadan kaynak g�sterilse bile sayfam�zdaki eserler ba�ka yerde yay�nlanamaz. Eserlerin izin al�nmadan kopyalanmas� ve kullan�lmas� 5846 say�l� Fikir ve Sanat Eserleri Yasas�na g�re su�tur. )
Okudu�unuz Yaz�n�n Site Kurallar�n� �hlal Etti�ini D��n�yorsan�z, Site Y�netimine Bildirmek ��in T�klay�n�z.