ZAFERLER,HEZÝMETLER,ÖNCESÝ VE  SONRASIYLA KUT’EL AMARE  SAVAÞLARI---3. BÖLÜM---


---SAKALLI  NURETTÝN  PAÞA- ALÝ  ÝHSAN  BEY  VE KUTE’L  AMARE KAHRAMANI (!) GENERAL  TOWNSHEND---

Süleyman  Askeri  Bey’in  intihar  etmesinden  sonra  Irak  ve  Havalisi Komutanlýðý’na  atanan  Nurettin  Paþa,  Ýngilizlerin  bu  ilerleyiþi  karþýsýnda müstahkem  bir  mevki  elde  etmek  için  Türk  Süvari  Tugayý’ný  Þeyh  Said mýntýkasýna  doðru  geri  çekti.  

4  Aðustos  1915  tarihinde  Kahraman Osmancýk  taburundan  geriye  kalan  50  subayla  her  çeþit  donatýmdan  yoksun  1342  er,  142  hayvan ve 135 tüfek de Þatra’dan Kutü’l-Amare’ye getirildi. Bir  ölüm  kalým  savaþý  yapýlacaktý  ki  Osmancýk Taburu  bu  ölüm  kalým  savaþýný  fazlasýyla  yaþamýþtý.

Bu  arada  General  Townshend  de kuvvatlerinin  aðýrlýk  merkezini Dicle  nehrine kaydýrarak  Kute’l  Amareye  doðru  ilerliyordu.

 
Bu durumu  göz önüne alan Irak  ve Havalisi Genel  Komutanlýðý,  bu bölgedeki  kuvvetlerini  pekiþtirmek  üzere  Fýrat Müfrezesi  kuruluþunda bulunan  31.  Süvari  Alayý  Bölüðü’nün  Kute’l-Amare’ye hareket  etmesini emrettiði  gibi Baþkumandan  Vekili Enver  Paþa  22  Aðustos’ta,  4.  Orduya  baðlý  45.  Piyade  Bölüðü’nün bölgeye  kaydýrýlmasý  talimatýný  verdi.

Her  iki  taraf  da  yapýlacak  bir  savaþta üstün  olmak  istiyordu  ve  bu  sebeple müthiþ  bir  istihbarat  faaliyeti  vardý  hem  Türk  hem  Ýngiliz  tarafýnda.  

1915  Yýlýnýn Eylül  ayýna gelindiðinde Nurettin  Paþa  komutasýndaki birlikler 7-8  bin piyade ile  3 bin Arap  süvarisi  ve  Es-Sinn  mevziinde  18 toptan  oluþmaktaydý.  Yani  bayaðý  bayaðý  toparlanmýþ  durumdaydýk. En  azýndan  Süleyman  Askerî’nin  Osmancýk taburu  gibi  hiç  topu  olmayan  bir  ordu  deðildik.

General Townshend  komutasýndaki  Ýngiliz  Birlikleri  ileri  hareketle  11  Eylül’de Ali-Garbi’ye  ulaþtý ve   27  Eylül  günü  karþý  saldýrýya  geçerek Türkleri geri  çekilmeye zorladýlar  hata Aziziye’ye kadar  izlediler.

Bu baþarý,  Ýngiliz Yüksek  Komutanlýðý’ný Baðdat  üzerine saldýrý  düþüncesine  yöneltti.   

Üstün Ýngiliz  birliklerinin  taarruzu  karþýsýnda,  kuvvetlerinin  moral  durumunu  ve verilen  zayiatý  göz önüne  alan Irak  ve Havalisi  Genel Komutanlýðý ( Yani  Nurettin  Paþa )  Kute’l Amare mevziinde daha fazla kalmanýn kuþatýlmak ve imha olmak  gibi  bir  sonuç  doðuracaðýný çok  iyi  bildiðinden Ýngilizlerle arayý geniþ ölçüde açmak ve daha  elveriþli  koþullar  altýnda  savunmaya  devam  etmek  üzere,  Selmân-ý  Pak  mevziine  çekilmeye  karar  verdi.

29  Eylül  sabahý  Ýngilizler  yapýlan keþifler  neticesinde  Türk  birliklerinin  Kute’l-Amare’yi  terk  ettiklerini  anladýlar ve boþ  bulduklarý  Kute’l  Amere’yi  iþgal  ettiler. Daha  sonra Türk birliklerini takibe baþlayan  General Townshend  komutasýndaki 6.  Tümen 3  Ekim 1915  günü Aziziye’yi  iþgal  etti. Ýngilizler Çanakkale’deki  hezimetlerinin  intikamýný alýyorlar  gibi  görünüyordu.

Türkler  bir  Þuaybiye  yenilgisi  daha  mý  yaþayacaklardý?  Böyle  bir  þey  olursa  Irak  Cephesindeki  savaþ  daha  baþlar  baþlamaz sona  ermiþ  olurdu  ki  bu  cephenin çökmesi  demek  Ýttifak  Devletleri  Grubunun  tamamen  çökmesi  anlamýna  gelirdi.   

22  Kasým  1915  tarihinde Nurettin  Paþa makus  talihi  tersine  çevirdi. Evet... Selmân-ý  Pak’ta Nurettin  Paþa  kumandasýndaki  Türk  ordusu  Ýngiliz  kuvvetlerini  geri püskürterek kendilerini  tamamen imha  edilmekten  kurtardý.  Bu  adeta  bir  mucizeydi.  

Bu  arada Ýngiliz birlikleri, gýda  ve mühimmat gibi ihtiyaçlarýnýn karþýlanamamasý  nedeniyle  3  Aralýk’ta  Kute’l-Amare’ye  geri çekildiler.

Hindistan  Yüksek  Komiserliði’nden  Sir  A. Barrow,  Kute’l-Amare’nin  saðlam  bir  þekilde  kontrol  edilmesi  sayesinde Basra’nýn  güvenliðinin  saðlanacaðý  ve  Dicle  Nehri’ndeki  Ýngiliz donanmasýna  ait  deniz  araçlarýnýn  korunabileceðini  belirtiyordu. Yani  Townshend  gerekirse  ölecek  ama  Türkler  Kute’l  Amare’yi  ele  geçiremeyeceklerdi.    

General Townshend, Türk birliklerini  takip  kararýný almasýna raðmen, muhtemel bir yenilgi durumunu da düþünerek Kute’l-Amare’yi sahra bataryalarýyla güçlenirdi.  

Bu  arada,  Iraktaki  Türk  birliklerinin  takviye  edilmesi  için  3.Orduya  baðlý  olan  Halil  Paþa  kumandasýndaki  18. Kolordu’nun  Baðdat’a kaydýrýlmasýna  karar  verildi ve Halil  Paþa’nýn  cepheye  varmasýndan sonra, Kute’l-Amare’nin kuþatýlmasý için  gerekli hazýrlýklar yapýlmaya  baþlandý.

Yine  bu  arada 13. ve  18.  Fýrkalarýn Nurettin  Paþa’nýn  emrine verilerek  Ali-Garbi’ye  sevk edilmesine  karar  verildi.   Böylelikle,  Kute’l-Amare’deki  Ýngiliz kuvvetlerine yardým gelmesi önlenebilecekti. Kýsaca Ýngilizler  fare  gibi  kapana  kýsýlýyordu. Ama  her  þeyin  oldukça  kýsa  bir  þekilde  halledilmesi  gerekmekteydi.  Ýngilizlere  gelebilecek  herhangi  bir  yardým  her  þeyi  alt  üst  edebilirdi.

6  Aralýk  1915  tarihinde  Ýngiliz  birliklerini  takip  eden  Türk  ordusu Kute’l-Amare’nin  etrafýnda  siper  kazmaya  baþladýlar.   

Türklerin  toplam kuvveti,  son gelen  3 tümenle  birlikte 4  piyade tümeni,  15000 tüfek,  1000 deve, 400 piyade, 31 hareket edebilen top, 7 aðýr top ve birkaç bin Arap atlý süvarisinden  oluþmaktaydý 

Ýngiliz  topçularýnýn  atýþlarýna  raðmen,  Kute’l-Amare’nin  etrafýnda siper  çalýþmalarý tamamlandý.  

16 Kasým 1915’te  Ýstanbul’dan  ayrýlan  Alman  Mareþal  Von  Der  Goltz da  6  Aralýk’ta  Baðdat’a  geldi  ve  direkt  cepheye gitti.  ( Van Der  Goltz  Paþa’nýn  Bizim  6.  Ordumuzun  komutaný  olduðunu  söylememe  gerek  yok  sanýrým. )

1915 yýlý Aralýk  ayý  boyunca  Kut  Kasabasý artýk  öyle  bir  hale  gelmiþti ki  Türklerin  izni  olmadan  Kute’l  Amare’ye  bir  sineðin  bile  girmesi  mümkün  deðildi.

Ýngilizlerin  Dicle  üzerinden  göndermeye  çalýþtýðý  yardýmlar  Kute’l Amere'ye  ulaþamýyordu  çünkü  Türk topçularý  nehirde  Ýngilizce  vaklayan  bir  ördeði  bile  anýnda  susturuyordu.

Ýngilizler  dünya  tarihinde  ilk  kez  uçakla  havadan  yardým  malzemesi  ve  yiyecek  içecek  atmayý  denediler lakin attýklarý  on  paketten  üçü  Ýngiliz  tarafýna  düþerse  yedisi  Türk  tarafýna  düþüyordu  ki  kaþ  yapayým  derken  göz  çýkarmaktý  bu  durum.   Tabii  ki  bu  duruma  ‘’Mucize’’  demek  de  mümkündü  Türkler  lehine... Unutmadan... Türkler  tüfek  atýþlarýyla  ya  da  uçaksavarlarla  pek  çok  Ýngiliz  uçaðýný düþürme  baþarýsý  da  göstermiþlerdi.

Sýra  artýk General  Townshend’e  ‘’  Gel  adam  gibi  teslim  ol ‘’  Çaðrýsý  yapmaya  geldi.  Nurettin  Paþa ‘’ Gel  adam  gibi  teslim  ol  da  kasabadaki  zavallý  sivil insanlarýn  baþýna  bir bela  gelmesin’’ Diye sundu  teklifini. Ancak  Townshend’e  göre  Türkler  bu  kuþatmayý  en  fazla  bir  ay  sürdürebilirlerdi. Daha fazlasýna  onlarýn  da  gücü  yetmezdi.  Hem  - gitmek  istemelerine  raðmen-  kasabada  6.000  Arap’ý  boþuna  tutmamýþtý.  Türkler  kasabada  6.000 Müslüman  varken saldýramazlardý. Ama  öte  taraftan gýdalarý  gittikçe  azalýyordu  ve fazladan  beslemek  zorunda  olduklarý  6.000  Arap  baþlarýna bela  olmuþtu.  

General  Townshend, Kute’l-Amare’den  ricat etmek  için  kuvvetlerinin çok  yorgun  olduðunu,  bununla  beraber  yanlarýndaki  mühimmatý çýkarabilmelerinin  neredeyse  imkansýz  olduðunu  üstlerine  bildirdi.  

1 Aralýk’ta  Tuðgeneral  J.  C.  Rimington,  General  Townshend’a  gönderdiði telgrafta  mevkilerini  korumalarýný  ve  yardýmcý  birliklerin  Nasýriye istikametinden gönderileceðini  bildirdi. Öte  yandan, General  Nixon da  Townshend’a  gönderdiði  telgrafta  iki  ay  içerisinde  Türk  kuþatmasýnýn yarýlacaðýný haber vermiþti.

Ýþte  bu  haberler Townshend’i ümitlendiriyordu askerleri   artýk  açlýktan  iðne  ipliðe  dönmüþ olsa  da... Özellikle  emrindeki  Hintli  askerler  tam  anlamýyla  bir  deri  bir  kemik  kalmýþlardý  zira Ýngilizler  son  çare  olarak  atlarýný  kesip  yiyorlar  ama Hintli  askerler  ‘’  Biz  ölürüz  de  et  yemeyiz.’’  Diyorlardý.  Hele  de  tek  tük  bulunan  Ýnek  eti  yemeyi  kesinlikle  reddediyorlardý.  Townshend  ta  Hindistan’a  mektuplar  yazarak  dini  liderlere( Hindu  ve  Brahmanlara )  ‘’  Yahu  þu  adamlarýnýza  siz söyleyin  bari   de  et  yesinler  yoksa  açlýktan  ölecekler’’  dedi  ve  onlardan  ‘’ Böyle  durumlarda  yiyebilirler ‘’  fetvasý  almasýna  raðmen  Hintli  askerler  et  yemediler  yine  de.  

Nurettin  Bey komutasýndaki  Türk  kuvvetleri  9  Aralýk’tan  itibaren  kuþatýlmýþ  vaziyette bulunan  Ýngiliz  kuvvetlerine  yoðun  bir  bombardýman  baþlattý.

Bombardýman sonucunda kalede bazý gedikler açýldý. Ardýndan  baþlayan piyade saldýrýlarý ile Ýngiliz birlikleri güç duruma düþtüler.

Türklerin 11 Aralýk  tarihli  bombardýmanlarýnda  yaralý  ve  ölü  olmak  üzere  Ýngilizlerin kaybý 202 kiþi oldu. 12 ve  13 Aralýk günlerindeki saldýrýlar neticesinde ise 1000 Türk askeri hayatýný kaybetti..

Aralýk ayý boyunca devam eden karþýlýklý saldýrýlarda her iki taraf büyük kayýplar verdi.  

Bu  arada,  Kutü’l-Amare’de  kuþatma  altýndaki  Ýngiliz birliklerinin morallerini yükseltmek için diðer Ýngiliz Komuta kademelerine çok  sayýda  telgraf  gönderildi. Bu  telgraflardan  birinde  General Nixon, Townshend kumandasýndaki Ýngiliz birliklerinin kahramanlýðýnýn Londra ve Paris’te konuþulduðuna yer verdi. Gerçekten de gerek  Ýngiliz  gerekse  Fransýz  basýnýnda  General  Townshend’den  ‘’  Kute’l  Amere  Kahramaný ‘’  Diye  bahsediliyordu.

Ancak bu çabalara raðmen, Kut’taki durumlar Ýngilizler  için  giderek kötüye gidiyordu. Askerler  dizanteri  ve  tifo  gibi hastalýklara  kolayca yakalanýrken  yaralý  askerlerin  ise  uygun  koþullarda tedavi edilebilmeleri giderek imkansýzlaþýyordu. 

Kutü’l-Amare  kuþatmasýnýn  kaldýrýlmasý  için  Ýngilizlerin  yardýmcý birlikleri ile  Türk kuvvetleri arasýnda  zaman zaman  çatýþmalar  yaþandý. Bu savaþlardan biri olan ve 7 Ocak’ta  Þeyh Said  mevkiinde  cereyan  eden çarpýþmada General  Aylmer  komutasýndaki  Ýngiliz  birlikleri  geri  çekilmek zorunda kaldýlar. 

Mart  ayýnda  da  saldýrýlarýný  devam  ettiren  Ýngilizler,  13. Kolordumuzu  hedef  alarak  taarruz  ettiler.  Sabis  ismi  verilen  tepe  civarýnda yapýlan  bu  muharebede  de daha  sonra ‘’Sabis ‘’  Soyadýný  alacak  olan Ali Ýhsan  Bey ( Sabis )   Ýngilizleri  darmadaðýn  ederek   yüzlerce  ölü  ve  yaralý  býrakmak  suretiyle  20 kilometre geri çekilmelerini  saðladý.