HÂKÝMÝYET BÝLA KAYDÜ ÞART HAKÝMLERÝNDÝR
Türkiye’deki yargý üzerine tartýþmalar sýnýrlarýmýzý aþmýþken, bizim bu konuya deðinmememiz olmaz. Özellikle Yargýtay Baþkanlar Kurulunun bildirisi, Danýþtay ve muhalefetten gelen destek de göz önüne alýnarak bu önemli konuya bakmak istedik.
“Hâkimiyet bila kaydü þart hakimlerindir” cümlesi her bakýmdan olayý doðru olarak açýklýyor. Kendisi de hem dil, hem de hukuk açýsýndan doðru bir cümle. Herhalde mahkemelerde hüküm verme hakký hakimlerin olacak. Yine mahkemeler millet adýna hüküm verdikleri için hüküm verme hakký hakimlerde olacak. Yine 61’den beri yapýlan tüm anayasa ve deðiþiklikleri egemenliði millet adýna kuvvetler adýna bölüþtürdüðüne göre, hakimlerin bu hakký kullanmasý anayasa gereði kullandýklarý bir haktýr.
Yargýtay Baþkanlar Kurulu da tam bunlarý söylüyor. Ýsterseniz gelin bakalým:
“Aþaðýdaki görüþ ve önerilerini, adýna yargý yetkisi kullanmaktan onur duyduðu Yüce Milletiyle paylaþmak gereðini duymaktadýr.”
Bildiri böyle baþlýyor. Yetkiyi milletten aldýklarý vurgulanýyor. Ancak kendi ifadeleri ile yargý yetkisinden söz edilmesine raðmen bundan sonraki ifadelerde yetkinin sýnýrlarý aþýlýyor. Yürütme ve yasamaya müdahale anlamýna gelen ifadeler görülüyor.
“Süreklilik gösteren bu davranýþlar, toplumun, çözüm bekleyen sorunlarýnýn ve gerçek gündeminin ötelenmesine, geliþimine harcanmasý gereken zamanýn gereksiz biçimde yitirilmesine neden olur hale dönüþmüþtür”
Bu ifadelerle yargý yürütmenin toplumun sorunlarýný gidermediðini, iktidara muhalif bir siyasi parti görüþü gibi söylemekten çekinmiyor. Ardýndan yasama görevlerine müdahale anlamýna gelecek þu sözleri okuyoruz:
“Geliþen dünyaya uyumda yetersiz kalan Anayasanýn kimi hükümlerinin yenilenmesi konusunda oluþan genel kabulden yararlanýlmak suretiyle bir siyasi görüþün istek ve direktifi doðrultusunda bütünü deðiþtiren bir taslak hazýrlattýrýlarak, “en doðru ve en çaðdaþ Anayasa” tanýmlamasýyla kamuoyuna sunulmuþ, Anayasalarýn en geniþ toplumsal mutabakatla, tartýþma, uzlaþma ve sahiplenmelerle hazýrlanmasý gerekeceði göz ardý edilmiþ, böylece ilk ciddi gerilim, beklenmedik bir zamanda ve hiç de gerekli olmayan yöntemle gündeme yerleþtirilmiþtir.”
Yasamaya müdahale bununla kalmamýþ, yapýlmýþ bir anayasa deðiþikliði konusu üzerinden de devam etmiþtir. Bu müdahalenin baþka vahim tarafý ise bu deðiþikliðin þimdi baþka bir mahkemede görüþülüyor olmasýdýr. Dolaylý olarak bir yargý kurumu baþka bir yargý kurumuna müdahale etmiþtir:
“Toplumun yoðun ve isabetli refleksi, anýlan taslaðýn yasalaþtýrýlmasý giriþiminde duraksama yaratmýþ; ancak, Anayasanýn 10. ve 42. maddeleriyle ilgili deðiþiklik, engellenemeyen bir hýzla yasalaþtýrýlmýþtýr.”
Yine mahkemede sürmekte olan bir dava konusunda mahkemenin taraflarýndan birinin lehine diðerinin aleyhine sayýlabilecek deðerlendirmeler yapýlarak, taraf olunmuþ, yine konu baþka bir mahkemede olduðu için o mahkemeye karar konusunda baský niteliðinde açýklamalara yer verilmiþtir:
“Tüm geliþmeleri izleyip deðerlendiren Yargýtay Cumhuriyet Baþsavcýlýðý, Anayasanýn ve yasalarýn kendisine yüklediði sorumluluðun gereði ve tezahürü olarak, yasal yöntemle topladýðý kanýtlara dayanmak suretiyle bir siyasi parti hakkýnda iddianame düzenleyerek Anayasa Mahkemesi nezdinde yargýlama ve müeyyide talebinde bulunmuþ, ne var ki talebin muhataplarý ve onlarýn yandaþlarý, iddianamenin kurumsal olduðu gerçeðini göz ardý ederek, akla, mantýða ve hukuka aykýrý tavýr, söylem ve yazýlarla ve hatta çoðu suç teþkil eden davranýþlarla, Yargýtay Cumhuriyet Baþsavcýsý’ný, toplumun tepki ve husumetine muhatap kýlmaya yönelmiþlerdir.

“ Yargý huzurunda, kendini ve siyasi teþekkülünü hukuka uygunluk içinde savunmak, ithamlarýn asýlsýzlýðý inancýna sahip olunuyorsa kendi karþý kanýtlarý ve gerekçeleriyle iddialarý çürütmek yerine, “dilediði her þeyi yapabilme yetkisini halktan aldýðý” gibi þaþýrtýcý bir inançla, Yargýyý ve mensuplarýný halka þikâyet ederek, hedef göstererek, hatta yabancý kiþi ve kuruluþlarýn yardým ve katkýlarýný saðlayarak, Türk yargýsýný etkileme niyet ve gayretine girmek suretiyle, açýlan kapatma davasýnda lehe sonuç alma heves ve yöntemleri sýklýkla denenir olmuþtur.”
Bu açýklamalar bir iddianame ya da mahkeme kararý olmadýðý için hukuki açýdan bir baðlayýcýlýðý bulunmamaktadýr. Ayrýca bazý hukukçular bu kurulun böyle açýklama yetkisi bulunmadýðýný, yaptýklarý açýklamanýn yalnýzca imza atanlarý baðlayacaðý, tüm yargý adýna konuþma yetkisi bulunmadýðý görüþünü ifade etmektedirler.
Ben bu açýklamanýn çok yararlý olduðu kanaatini taþýyorum. Birinci elden yargýçlarýmýzýn nasýl bir yetkiye sahip olduklarý veya olmak istedikleri konusunda son derece doyurucu ve açýklayýcý olmuþtur. Bazý yargý kararlarýný anlamlandýramayanlarýn da gözlerini açmýþtýr.
Bakýn ta altmýþlý yýllarda bu konuyu kendince deðerlendiren bir görüþ:
Adnan Menderese yakýnlýðý ile bilinen Celal Ökten hocanýn altmýþlý yýllarda anlattýklarý:
“ Bunun için milletin sevdiði kimseler seçimle iktidara gelseler bile, bir iþ yapmasýnlar diye, hem onlarýn arasýna kendi adamlarýný soktular, hem de bir sürü engeller, kanunlar koydular.
27 Mayýs hükümet darbesinden sonra yapýlan anayasalar, çýkarýlan kanunlar hep, baþa gelecek vatan evladý dindar insanlarýn ayaðýna, eline diline vurulan kilitler, zincirlerdir.
Milleti temsil eden birileri baþa gelse bile, önlerinde kaç tane engel vardýr, Anayasa mahkemesi engeli, Danýþtay engeli, Sayýþtay engeli, daha bilmem neler. Tabii bunlar, kendileri gibi düþünen, millete ve dine aykýrý hükümetlere karþý kullanýlmaz.
Yahu þu kadar milletvekilinin, þu kadar senatörün ittifakla aldýklarý bir kararý, bilmem ne mahkemesi bozacaksa, o kadar adam seçmeye, meclisleri toplamaya ne lüzum var?”
(Ali Ulvi Kurucu Hatýralar c.1 s.289)

Ýþte bu bildiri o hocaya cevap veriyor. Hâkimiyetin kayýtsýz þartsýz millette olduðunu düþünenler yanýlýyorlar. Artýk iyi anlasýnlar, bir daha da boþ heveslere kapýlmasýnlar. Hakimler yalnýzca mahkemede deðil her alan da hakimdirler. Yalnýzca yasalara göre þu haklýdýr, þu haksýzdýr deme yetkisi vardýr zanný yanlýþtýr. Hakimlerin þu atama yerindedir, þu atama yerinde deðildir demek yetkisi de vardýr. Þu yasa yerindedir, deðildir yetkisi de vardýr. Þu yatýrým yerindedir, deðildir yetkisi de vardýr. Hakimlere sorulmadan yasa da anayasa da yapýlamaz. Hakimlerin görüþ ve tanýmlarýna aykýrý yasa da yapýlamaz.
Siz demokrasiyi kitaplarda yazýlan sanýyorsunuz, hayal dünyasýnda yaþýyorsunuz. Gerçek hayatta hiçbir þey göründüðü kadar basit deðildir, göründüðü gibi de deðildir. Ýþte bizim demokrasimiz budur. Buyurun sandýk baþýna. Ýsterseniz yüzde yüzle gelin. Bilin; hâkimiyet bila kaydü þart hakimlerindir.