NE KENDİ EYLEDİ RAHAT NE HALKA VERDİ HUZUR YIKILDI GİTTİ CİHANDAN DAYANSIN EHL-İ KUBUR
II. Mahmut'un padişahlık döneminde 1821 Yılında zamanın Fener Rum Patriği V. Gregorios'un Rus Çarı II. Aleksandr'a yazdığı söylenen bir mektupla başlayalım konuya.
Mektubu uzun uzun buraya almayacağım. Fener Rum Patriği V. Gregorios bu mektubunda özetle dört hususta başarı sağlanırsa Türkleri yenmenin mümkün olacağını söylüyordu:
1- Devlet başkanlarına itaat duygularını zayıflatmak
2- İlim adamlarına olan sevgi ve saygılarını zayıflatmak ve yok etmek
3- Aile yapılarını bozmak
4- Ne yapıp edip Türkleri borç almaya alıştırmak
Bu mektubu ele geçiren (!) II. Mahmut aynı zamanda Mora'da başlayan isyanın da baş kışkırtıcısı olması sebebiyle patriği astırmış. Hikaye böyle.
Peki böyle bir mektubun orijinali herhangi bir yerde var mı?
Öyle ya bu mektubu madem ki Padişah II. Mahmut bir şekilde ele geçirmiş o halde orijinalinin de devlet arşivinde filan bulunması lazım. Ama yok.
Eee. nereden biliyoruz o halde böyle bir mektubun var olduğunu?
Onu da Sultan Abdülaziz döneminde Rus Elçisi olarak İstanbul'da görev yapmış olan General İgnatiyef'in anılarından öğreniyoruz. O diyor '' Patrik bizim Çar'a böyle bir mektup yazmış'' Diye.
İyi de 1832 Doğumlu olan İgnatiyef yani II. Mahmut öldüğünde henüz 7 yaşında olan biri böyle bir mektuptan nasıl haberdar olur?
Zaten İgnatiyef II. Mahmut'tan sonraki Abdülmecit döneminde de değil daha sonraki Abdülaziz döneminde Rusya'nın İstanbul elçisidir.
Eee o zaman böyle bir mektup yok mu?
Var... Var olmasına var da II. Mahmut'un böyle bir mektuptan haberi olmadığı gibi Rus Çarı II. Aleksandr'ın da böyle bir mektuptan taaa Abdülaziz döneminde haberi oluyor.
Yani Patrik Gregorios evet 22 Nisan 1821'de idam ediliyor ama idamının bu mektupla alakası yok. Bu mektup onun idamından çok sonra ortaya çıkmış.
Bu arada yanlış anlaşılmasın. ''Patrik Gregorios masumdu.'' demek istemiyorum. Gırtlağına kadar ihanetin içindeydi. Rus Çarına mektup da yazmıştı ama bu mektubu Çar II. Aleksandr'a yazmış olması mümkün değildi zira II. Aleksandr 1855'de Çar olmuştu. Yani Partik V. Gregrios idam edildikten 34 sene sonra.
Daha da anlaşılır şekilde yazayım: Patrik V. Gregorios'un mektubu aslında Çar II. Aleksandr'a değil ondan önceki Çar I. Nikolay'a yazılmıştı ama mektup onun eline ulaşamamıştı.
Peki İgnatiyef'in bu mektuptan nasıl haberi oldu?
İgnatiyef bu mektubu 1861 yılında Rusya'nın İstanbul büyükelçisi olduğunda Patrikhaneyi ziyaret ettiğinde gördü.
Patrik V. Gregorios'dan sonra bir sürü patrik geldi geçti. İgnatiyef bu patriklerden II. İoakim'i ziyaret ettiğinde patrik ona V. Gregorios'un yazdığı mektubu verdi. Yani bahsi geçen mektup 1821-1861 yılları arasında tam kırk yıl Fener Rum Patrikhanesindeydi ve bu mektubu II. Mahmut hiç görmediği gibi ondan sonra gelen padişahlar da hiç görmemişlerdi.
Mektubun muhatabı Çar II. Aleksandr olmasa da mektup yazıldıktan takriben kırk sene sonra II. Aleksandr'ın ellerindeydi.
Evet.. Bu mektup bir ihanet belgesiydi ancak Patrik V. Gregorios böyle bir mektup yazdığı ve bu mektubu ele geçirildiği için idam edilmedi. İdam edildiğinde hiç kimsenin bu mektuptan haberi yoktu.
Patrik V. Gregorios hem Osmanlı Devletine karşı başlatılan Yunan İsyanının en büyük destekçisi ve örgütçüsü olduğu için idam edildi hem de o zamanın Fetö'sü Halet Efendiyi bertaraf etme operasyonunun bir parçasıydı patriğin idamı.
Benim nazarımda Osmanlı Devletini yıkan adam.
Oraya geleceğiz elbette ama öncelikle bir sorunun cevabını arayalım:
1821 Yılına kadar Osmanlı Devletinde en imtiyazlı gayrimüslim topluluk olarak yaşayan Rumlar neden bu tarihte birdenbire devlete karşı isyan ettiler ki? Rahat mı batmıştı?
İşte bu sorunun cevabını verirken karşımıza çıkacak Halet Efendi.
Gelecek bölümde inşallah.
