O haber birden gelir. Hep böyle olmuþtur. Hiç bir zaman beklenen bir ölüm haberiyle karþýlaþamazsýnýz. Korkunç bir trafik kazasýnda hayati uzuvlarýný kaybetmiþ birinin ölüm haberi de, aylardýr hasta yataðýnda yatan bir çaresiz hastanýn ölüm haberi de beklenmedik bir haberdir. Çünkü insan zihni ölümü algýlayamaz. Çeþitli anlamlar yükleyebilir belki ancak algýlamasý ve anlamasý mümkün deðildir. Bunun nedeni ise ölümün hala yaþamakta olan her canlý için bir bilinmez olmasýdýr. Ölüm denilen yok olmanýn maddi dünyada, bir anlamý vardýr elbet ancak insan yapýsý gereði bu yokluðu anlamaya muktedir deðildir. Bu sebepten ki matematiðin de en büyük bilinmezi yokluðun karþýlýðý olan sýfýr rakamýdýr. Belki de bir insana yok diye karþýlýk verdiðiniz de "hiç mi yok?" diye soru sormasýnýn nedeni de budur. Ayný zamanda ölüm kavramý hayattaki en kesin kavramdýr demek hiç de yalan olmaz. Bu kesin olma durumu da insan zihninin kolay kolay algýlayýp kabullenebileceði bir durum deðildir. Ýnsanlar her ne kadar kesinliðin kendilerine huzur verdiklerine inanýyor olsalar da aslýnda bu inanç yalnýzca bir yanýlsamadan ibarettir. Biz insanlar kýsa ömürlerimizde kesin olan her þeyden kaçýnýrýz. Bu bizim için hayatta kalmanýn bir yoludur. Çünkü kesin olan herhangi bir þeyin içinde umut yoktur. Biz insanlar ise umut etmek isteriz. En kötü durum içerisindeyken bile kurtuluþu hayal ederiz. Ölümü kabullenmeyiþimiz de bundandýr. Belki ölmemiþtir, belki bir umut tekrar dirilir diye düþünürüz. Tüm inanç sistemlerinde ölü uðurlama ritüellerinde ölmüþ kimselerin yakýnlarýna tekrar tekrar gösterilmesinin de nedenlerinden birisi budur diye düþünüyorum. 

Ölüm hakkýnda bir çok çevre bir çok bilgi vermektedir bizlere. Baþta inanç sistemleri olmak üzere biyoloji, psikoloji, felsefe, sosyoloji gibi bilim sistemleri de ayrý ayrý bilgiler vermektedir. Biz insanlar bu bilgileri içinde bulunduðumuz toplum, içinde bulunduðumuz toplumun sahip olduðu inançlar, gittiðimiz okullardaki eðitim ve bireysel merakýmýz ile öðrensek de özünde bu konuyu anlayamayýz. Bunun nedeni ölümü deneyimleme þansýmýzýn olmamasýdýr. Bu yüzden aslýnda her insanýn ölüm haberi karþýsýndaki hissiyatý, düþüncesi ve tepkisi birbirinden farklýdýr. Çünkü bu konudaki edinimlerimiz birbirinden farklýdýr. Ancak toplumsal kurullar yazýlý olsa da olmasa da bize böyle bir haber karþýsýnda nasýl davranmamýz gerektiðini anlatýr. Toplumsal kurallarýn yaptýrým þekli ise kýnama ve ayýplama olarak karþýmýza çýkar. Hiç kimse kýnanmak ve ayýplanmak istemez. Hepimiz takdir edilmek ve övülmek isteriz. Bu sebeptendir ki bir ölüm haberi ile karþýlaþan her insan aslýnda nasýl davranacaðýný bilmese de toplumun onu öðütlediði gibi üzgün ve hüzünlü olma rolüne girer. Bunu zorunlu olarak yapar. Bende þahsi olarak bu durumu acý bir biçimde deneyimlemiþtim. 

Sanýrým on iki ya da on üç yaþlarýndaydým. O sýralar ortaokul öðrencisiydim ve ergenlik çaðýna adým atmak üzereydim. Hayatý anlamaya ve anlamlandýrmaya çalýþýyordum tüm yaþýtlarým gibi. Günlerden bir gün Türkçe dersinde sýnýf arkadaþlarýmdan bir kýz birdenbire öðretmen ile sohbetlerinde aðlamaya baþladý. Açýkçasý öðretmen ile olan sohbetlerini dinlemiyordum. Çünkü sýnýf arkadaþým olan kýzýn ilgi çekmek için her þeyi yapabilecek birisi olduðunu biliyordum. Þöyle ki mendilinin içinde karabiber taþýyýp özellikle sýkýldýðý ve mühim derslerde bu karabiberi burnuna çektiðine ve hapþýrýk ile gözyaþlarý içinde öðretmenlerden izin aldýðýna bizzat þahit olmuþtum. Bu kýz ilginin hep kendisinde olmasýný istiyordu ve genellikle de bunu baþarýyordu. O günde yine tüm ilgi ve alaka üzerindeydi. Benimse bu durumlarda büründüðüm ve þimdiye kadar hiç faydasýný görmediðim bir karakter vardýr ki bu karakter kayýtsýzlýk karakteridir. Bir insan sahte davranýþlar mý sergiliyor ya da bir duyguyu, davranýþý abartarak insanlara gösteri mi yapýyor; sahte bir davranýþ ya da yalan bir söz mü söylüyor? Derhal içgüdüsel bir biçimde kayýtsýz kalýr ve o insandan; o ortamdan uzaklaþýrým. Bu davranýþým hiç sekmez.

Öyle ki bu bir savunma mekanizmasý bile olabilir diye düþünüyorum. Hatta zaman içinde evrilen bu davranýþýmla popüler olan bir þarkýyý dinlemem, popüler olan bir kitabý okumam, popüler olan bir filmi ya da diziyi izlemem, izleyemem. Ne zamanki popülarite ortadan yok olur, ne zaman ki o eser insanlar için sýradanlaþýr ve abartýsýný yitirir. Ýþte o zaman dinlerim, okurum ya da izlerim. Ýþte o günde o sýnýf arkadaþým olan kýzýn abartýlý bir davranýþ içerisinde olduðuna adým gibi emindim ve kayýtsýz davrandým. Kýzýn uzak bir akrabasý bir hafta önce öldüðü için aðlýyormuþ. Halbuki ders öncesinde okulun bahçesinde þen þakrak ip sekiyordu. Türkçe öðretmenimiz de dersi býrakýp kýzý teselli etmek için dil dökmeye baþladý. Ders kendiliðinden kaynamýþ ve uðultular artmaya baþlamýþtý. Bende sýra arkadaþým Muharrem ile birlikte þakalaþmaya baþladým. Kýz ilgi gördükçe aðlama þiddeti arttý ve kýzýn aðlama þiddeti arttýkça da benim kayýtsýzlýðým arttý. Öyle ki öðretmenimiz de konuyu kapatýp derse dönmüyordu bir türlü ve ben kahkaha attým istemsizce sýra arkadaþýmýn þakasýna. Keþke atmaz olaydým. Türkçe öðretmeni bir anda bana baðýrdý ve beni tahtaya çaðýrdý. Sýnýf bir anda buz kesti, uðultular kesildi. Herkes dayak yiyeceðimi biliyordu. 

Zaten Türkçe öðretmeni beni öteden beri sevmezdi. Sevmemesinin ise çok saçma bir sebebi vardý. Þöyle ki Türkçe Öðretmenimiz milliyetçi ve muhafazakâr bir adamdý. Benimse o yýllarda ne milliyetçilikten, ne muhafazakârlýktan, ne saðcýlýktan ne de solculuktan haberim vardý. Ergenlik çaðýna bile girmemiþ bir çocuktum. Ekmeðe salça sürüp mahallede kayýsý çekirdeði ve gazoz kapaðý oynuyordum. Bir ara nasýl denk geldiyse yaz tatilinde kütüphaneden Aziz Nesin'in bir hikâye kitabýný alýp okumuþtum. Çok da eðlenmiþtim ve çok da gülmüþtüm. Okul açýlýnca Türkçe dersinde bir konu hakkýnda Aziz Nesin'in de adýný kullanarak okuduðum kitaptan bir örnek verdim. Vermez olsaydým. Türkçe öðretmeninin dayaðýný yediðim yetmedi bir de bana her derste kötü davranmaya baþladý. O zamanlar bu kötü davranýþlarýn sebebini anlayamayacak kadar çocuktum. Sonralarý anladým durumu. Olay tamamen siyasiydi ancak ben çok çocuktum ve olayla hiç bir ilgim yoktu. Her Türkçe dersinde muhakkak tokat yerdim, hakarete uðrardým, parmak kaldýrdýðým da hiç seçilmezdim ve asla yüksek sözlü notu alamazdým. Normalde okulda öðretmenden dayak yiyince eve gelip söyleyemezdik biz. Çünkü bir de evde dayak yerdik okulda uslu durmadýk diye. Ama yaþadýðým durumun katlanýlýr bir hali kalmamýþtý. Annem ve babam olmadýðý için yaþlý dedem topallaya topallaya okula gelip okul müdürüyle ve Türkçe Öðretmeniyle konuþtu. Herhalde Türkçe Öðretmeni cahilliðimize ve yoksulluðumuza ikna olmuþ olacak ki beni derslerinde daha az dövmeye ve bana daha az hakaret etmeye baþladý dedemin ziyaretinden sonra. Ama o gün yine þanslý günümde deðildim.

Türkçe Öðretmeni beni tahtaya çaðýrdý ve "Arkadaþýnýn akrabasý ölmüþ sen ise orada kahkahalarla eþek gibi gülüyorsun!" diyerek bir güzel dövdü. Üstelik hakarette etti. Dakikalarca benim davranýþýmýn ne kadar kötü olduðu hakkýnda konuþtu. Sýnýftaki kýz arkadaþýmýn sahte gözyaþlarýnýn, teneffüs zili çaldýðýnda gözyaþlarýný unutup þen þakrak oyunlara dalmasýnýn bir önemi kalmamýþtý. Ortada sahibinin bile önemsemediði bir ölüm haberi vardý ve benim de bu ölüm haberini sahte de olsa hüzünle ve sessizlikle kabul etmem gerekiyordu. Ýþte bu acý deneyimimle toplumsal tepkinin ne kadar mühim olduðunu çok iyi öðrenmiþtim. Acý ile öðrenilen öðretiler insan hayatýnda birer travma olsalar da elbette unutulmalarý pek mümkün görünmüyor.

Velhasýl-ý kelâm bende kýsa bir süre önce (ki zaman görecelidir) beklenmedik bir ölüm haberi aldým. Önce toplumun dayattýðý bir reflekse hüzünlü ve üzgün bir role büründüm. Sanki böyle yapmasam yine dayak yiyecek ve yine aþaðýlanacaktým. Hâlbuki ne yapmam gerektiðini, nasýl davranmam gerektiðini bilmiyordum. Anlayamadýðým, algýlayamadýðým bir durumla karþý karþýyaydým. Bu ölüm haberi ile karþýlaþma süresince beni asýl yoran þeyin ölüm haberi mi yoksa toplumsal baský ile büründüðüm sahte kiþilik mi inanýn bilmiyorum. Sahtelikten nasýl ve ne þiddette tiksinmiþsem o halimden de öyle tiksiniyorum þimdi. Ancak þunu açýkyüreklilikle yazabilirim ki zamanla bu beklenmedik ölüm haberi canýmý daha çok yakmaya baþladý ve beni hakikî bir hüzün deryasýnýn içine attý. Ýlk zamanlar ne yapacaðýný bilememenin þaþkýnlýðý içerisinde bitap düþsem de þimdiler de ölümün býraktýðý o derin boþluðun içinde hala dibe doðru düþmekteyim. Biz insanlar hangimizin acýsýnýn daha þiddetli ve acý verici olduðunu yarýþtýrmaktan vazgeçtiðimizde hakikatin gözlerinin içine bakabileceðiz sanýrým. Aksi halde kendi sahteliðimiz içinde savrulup gitmekten kurtulmamýz pek mümkün deðil sanýrým.