Baþlangýç itibariyle oldukça normal, saðlýklý ve insani bir duygu olarak kabul etmek mümkündür öfke denen duygu birikimini. Fakat dozu arttýkça yýkýcý olup, gerek bireyin gerekse toplumun yaþam kalitesini bozabilme yönünde negatif bir seyir izlemekte olacaktýr. Daha ziyade içimizde biriken ve pek de dýþa vuramadýðýmýz gerçek ve kuvvetli duygularýn patlak vermesi sonucu ortaya çýkabilmektedir diðer yandan.

Öfke dýþ kaynaklý olabildiði ölçüde içsel de olabilir. Herhangi bir insan ya da olaya öfkelenmek mümkün olduðu kadar geçmiþ ve duygusal yýkým yaratan olaylar da bireyin öfkesini içsel anlamda tetikleyebilmektedir.

Öfke: belli belirsiz, ani bir dýþa vurumu içte biriken ve yoðunlaþan duygularýn ve özellikle de kýzgýnlýðýn vuku bulduðu. Çok þeye öfkelenmek mümkün günlük hayatta. Burada en önem arz eden kendimize ve çevremize zarar vermeden öfkemizi kontrol altýnda tutabilme yetisi ya da diðer deyiþle öfkemizi kontrol altýna almak.

Kimine göre öfke normal bir davranýþ boyutu olarak kabul görebilir. Kimine göre bir davranýþ olarak adlandýrýlsa da kimisi bunu bir davranýþ boyutu olarak kabul etmeyebilir de. Hayatýmýzýn bir parçasý mýdýr ve toplum bize bu kontrolü nasýl saðlayabileceðimizi öðretmekte midir?

Öncelikle cevap verilmesi gereken soru; öfkenin ne olduðu ile ilintilidir. Evet, nedir öfke?

Basit bir davranýþ olarak kabul edilse de kontrolden çýktýðýmýz an yýkýcý olabilme özelliði ile çok þeye mal olabilir. Keza bunu sonucunda ortaya çýkan sayýsýz örnek gözlemlenmektedir toplumun farklý kesimlerinde. Engelleme, haksýzlýða uðrama, taciz boyutuna varan incitilme, hayal kýrýklýðý, saldýrýya uðrama gibi menfi davranýþlar sonuç itibariyle bu duygu patlamasýna yol açabilmektedir.

Psikolojinin kabul gördüðü bazý iliþik boyutlar vuku bulmaktadýr öfkeye yol açan ve nihayetinde ortaya çýkmasýna sebep olan:

-O anda aklýmýzdan geçen düþünceler.

-Öfkelendiðimizde sergilediðimiz tutum ve tavýrlar.

-Vücudun verdiði tepkiler ki duygularýn harekete geçmesi ile gerginlik ve stres baþlar.

Adrenalin salgýsý git gide artarak nefes alýp vermedeki yoðunluk kat sayýsý artar. Kalp daha hýzlý çalýþma sürecine girer. Diðer bir deyiþle savaþ konumuna geçmiþ bir vücut ve zihin hazýr olda beklemektedir.

Saðlýðý da tehdit eden boyutlarý yadsýnamaz öfkenin: Baþ aðrýsý gibi, mide rahatsýzlýklarýnýn ortaya çýkmasý, cilt sorunlarý, sinir sistemindeki çöküntü, bazý fiziksel semptomlar ve hatta intihar giriþimine kadar uzayan bir süreç.

Öfkemizi dizginlediðimiz süreç diðer bir tabirle öfkeyi doðru ifade etme becerine yönelmemiz öfke kontrolü olarak nitelendirilir. Buradaki temel amaç bireyin zarar verme eðilimini sýfýrlamak ve olumsuz nihai sonuçlara engel olmaktýr.

Öfkeli olduðumuz anlarda ortay çýkan düþünceyi çarpýtma eðilimi doðru bir yöntemle düzeltilme gayreti içerisine girip, mantýk ön plana alýnmamalýdýr. Bu da bireyin kýzgýnlýðýný minumuma indirgemesi için baþvuracaðý telkin yöntemleridir.

Mantýk mümkün mertebe devreye girmeli ve aþýrý hassasiyetin önüne geçip, öfke dizginlenmelidir. Sýk sýk nefes alýp vermek hatta içimizden ona kadar saymak gibi basit yöntemler öfkeyi bastýrmakta etkin rol oynayacaktýr.

Öfke kontrolünde önem arz eden bir diðer nokta da biliþsel kaynaklýdýr. Hayal gücümüzün yardýmýyla en mutlu ve huzurlu olduðumuz bir aný hatýrlayýp, içselleþtirip, rahatlayabiliriz.

Spor, yoga gibi fiziksel aktiviteler de bizi oldukça rahatlatýp, yatýþtýrma eðilimindedir.

Biliþsel düþünme süreci oldukça etkin olan bir diðer yöntemdir kontrolü saðlama açýsýndan. Mantýk devreye girdi mi öfke süreci gerileyecektir. Çaresiz kaldýðýmýz durumlar ki; umutsuz, korkak, suçlu, yitik, terk edilmiþlik hissi gibi menfi duygular yüzünden öfke maskesinin ardýna gizlenmek geçici bir çözüm olarak gözükebilir çoðu insana.

Mizah etkin bir yer tutabilir öfkeyi dizginleme aþamasýnda. Daha yumuþak bir bakýþ açýsý, esprili bir tutum geliþtirmek oldukça rahatlatýcý bir tavýr geliþtirmemizde etkin olacaktýr.

Çevremizde yapacaðýmýz ufak tefek deðiþiklikler dahi önemli olabilir kontrolü ele geçirmemiz açýsýndan.

Hatta ve hatta çok büyük hedefler bile öfkeyi tetikleyebilir. Daha rasyonel ve ufak adýmlar gerek bir rahatlama saðlayacak gerekse direncimizi ve hoþnutluk düzeyimizi arttýracaktýr.

Evet, oldukça olumsuz bir duygudur öfke ve yarattýðý yýkým. Bazý insanlarýn direnç düzeyleri düþük olduðu için öfkelenmeye daha meyillidir. En ufak bir eleþtiri bile menfi olarak etkileyebilir bu tip kiþileri.

Sevgisiz, kaotik, duygusal iletiþimin zayýf olduðu ailelerde yetiþen çocuklar ileriki yaþantýlarýnda öfkeye çok çabuk yenik düþecektir yapýlan araþtýrmalara göre.

Saldýrganlýðý frenlemek için özdenetim saðlanabilir birey açýsýndan. Özdenetimin kuvvetlendirilmesinde gerek bireye gerekse uzmanlara önemli görevler düþmektedir lakin olasýdýr bu denetimin direncinin arttýrýlmasý. Zira özdenetim ve saldýrganlýk arasýnda oldukça rasyonel bir iliþki vardýr.

Farklý ekollerden gelen psikoterapi yöntemleri öfke kontrolünde uygulanabilmektedir. Biliþsel ekol, gestalt ekolü, psikanalitik ekol, grup terapisi, davranýþçý yöntemler ya da eklektik olarak adlandýrýlan bütünleyici terapi gibi.

Bireysel çabalar kadar uzman desteði de yadsýnmamalýdýr aþýrý uç vakalarda. Önem arz eden farkýndalýk kazanýp, konuya rasyonel bir bakýþ açýsý ile yaklaþmaktýr.