Papa VI. Alessandro, Kilise iþlerininin resmi idaresini kýzý Lucrezia'ya teslim ettikten sonra Vatikan’da iþler iyice çýðýrýndan çýkmýþtý.

1495’de, ýlýman ve yaðýþsýz geçen Ocak ayýndan sonra Þubat karla beraber gelmiþti. Tiber Nehrinin berrak sularý çabucak kirlenmiþ, rengi çamurlu bir kahverengiye dönüþmüþtü. Romalýlar, biraz eðlenebilmek için kendilerini sokaklara, sokaklarý beyaz örtüsüyle kaplayan kar yaðýþýna salývermiþlerdi. Neþe içinde oynayan çocuklarýn çýðlýklarý büyüklere de sirayet etmiþ, onlar da onlarla kar topu oynayarak eyleniyorlardý. Yer er sohbet edenler de vardý.

“Fransýz kralý Charles, Napoli’ye gelmiþ, Türk Prensi yollayýn bana, Fransa’ya götüreceðim onu, diyerek Papa’ya haber yollamýþ.”

“Papa, Osmanlý’dan gelen altýnlardan vaz geçip de yollar mý ki?”

 “Fransa Kralý Napoli ile savaþý kazandýktan sonra, Papa’nýn gözü korkmuþtur. Yollamayacaðým, diyemez…”

Lucrezia bu meseleyi Lizbon Kardinali'ne danýþtý.

Lizbon Kardinali Lucrezia'yý sessizce dinledi ve “Papa bir konuyu Kardinaller Kurulu'na getirdiðinde, hakim yardýmcýsý ile baþka bir kardinal önerilen çözümleri yazarlar. Bu da, þimdi þu konuþmamýzý kayda alacak birinin burada olmasý gerekiyor demek” dedi.

Lucrezia, Kardinal'e cevap olarak gayet güzel yazabildiðini söyledi.

Bunun üzerine Kardinal, Lucrezia'ya Latince “Ubi est penna vostra?”(Hani nerede kalemin?) diye sordu.

Lucreazia, Kardinal'in sorusundaki kelime oyununu hemen kavradý. Asýl anlamý “kanat, tüy” olan “penna” o sýralar yazý aracý kuþ tüyü olduðundan, “kalem” anlamýna gelmekteydi. Bununla birlikte, kelimenin ikinci anlamý  “penis”ti. Kardinal, Lucrezia'ya “Hani, nerede kalemin?” diye sorarken aslýnda kadýn kimliðinin bu iþlere uygun olmadýðýný, yani penisi olmadýðýný ima etmiþti.

Böylece o gün Kardinal tarafýndan 'nazikçe'(!) reddedilen Lucrezia Borgia, her ne kadar Kardinallerce “testisleri olmadýðý” gerekçesiyle önü kesilse de baþarýlý bir kadýn olarak görevini etkili bir þekilde sürdürmüþ, yaþadýðý dönemin kaderini tayin eden güçlü figürlerden biri olmuþtu.

*

Halkýn sevgi ve saygýsýný küçük yaþta kazanan Osmanlý þehzâdesi Cem Sultan (1459-1495), babasý Fâtih Sultan Mehmed’in 3 Mayýs 1481 günü vefâtý üzerine yeniçerilerin tahta çýkarmak istediði aðabeyi Bâyezid’e baþkaldýrmýþ, üzerine yollanan orduyu daðýtarak Bursa’yý ele geçirmiþti. Adýna para bastýrýp hutbe okutmuþ ve aðabeyine, “Devlet’in ikiye bölünmesini, Anadolu’nun kendisine verilmesini” teklif etmiþti. Bu teklifi reddeden Bâyezid’le yaptýðý savaþta Cem yenilmiþ, yaralý olarak önce Konya’ya oradan Kahire’ye geçmiþti. Bir süre sonra Karamanoðlu Kāsým Bey’in dâvetiyle tekrar Anadolu’ya dönmüþ, birlikte bir ordu kurarak Konya ve Ankara’yý kuþatmýþlar, ama bu iki þehri de alamamýþtý.

Cem, Bâyezid’in üzerine geldiðini haber alýnca kaçarak Rodos Þövalyeleri’ne sýðýnmýþ ve 13 yýl sürecek bu kaçýþ Hýristiyan âlemi için bulunmaz bir nimet olmuþtu. Cem Sultan’ý korumak üzere  Osmanlý Devleti’nden her yýl kýrk-kýrkbeþbin duka altýný alan Hýristiyanlar, ayný zamanda herhangi bir savaþ giriþimine karþý Cem’i ellerinde koz olarak tutmuþlardý.

Papa VIII. Innocente, hayâl ettiði yeni bir haçlý seferinde Cem’i kullanmayý düþünmüþ, bu yüzden Cem 4 Mart 1489’da Roma’ya götürülmüþtü. Pâdiþah Ýkinci Bâyezid bunu haber alýnca, Cem’i korumalarý için þövalyelere vermekte olduðu parayý Papa’ya göndermiþti. Üç yýl için 120.000 duka altýný tutarýndaki parayý 30 Kasým 1490’da Roma’ya götüren Koca Mustafa Paþa’ydý. Papa Innocente’nin ölümünden sonra Fransa Kralý Sekizinci Charles, yine siyâsi emelleriyle yeni Papa VI. Alessandro’dan Cem’in Napoli’ye gönderilmesini istemiþti.

*

Papa VI. Alessandro, bu taleple gelen Fransa Kralý Charles’in elçisini aðýrlamýþtý.

Elçi, elindeki þarap bardaðýný uþaðýn uzattýðý altýn tepsiye býrakýp bir yenisini almayý reddettikten sonra, “Ben gidiyorum. Konuþulduðu gibi öðleden sonra gelip Cem'i alacaðým,” diyerek Papa'nýn ona uzattýðý elin orta parmaðýndaki yüzüðü öpüp, çýkýp gitmiþti. Elçi gider gitmez konuyu sekreteri ve kýzý olan Lucrezia ile uzun uzun konuþmuþlar ve sonunda bir karara varmýþlardý.

Papa’nýn Cem Sultan’ý Fransýz Kralýna göndermemesinin tek yolu Cem Sultan’ýn da gitmeyi reddetmesine baðlýydý. Bunu saðlamasý için kýzý Lucrezia’yý görevlendirdi.

“Onu ikna etmek için bütün yeteneklerini kullanmaný istiyorum senden! Baktýn ikna olmuyor, bizim menfaatlerimizin yok edilmesinin karþýlýðýnda Fransa Kralýnýn da umduðu menfaatler gerçekleþmemeli! Türklerin bir atasözünde denildiði gibi, bize yar olmayan, ona da yar olmamalý. Anlýyor musun Lucrezia? ”

“Anlýyorum efendim. Yüzüðüm bu konuda gereðini yapacaktýr.”

Lucrezia’nýn yüzükleri içinde etkili zehirler bulundurulabilen bir hazneye sahipti.

*

Geniþ bir avlunun etrafýný sarmýþ tek Katlý, taþ duvarlý, tek gözlü barýnaklarýn arasýnda Cem Sultan’a tahsis edilen malikane bir hayalet ev gibi görünüyordu.

Cem Sultan, pencereden, avlunun porte kapýsýnda soðuða karþý sýmsýký giyinmiþ, nöbet tutan ya da etrafta dolanan askerleri seyrediyordu. Görünürdeki büyük avlunun zemini ve barýnaklarýn çatýlarý karlarla örtülüydü. Avluya giren dört atlý bir arabanýn içindeki ziyaretçiyi merak ederek beklemeye baþladý.

Gelen Lucrezia’ydý. Malikanenin geniþ salonunda baþbaþa  kaldýktan sonra konuþmaya baþladýlar.

Lucrezia, Cem Sultan’a gülümseyerek, “Saygýdeðer Prens hazretleri, kesin olarak Fransa Kralý Charles ile Fransa’ya gitmek arzusunda mýsýnýz?” diye sordu.

Cem Sultan, hüzünlü gözlerini Lucrezia’ya dikti. “On üç yýldýr hem Rodos þövalyelerinin, hem de Papa’nýn elinde yaþadýðým esaret süresince hiç prens muamelesi görmedim. Sizin prens olduðumu hatýrlatmanýz hoþtu, teþekkür ederim. Evet, Fransa’ya gideceðim! Benim için burada da, Fransa’da da yaþanacak esaret farklý olmayacak, eminim; ama Fransa’ya gitmek bir deðiþiklik olur en azýndan.”

Lucrezia, bu sözlerden etkilenmiþ gibi þaþkýnlýkla, “Tanrý korusun, siz burada bizlerin konuðusunuz! Aðýrlanmanýzda bir kusurumuz olduysa derhal telafi edebiliriz.”

“Bu malikanenin dýþýna çýkýp Roma’yý gezebilir miyim?”

“Tabii ki…”

“Þimdiye kadar niye müsaade edilmedi o halde?”

“Tamamen sizin can güvenliðiniz içindi, inanýnýz…”

 Cem Sultan, omuzlarýný silkti. “Ne yazýk ki, doðru söylemiyorsunuz…”

Lucrezia, ortamýn gerginliðini azaltmak için gülerek, “Size ben güvence veriyorum. Artýk, çektiðiniz tüm sýkýntýlar bitmiþ olacak,” dedi. Gitti, adama iyice sokulup ona bedenini hissettirerek sýrnaþtý. “Bizzat ben bir cariyeniz olarak her hizmetinize amade olacaðým. Çünkü, sizden çok hoþlanýyorum…”

*

Cem Sultan, ikna olmamýþtý. Genç kadýný sýcak bir þeyler ikram edip  kýsa bir süre daha aðýrladýktan sonra yolcu etmiþti. Lucrezia’nýn, bulduðu bir fýrsatta yüsüðünden adamýn bardaðýna akýttýðý birkaç damla zehir yüzünden karþýlýklý içilen bu içecekler Cem Sultan’ýn bir kadýnla karþýlýklý içmiþ olduðu son içeceði olacaktý.

Kadýný yolcu ettikten sonra, Cem Sultan, kendine tahsis edilmiþ malikanede son hazýrlýklarýný yapmaktaydý. Yanýnda mabeyncisi Haydar Bey vardýr.

Cem Sultan, gözleri dolu dolu iken, iç çekerek, “Öðleden sonra bu cehennemden kurtuluyoruz,” dedi. “En baþýnda Osmanlý tahtýna talip olmamalýydým, bu periþanlýðý çekmezdik. Zavallý annem, karým... Onlar da Kahire' de kahýr çekiyorlar. Her þey benim yüzümden oldu..”

“Þehzadem böyle þeyler söylemeyin. Siz hiçbir þey yapmasanýz da nasýlsa aðabeyiniz sizi yaþatmayacaktý. Gördünüz, rehin tuttuðu þehzadenizi nasýl hemen acýmasýzca öldürttü. Sadi' yi de, veziri Gedik Ahmet Paþa' yý da... Böyle kendinize eziyet etmeyi býrakýn. Hayýrlýsýyla bir Fransa'ya geçelim, valideniz de, hareminiz de yanýnýza gelecektir. Haydi artýk yüzünüz gülsün.”

“Hayatýmda bu kadar tiksindiðim bir baþka yer daha görmedim. Utanç verici bir hayat sürüyor buradakiler. Papa gelmiþ geçmiþ en utanmaz adamlardan biri, çocuklarý da öyle. Kýzýný siyasi gücü uðruna ona buna peþkeþ çekiyor. Her yerde büyük bir bir süs, zenginlik, resimler... Ama ne yazýk, bütün bu görkeme karþýn ruhlarý çok fakir bu insanlarýn.”

Haydar bey, “Kral Charles, Napoli’ye kadar gelmeseydi papazýn bize neler yapacaðý belli deðildi,” dedi. “Doðrusu bir kafire þükredeceðimi hiç düþünemezdim, ama iþte Fransa kralýna þükrediyorum. Gerçi o da, bütün gücüne karþýn Papa'ya baðlý bir Katolik. Üstelik baðlýlýk yeminini de yinelemiþ…”

Cem Sultan, elini saðlayarak, “Siyaset... Siyaset iþte böyle bir þeydir, her an katiller maktul, maktul adaylarý da katil olabilir. Onlarýn çýkarý þu anda böyle davranmakta. Bize gelince, ben yine de geleceðimden kuþkuluyum. Charles'a da ne kadar güvenebilirim? Ama ne yazýk elden gelen bir þey yok. Sürüklenip gidiyoruz iþte. Hakkýmýzda hayýrlýsý…”

*

VIII. Charles’in elçisi, Cem Sultan’ý teslim alýp götürmeye gelmiþti. “Hazýrlanýrsanýz, sizi bu gün Napoli’ye götüreceðim efendim,” dedi.

Cem Sultan, soðuk bir sesle, “ben çoktan hazýrým. Ne zaman isterseniz yola çýkabiliriz…” diye karþýlýk verdi.

Güneþ batarken Cem Sultan, Fransa Kralý Charles’ýn elçisiyle birlikte Napoli' ye doðru yola çýktýlar. Cem Sultan, Vatikan' dan  gözü arkada ayrýlmak zorunda kalmýþtý.

*

Papa'nýn çalýþma odasýnda Papa ve Lucrezia keyifle gülmekteydiler.

“En fazla iki günü var efendim. Sonra hastalanarak ölecektir. Þimdiden ateþi çýkmýþtýr, eminim.”

Papa VI.Alessandro, elini kaldýrmýþ, kandillerin ýþýðýnda yakut gibi parlayan þarap dolu kadehine bakmaktaydý. “Aþaðýlýk Charles bütün planlarýmýzý alt üst etti. Neyse ki sonunda Cem' in üzerinden o da menfaatlenemeyecek.”

*

Ve Cem Sultan iþte bu yolculuk sýrasýnda hastalanarak sekiz gün sonra 25 Þubat 1495 günü Napoli yakýnlarýndaki Castel Capuana’da öldü.

Ýkinci Bâyezid kardeþinin ölümünü haber aldýðýnda üç gün yas ilân edip gýyâbî cenâze namazý kýldýrdý. Tahnit edilmiþ cesedi Napoli’nin kuzeyindeki Gaeta’da topraða verilen Cem’in cenâzesi bile kazanç konusu yapýlmak istendi.  Pâdiþah’ýn 1495 Mayýs ayýnda bir elçi gönderip istettiði kardeþinin cenâzesini Fransýzlar  vermemiþler, 1496 Þubat’ýnda ikinci bir elçi gönderildiðinde, “cenâzeyi 50.000 duka altýnýna satacaklarýný” söylemiþlerdi. Sonra ülkesini Fransýzlardan kurtaran Napoli Kralý Frédéric’e gönderilen bir elçiye, bu kral da, elindeki cenâzeyi  beþbin duka altýna satmak istemiþti. Ayrýca Papa,  Cem’in cenâzesini Kral’dan alýp Pâdiþah’tan para koparma gayretine düþmüþtü.

Nihayet Ýkinci Bâyezid, 1499 Ocak ayýnda Napoli Kralý’na savaþ gemisiyle bir elçi daha göndermiþ ve sekiz gün içinde Cem Sultan’ýn cenâzesi teslim edilmediði taktirde Türk Ordusu’nun Ýtalya sâhillerini iþgâl edeceðini bildirmiþti. Bunun üzerine 29 Ocak günü, dirisi 13 yýl, ölüsü 4 yýl gurbette kalan Cem’in tâbutu törenle San Cataldo Ýskelesi’ne getirilip Türk gemisine teslim edildi.

Fâtih Sultan Mehmed’in 23 Aralýk 1459 günü Edirne Sarayý’nda doðan üçüncü  oðlunu taþýyan gemi, Avlonya’da bekleyen Türk filosunun refakatinde önce Gelibolu’ya, sonra Mudanya’ya gelmiþ ve Cem Sultan, babalarý Fâtih’in saðlýðýndayken ölen aðabeyi Þehzâde Mustafa’nýn Bursa Muradiye’deki türbesine büyük ve hazîn bir merâsimle defnedilmiþti. Cem Sultan’ýn hâtýrasýný, kendisine ait bir mýsrâ ile analým:

“Hayfâ ki geçdi bilmedik, ol hoþ zemân idi…”

*