YILDIZLAR DÜÞERKEN PENCEREMÝZE (SIZLIYOR ZAMAN)

Zaman, bir ninnidir aklýmda kalan.
Kýrýk bir beþiktir sallanýr durur.
Anlatýrlar ama hepsi de yalan.
Geçmiþi düþündükçe kalbime vurur,
Kýrýk bir beþiktir sallanýr durur.

Zaman, bir fýrçadýr tabloda solan.
Salla boþlukta gök rengini.
Zaman bir testidir pýnarda dolan.
Çýnarýn altýnda renk zengini,
Salla boþlukta gök rengini.

Zaman, bir yapraktýr dalýnda kurur.
Bir ‘Eylül’ akþamýnda rüzgar önünde.
Benimle birlikte savrulur durur.
Aðýr aðýr ilerlerken batý yönünde,
Bir ‘Eylül’ akþamýnda rüzgar önünde.

Zaman, bir yýldýzdýr ufuktan batan.
Bir ömür gibi ansýzýn kaybolur.
Zaman bir yýlandýr koynunda yatan.
Zamana hükmeden kendini korur,
Bir ömür gibi ansýzýn kaybolur.

Zaman, eriten bir seldir sevgimizi.
Yanýnda olmaz kimse senin acýnda.
Bulandýrýr denizi ardýndan kalbimizi.
Sevdiðin sallanýrken o daraðacýnda,
Yanýnda olmaz kimse senin acýnda.

Zaman, uykuya dalmýþ gecelerdir.
Yýldýzlar düþerken penceremize.
Bizi ölüme sürükleyen hecelerdir.
Zaman hançerini saplar hançeremize,
Yýldýzlar düþerken penceremize.

Tan yeri aðardý, mehtap kaçýyor.
Zaman anlaþýlmaz yaptý insaný.
Ufukta yeni bir gün daha açýyor.
Düþün ki dost mu düþman mý zamaný,
Zaman anlaþýlmaz yaptý insaný.


Mustafa Ýsmet Keskin
07.12.1998



“YILDIZLAR DÜÞERKEN PENCEREMÝZE” ÞÝÝRÝNÝN TAHLÝLÝ:

Zaman týk-týklarý,
Güder yaratýklarý.
Kan sýzan pençesinde
Beynimde yýrtýklarý.

Böyle tarif ediyor üstad zamaný. Her þeyi çepeçevre kuþattýðý hengâmede insanýn benliðine sirayet eden anlar. Her þeyi kaçýrma ve bitirme telaþýyla yok etmeye uðraþan bir gulyabani.

Mitolojide bile yerini alan “zaman” hakkýnda birçok efsane üretilmiþtir. Her þeye bir tanrý bulma zorunluluðundaki insan gayreti zamaný da karþýmýza bir tanrý suretine büründürmüþtür. Eski Roma ve Yunan mitolojilerinde bütün dünyaya, olaylara, egemen olan, bunlarý koruyan, yöneten bunlar üzerinde sarfý nazar eyleyen “Kronos” ismiyle adlandýrýlmýþtýr zaman.

Mitolojiye göre, zaman tanrýsý Kronos babasýný ortadan kaldýrýp onun yerini almýþ ve bütün dünyaya egemen olmuþtur. Tanrý Rhea' dan birçok çocuðu olan Kronos, Zeus dýþýnda bütün çocuklarýný da yok etmiþtir. Zeus, Kronos'a baþkaldýrmýþ, onun egemenliðine son vermiþ, belirli bir yerde, belirli sýnýrlar içinde kalmasýný saðlamýþ, onun yok ettiði tanrýlarý tekrar gün ýþýðýna çýkarmýþtýr.

Mitolojide zamanýn, tanrýlarý bile ortadan kaldýran, onlarýn egemenliklerine son veren, onlarý yok edecek güçlerle donatýlmýþ ve her bir ana hükümranlýðýný kabul ettirmeye çalýþan bir kavram olarak görmekteyiz. Daha güçlü tanrýlar bu etkinliði sýnýrlamaya çalýþmýþlar, ancak zamanýn gücü kaybolmamýþtýr. Sonrasýnda ise Zeus'un Kronos'un egemenliðine son vermesi, onun yetkilerini kýsýtlama neticesi insanlarda zamanýn ölçülmesi düþüncesini doðurmuþtur.


Hayatýn faniliði karþýsýnda insanoðlu acizliðini tekrar be tekrar görmekte ve buna þahitlik etmektedir. Bu devam eden fanilik kýskacýnda önemli olan ebediliði yakalamaktýr. Ýþte þairin gücü burada baþlar. Zamana meydan okuyan Don Kiþot tavrýyla, her þeyi zamanýn kýskaçlarýndan, pençesinden kurtarmaya çalýþýr. Bunu yaparken de mekâný zamandan ayrý düþünemeyecektir. Çünkü meydana getirilen her eser, zamanýn etrafýnda bir mekân içinde meydana gelmektedir. Mekân, zamanýn içerisinde çepeçevre kuþatýldýðý kutlu dilimler, anlar. Ýnsaný büyüleyici tavrýyla etkileyen ve her þeye gücü yeten büyülü mekânlar. Zamana meydana okuyan eserlerin ortaya konulduðu kutlu ve mutlu ortamlar.


Þair, þiiriyle adeta zaman girdabýnda çaresizce dönüp duran kelimeleri, selamet limanlarýnda duygu yüklü yüreklerle kavuþturacak; aþka susamýþ gönüllerdeki aþk yangýnlarýný söndürmek için ustaca manevralarla iþinin gereðini yapmasýný bilecektir. Þair, ebedi olana namzet bir yapýya sahip olarak fikirleriyle, duygu ve düþünceleriyle geleceðin fikir mimarlýðýný yapmasýný bilecektir. O, zamanýn sýnýrsýzlýðý içerisinde zamansýzlýðý ve mekânsýzlýðý yakalamasýný bilen, bu duygularla okuyucusunu hayal deðil, gerçeklerle bezenmiþ hülyalarda gezdirmesini bilen kiþidir.


Þair, zamanýn tik-taklarý arasýnda geçmiþin izlerini gün yüzüne çýkarmasýný bilecektir. Bunlarý ele alýrken de bir arkeolog hassasiyetini eserlerinde, kelimelerinin seçiminde, kullanýmýnda, iþlemesinde gösterecektir. Zamana direnme pahasýna ayakta kalabilmiþ güzide, nadide eserlerin tercümanlýðýný cesurca yapmasýný bilecektir. Sadece adý dillerde kalan þiir sanatýnýn unutulamaya yüz tutmuþ gerçek ustalarýna, söz ustalarýna söz hakkýný vermesini, gerekirse haddini bilerek kenarda durmasýný bilecek kadar civanmert yürekli olmalýdýr. Çünkü o, vefa abidesinin timsalidir. Zamana inat, dost baðýnýn bülbülleri olup, güller uðruna þakýyýp, mersiyeler, naatlar, gazeller, kasideler ve bilmem daha neler neler dizmesini bilecektir, bilmelidir.


Zaman, her þeye inat gerekeni yapmaya devam ediyor. Direnen yürekleri bazen baðrýnda eritebiliyor, bazen de gönüller sarayýnýn tahtýnda oturtmasýný biliyor. Zaman; çirkinliklerin, karamsarlýklarýn, melankolik etkilerin havasýna inat her þeye, her güzel yüreðe, susamýþ gönüllere ab-ý hayat çeþmelerinden billur kaselerde su sunmasýný bilmelidir.


Þiir yazma iþi, zamana inat sessiz bir çýðlýk, inadýna bir baþkaldýrýdýr. Her þeye, durmadan deveran eden yörüngesindeki bütün mahlûkatý kuþatan anlara, dakikalara, ondan ötesi akrep ve yelkovanýn hareketine inat olarak. Zamanýn biteviye devam eden hengâmesinde çaðýna ayna tutan, çaðýnýn gerçeklerine tanýklýk eden bir sefirdir. Her þeyi kelimeler diyarýnda temsil görevi üstlenen bir nefer. Zamanýn gerçeklerine, imzasý altýnda þahitlik eden bir gönül erbabý þahsiyet. “Ben þairim, gaibi kurcalayan çilingir.” Çilingir misali her kapalý yürekteki pas tutmuþ kapalý kapýlar ardýndaki hazineler dolu bitkin, bezgin, harap, kayýp gönüllerin kapýlarýný açacak. O kapýlar ardýndaki yüreklere inþirah sularý serpecek yiðit ruhlu kalem erbabý. Þair, her bir sözünün zamanla tohum misali yüreklerde boy vererek, toprak misali gönüllerde filizlenerek, geliþerek insan yüreðinden insanlýðýn yüreðine doðru yol alacak bir çýnar aðacý mesabesinde geliþen bir aðaçtýr. Baþýnda fýrtýna ile boranlar esecek olsa da o taþýdýðý deðerlerin farkýnda olarak hareket edecek dallarýný ona göre yeþertecektir.


“Akrebin kýskacýnda yoðurmuþ bizi kader. ” diyen zaman mahkumu bedenler. Akrep ve yelkovan arasýndaki bir ömürlük hayatlar. Hayatýn anlamýný zaman karþýsýnda “anladým, bildim” diyen çileli yürekler. Her ne olursa olsun zamaný kendi lehimize kazanmaya çalýþmalýyýz. Zamanýna inat yaþamasýný bilmeliyiz. Fakat bunu yaparken de dikkatli davranmalýyýz. Ancak zaman kazanmaya çalýþýrken, Steinbeck' in þu sözlerini de göz ardý etmemeliyiz: “ Zaman kazanmaya çalýþýrken, çok zaman yitirilir.” Baþka bir yaralý yürek ise farklý bir öneride bulunuyor: “ Zamaný sýkýþtýrmaya kalkma; zaman yaþamýn kendisidir. ” Bu öneriler, tespitler göz ardý edilince bitmeyen çileler, sevdalar, umutlar, karamsarlýlar ardý ardýnca yel deðirmenleri misali saldýrmaya devam edecektir. Yaþamý yaþamaya anlamalý biçimde devam etmesini bilmeliyiz. Unutmamalýyýz ki, her tatlý hatýramýzýn etrafýnda bir zaman çemberinin olduðunu. Zamaný anlamlý ve anlamsýz kýlma gayretleri bizden kaynaklanmaktadýr.


Zaman, hayatýn biteviye süren hengâmesinde ve dünyanýn deveranýnda yörüngesel bir düzeninde devam ediyorken, her þey elimizde. Þair ruhlu insanlar da bu ana þahitlik etmesini bilecektir ki, gelecek nesiller yaþanýlan anýn koþturmacasýndan dem vurmasýnlar. Acý tatlý devam eden tezatlar ikileminde her þey rüzgârlarýn yelkenleri yönlendirmesi misali güzellikler limanýna doðru yol alsýn. Limanlarda bekleyen yanýk yüreklere, aþka susamýþ gönüllere bir damla da olsa ab-ý hayat zerreleri sunsunlar. Geri gelmeyecek addedilen yüreklere sallanýlan ve o kalkýþta sallanýlan mendillerin yürek erbaplarýna selamlar getirmesini bilecektir þair ve yazar ruhlu kalem erbaplarý. Zamanýn biteviye devam koþturmacasýna inat olarak.

Þair öyle seslendiriyor zamanýn mutluluk veya hüzün dolu anlarýný mana yüklü kelimelerinde:
Bak! Ýþte gizleri yaþamýn, iþte mutluluk,
Gülümsüyor bir kapý aralýðýndan.
Ellerimizi uzatsak tutabiliriz belki,
Þimdi ya da hiç bir zaman.

Her þey bize biz kadar yabancý artýk!
Giderek yitiyor zaman içinde insan.
Oysaki çaðlarý aþabiliriz birlikte, gel!
Þimdi ya da hiç bir zaman.
Bu mana dolu kelimelerden yola çýkarsak, zamaný anlamlý ve anlamsýz kýlma çabasý elimizde þairimizin deyiþleri içerisinde.



Bu zaman dolu kelimelerden sonra tahlil edeceðimiz “ Yýldýzlar Düþerken Penceremize (Sýzlýyor Zaman) ” adlý þiirimizin tahlilini biçim ve içerik yönünden ele alýp incelemeye çalýþalým. Þiirimizin biçim özellikleri olarak karþýmýza þu özellikleri çýkmaktadýr:

Þiirimiz hece vezniyle kaleme alýnmýþ bir eserdir. Yalnýz burada dikkati çeken bir özellik olarak hece veznine dizelerde dikkat edilmemesidir. Normalde þiirimiz hece vezninin 11’li ölçüsüyle yazýlmýþtýr. Fakat bazý kýtalardaki mýsralarda bu hece sayýlarý 9 ve12 olabilmektedir. 11’li hece ölçüsünün 6 + 5 kalýbýyla kaleme alýnmýþtýr. Her bir kýtada belli bir durak düzeni gözetilmiþtir. Bazen bu duraklar belli mýsralarda 7 + 5 durak düzeninde de karþýmýza çýkabilmektedir. Alýþýlmýþ olan hece vezninin dýþýnda bir kullaným görülmektedir þiirde.

Þiirde dikkati çeken bir özellik ise her bir kýtanýn beþ mýsradan kurulmuþ olmasýdýr. Her bir dizedeki ikinci mýsra kýtada nakarat biçiminde beþinci mýsra olarak tekrarlanmýþtýr. Bu kullaným þiire farklý kullaným ve söyleyiþ özelliði katmýþtýr.

Zaman, bir ninnidir aklýmda kalan.
Kýrýk bir beþiktir sallanýr durur.
Anlatýrlar ama hepsi de yalan.
Geçmiþi düþündükçe kalbime vurur,
Kýrýk bir beþiktir sallanýr durur. ……………Nakarat biçiminde söylenen mýsra.


Þiirimizin kafiye düzeni de farklýlýk arz etmektedir. Çapraz kafiye düzenindeki birinci dizeyle üçüncü dizenin; ikinci dizeyle dördüncü dizenin kendi aralarýnda kafiyeli olduðu kafiye düzeninden farklý olarak, ikinci mýsranýn nakarat olarak son mýsra olarak kullanýlmasýyla farklý bir kafiye düzeni oluþturulmuþtur. Adeta nakarat mýsrasý olan dördüncü mýsra ile beþinci mýsranýn kafiyeleri ayný olmuþtur.

………………..…….. solan. ………...… a
Salla boþlukta gök rengini.. …….…... b
…………………..…. dolan. ………....… a
…………………..…. zengini, ……...…… b
Salla boþlukta gök rengini.. ………..… b…………..tekrarlanan mýsra .


Bu dizelerden yola çýkarak þiirde tam kafiye ve zengin kafiye çeþitleri kullanýlmýþtýr. Bunun yanýnda redifler de kullanýlmýþtýr. Bu kafiyelerin kullanýmý dizlere göre deðiþiklik göstermektedir. Burada þunu görmekteyiz ki, kelimeler zorlama olarak hece vezni düzeninde kullanýlmaya çalýþýlmýþtýr. Bu zorlama kelimeler neticesinde de þiirde bazen mýsra düzeni, bazen de kafiye düzeni ve çeþitleri olarak faklýlýklar görülmektedir. Fakat þairimizin kelimeleri ustaca kullanýmý neticesinde bu zorlama kullaným, okuyucu tarafýndan fazla hissedilmemekte ve þiiri okurken bir uyumun varlýðý görülmektedir.


Cumhuriyet dönemi edebiyat neslinden sonra gittikçe artan serbest vezinle yazan þairlerimizde görülen devrik ve eksiltili cümle kullanýmý, hece vezniyle yazýlan þiirlerimizde ara ara görülmektedir. Þairlerimiz burada þiire farklý bir etki ve hava katma gayesi güttüklerinden, okuyucuyu sýkmama ve coþkuyu devam ettirme kaygýsý görülmektedir. Ýncelemeye tabi tuttuðumuz þiirimizde de yer yer devrik cümle kullanýmlarýný görmekteyiz.

Zaman, bir ninnidir aklýmda kalan.
Anlatýrlar ama hepsi de yalan.
Geçmiþi düþündükçe kalbime vurur,
Bir ‘Eylül’ akþamýnda rüzgâr önünde.
Zaman bir yýlandýr koynunda yatan.
Zaman hançerini saplar hançeremize,


Þiirde benzetmelere ve tamlamalara sýk sýk yer verilerek zaman kavramýnýn sýnýrlarý çizilmeye çalýþýlmýþtýr. Burada esas maksat zaman kelimesinin farklý çaðrýþýmlarýný kullanarak okuyucunun muhayyilesinde farklý bir etki ve tesir býrakmaktýr. Benzetme olarak þiirde aþaðýdaki ifadeler kullanýlmýþtýr: “ zaman, bir ninnidir; zaman,
bir fýrçadýr; zaman bir testidir; zaman, bir yapraktýr; zaman, bir yýldýzdýr; zaman, uykuya dalmýþ gecelerdir; zaman, eriten bir seldir sevgimizi; bizi ölüme sürükleyen hecelerdir. ”
Kýtalarda bazen de sýfat ve isim tamlamalarý kullanýlarak þiir, adeta büyülü kelimeler yumaðý haline getirilmiþtir. “ kýrýk bir beþik, gök rengi, çýnarýn altý, renk zengini, batý yönü, bir ‘eylül’ akþamý, ölüme sürükleyen heceler, tan yeri, yeni bir gün. ”


Þiirde, eski hatýralar yumaðýnýn oluþturduðu duygusal tavýrlarýn aðýr bastýðý romantik bir hava sezilmektedir. Romantik sanatçýlarda görülen olaylarýn gerçekliði deðil, gerçeðe uygun olmasý þairimizce benimsenmiþtir. Dýþ dünyanýn betimlenmesi, þairimizin iç dünyasýný ve deðiþmeyen hatýralar dünyasýný destekleyici tarzda ele alýnmýþtýr. Bu duygu yoðunluðu þiire lirik yani coþkulu bir anlatým havasý kazandýrmýþtýr. Þairimiz þiirinde, kendi kiþiliðini gizlememiþ, ötesinde bir kurguyla þiirini kendi hatýralarýndan yola çýkarak kaleme almýþtýr. Þairimiz þiirini okuyanda belirli duygu coþumlarý oluþtursun diye süslü ve sanatlý bir üslupla yazmýþ, þairane anlatýmý benimsemiþtir.
Yine þiirde realist ve romantik sanatçýlarda görülen her kesimden insaný anlatmayý yeðleyen bir hava sezilmektedir. Þairimiz herkeste görülebilecek olan duygu hareketlenmelerini ele almýþtýr. Þiiri okuyan herkes, þiirde kendisinden bir parça, bir kesit bulabilmektedir. Zaten þairlerimizde bu duygu hareket noktasý olduðundan, okuyucu kitlesi tarafýndan þiir, kolayca kabul görmekte ve benimsenmektedir.


Þiirdeki kelimelerde kullanýlan harflerin özelliklerine baktýðýmýzda ise bir uyumun ve ahengin durgunluðu göze çarpmaktadýr. Adeta þiirde sert sessizler yokluðu hissedilmektedir. Burada þiirimizin ana temasýnda verilmek istenen zaman karþý verilen bir gayretin yorgunluðu hissedilmektedir. Özellikle de karþýmýza harf özellikleri olarak “ z, n, l, y, r, s ” harflerinin bütünlüðü çýkmaktadýr. Kelimeler seçilirken bir uyumun arandýðý, titiz bir elemenin varlýðý þiirimizde hissedilmektedir. Adeta þiirin bütününe aykýrý harflerin oluþturduðu harfler yok sayýlmýþ ve zamana inat her þey olduðu gibi kabul edilmiþ izlenimi verilmeye çalýþýlmýþtýr.


“ Yýldýzlar Düþerken Penceremize (Sýzlýyor Zaman) ” adlý þiirimizin bu biçim özelliklerinin yanýnda, içerik özellikleri bakýmýndan ele alýp incelemeye çalýþtýðýmýzda þiirimizin þu özelliklerini görmekteyiz:

Þiirde “zaman” kavramý mühim bir yer teþkil etmektedir. Adeta þiiri çepeçevre kuþatan ve her kelimesine sirayet etmiþ rayiha misali. Zaten þiirimizin adý da bunu bize hatýrlatmaktadýr. Zamanýn hengâmesini penceresinde seyre dalan þairimizi bu esnada hatýralar yoðunluðu benliðini ve duygularýný sarmýþtýr. Bunlardan kurtulmanýn tek çaresi olarak da kelimelerin büyülü dünyasýnda kaleme sarýlmýþtýr. Kalemin ucunda harfler olarak kâðýda dökülen duygulanmalar þiirimizi meydana getirmiþtir. Burada subjektif bir bakýþ açýsý hâkimdir. Her þey þairimizin muhayyilesindeki biçimiyle þekil almaktadýr.


Zaman, bir ninnidir aklýmda kalan.
Kýrýk bir beþiktir sallanýr durur.
Anlatýrlar ama hepsi de yalan.
Geçmiþi düþündükçe kalbime vurur,
Kýrýk bir beþiktir sallanýr durur.
mýsralarýnda çocukluk çaðlarýnýn verdiði mutlu anlarýn burun sýzlatan içli ve tatlý hatýralarý ile þiire baþlanýlmýþtýr. Bundan sonraki kelimeler ve kýtalar buradan hareketle kaleme alýnmýþ izlenimi vermektedir. Ýnsanýn yaþý ilerledikçe geride býraktýðý anlarý gözü yaþlý ve kaddi bükülmüþ olarak hatýrlamaktadýr.

Yürekleri deryalarý aþan abide þahsiyetler olan annelerimizin bizi birer yün yumaðý misali sarýp sarmaladýklarý o, zaman dilimlerinin tatlý hatýralarý zamanýn tik-taklarý karþýsýnda hala içimizde bir sýzý gibi hissedilmektedir. Zamanýn bizi avutmaða çalýþtýðý anlardan dem vurulmaktadýr. Nasýl ki, yüce kameti balalar kýrýk dökük beþiklerde yarýnlara doðru yetiþtirilirken farkýnda olmaz ya; zamanýn kýrýk dökük anlarýnda yetiþen nesiller bu hengâmede zamanýn diþlileri arasýnda gidip gelmektedir.

Hatýralar o kadar kesif bir þekilde hücum eder ki, insan bunlarýn varlýðýndan bile þüphe etmeye, doðruluklarýndan emin olamamaya baþlar insan. Her ne olursa olsun bunlar bile insan kalbine bir yorgunluk, bir eziklik duygusu verir. Bu hatýralar saðanaðý altýnda insan zamanla ezilir ve altýndan kalkamaz bir hale gelir. Þairimiz de yaþadýðý geçmiþ günlerin çetin ve amansýz hatýralarýnýn yoðunluðundan dem vurmaktadýr. Hani insan önünü göremeyeceði sisli bir ortama girer de her þey ayan beyan görülmez olur. Seçilemez bu anda her þey. Karmakarýþýk duygular yumaðýnda hallaç pamuðuna döner ortalýk. Fakat bu hüzünlü anlarda imdada ýlýk meltem rüzgârlarýný andýran, tatlý bir tebessüm gibi yanaklarý harekete geçiren anne yüreðindeki þefkat esintileri ulaþýr. Hey gidi unutulamayasý, hatýrlandýkça “nerde o þevk, o heyecan” dolu günler, zaman dilimleri.


Zaman, bir fýrçadýr tabloda solan.
Salla boþlukta gök rengini.
Zaman bir testidir pýnarda dolan.
Çýnarýn altýnda renk zengini,
Salla boþlukta gök rengini.
dizelerinde bir tabloya hayat sunan usta sanatkarýn fýrça darbelerindeki titizlik anlatýlmaktadýr. Her bir fýrça darbesiyle tabloya hayat veren ustanýn yaný sýra fýrçanýn zamanla solan renkleri ifade edilmeye çalýþýlmýþ. Hayat tablosunda biçimlendirilmeye çalýþýlan insan, zaman karþýsýnda nasýl da solmakta ve eski mazi günlerini kaybetmektedir. Her bir fýrça darbesiyle aslýnda yapýlmak istenen tabloya bir ahenk verilmeye çalýþýlýrken, farkýnda olmadan tabloda estetiðe doðru bir gidiþ sezilmektedir. Hayat da böyledir þairin muhayyilesinde ve kaleminde. Zamanýn fýrça darbeleri misali þekillendirmesiyle hayatýmýz bir anlam kazanmakta veya aksine anlam kaybetmektedir. Zamaný anlamlý veya anlamsýz kýlma çabalarý, gayretleri…

Zaman, þairimizin muhayyilesinde bir pýnardan su doldurmaya çalýþan güzel misali, hayat testimize doldurduðumuz su gibidir. Pýnarýn baþýnda meþguliyetimiz testimizin dolmasýna fýrsat verecektir.
Hani anlatýrlar ya hisse çýkarýlacak kýssada kýrýk testinin zaman karþýsýndaki galibiyetini:


Hindistan'da bir sucu, boynuna astýðý uzun bir sopanýn uçlarýna taktiði iki büyük kovayla su taþýrmýþ. Kovalardan biri çatlakmýþ. Saðlam olan kova her seferinde ýrmaktan patronun evine ulaþan uzun yolu dolu olarak tamamlarken, çatlak kova içine konan suyun sadece yarýsýný eve ulaþtýrabilirmiþ. Bu durum iki yýl boyunca her gün böyle devam etmiþ. Sucu her seferinde patronunun evine sadece 1,5 kova su götürebilirmiþ.

Saðlam kova baþarýsýndan gurur duyarken, zavallý çatlak kova görevinin sadece yarýsýný yerine getiriyor olmaktan dolayý utanç duyuyormuþ. Ýki yýlýn sonunda bir gün çatlak kova ýrmaðýn kýyýsýnda sucuya seslenmiþ.
"Kendimden utanýyorum ve senden özür dilemek istiyorum."
"Neden?" diye sormuþ sucu. "Niye utanç duyuyorsun?"
Kova cevap vermiþ. "Çünkü iki yýldýr çatlaðýmdan su sýzdýðý için tasýma görevimin sadece yarýsýný yerine getirebiliyorum. Benim kusurumdan dolayý sen bu kadar çalýþmana raðmen, emeklerinin tam karþýlýðýný alamýyorsun."Sucu þöyle demiþ.

"Patronun evine dönerken yolun kenarýndaki çiçekleri fark etmeni istiyorum." Gerçekten de tepeyi týrmanýrken çatlak kova patikanýn bir yanýndaki yabani çiçekleri ýsýtan güneþi görmüþ. Fakat yolun sonunda yine suyunun yarýsýný kaybettiði için kendini kötü hissetmiþ ve yine sucudan özür dilemiþ. Sucu kovaya sormuþ.

"Yolun sadece senin tarafýnda çiçekler olduðunu ve diðer kovanýn tarafýnda hiç çiçek olmadýðýný fark ettin mi? Bunun sebebi benim senin kusurunu bilmem ve ondan yararlanmamdýr. Yolun senin tarafýna çiçek tohumlarý ektim ve her gün biz ýrmaktan dönerken sen onlarý suladýn. Ýki yýldýr ben bu güzel çiçekleri toplayýp onlarla patronumun sofrasýný süsleyebildim. Sen böyle olmasaydýn, o evinde bu güzellikleri yasayamayacaktý."


Ýþte kýssadan hisse çýkarma zamaný. Aslýnda zaman karþýsýnda maðlup olduðumuz zannettiðimiz anlarda belki de zamana karþý galibiyetimizi haykýrdýðýmýz anlardýr. Sabýrla piþen zaman dilimlerinde sonradan karþýmýza çýkacaktýr bu yorucu koþunun skoru. Hepimizin hayat koþuþturmacasýnda kendine has kusurlarý vardýr. Hepimiz aslýnda zaman karþýsýnda çatlak kovalarýz. Allah’ýn(cc) büyük kader planýnda hiçbir þey ziyan edilmez. Zaman, aslýnda onu anladýðýmýz ölçüde kusurlarýmýzý güzelliklere çevirebilir. Önemli olan onlarla yüzleþmesini bilmektir.


Zaman, bir yapraktýr dalýnda kurur.
Bir ‘Eylül’ akþamýnda rüzgâr önünde,
Benimle birlikte savrulur durur.
Aðýr aðýr ilerlerken batý yönünde,
Bir ‘Eylül’ akþamýnda rüzgâr önünde.
Sonbahar mevsiminin gittikçe yaklaþan belirtileri karþýsýnda çaresizce yapýlan haykýrýþlar. Hayat misali yapraklarýn dalýnda tutunma kaygýsý taþýdýðý ve hayatla, zamanla mücadele içinde geçen dalda kalma feryatlarý. Sonbahar, hüzün mevsimin belirtilerinin bariz bir þekilde görüldüðü þafaklar. Zaman misali aný geldiðinde durma telaþýnda kalmadan, elveda bile diyemeden býrakýp gitmeler. Ardýna bakmadan habersizce gidiþler. Geride býrakýlan mahzun yüreklerin acýsýna inat.

Þairimizin duygularý çocukluðun hüzünlü ve tatlý hatýralarýyla baþlayýp, sonbahar misali gençlikten sonraki zamanlardan dem vurmaktadýr. Zaman o kadar acýmasýzdýr ki, önüne kattýðý her þeyi kader planýnda savurmaktadýr. Sevgilisine ulaþmak için baþýný taþtan taþa vuran su misali, zaman da insaný anýn dakikalarýnda bir o yana bir bu yana savurup durmaktadýr. Bu esnada çekilen cefalar göz ardý edilir. Çünkü bu gidiþlerin sonu sevgiliye varmaktadýr.


Zaman, bir yýldýzdýr ufuktan batan.
Bir ömür gibi ansýzýn kaybolur.
Zaman bir yýlandýr koynunda yatan.
Zamana hükmeden kendini korur,
Bir ömür gibi ansýzýn kaybolur.
mýsralarý, batan yýldýzlar misali insanýn sona doðru gidiþatýný simgelemektedir. Yýldýzlar vardýr zamana inat, geceye inat gökyüzünde parlayýp, çaresiz sevdalý yüreklere yol gösterici olma gayretinde olan. Fakat her þeye direnilir de, zamana karþý koyma, asla. Gündüzün muþtusunu haber veren ufuktaki þafak emareleri karþýsýnda el etek pençe divan durulup, her þeye boyun eðilir.

Þairimiz adeta Cahit Sýtký’nýn mýsralarýnýn arkasýnda zamana haykýrmakta ve etrafýna seslenmektedir. Cahit Sýtký Tarancý’nýn zaman karþýsýndaki yenilgisi ve haykýrýþlarý da aynýdýr. Bu sesleniþi Cahit Sýtký’da aynalara karþý görürken, þairimizde ise hatýralarýna seslenirken bulmaktayýz.

Þakaklarýma kar mý yaðdý ne var?
Benim mi Allah'ým bu çizgili yüz?
Ya gözler altýndaki mor halkalar?
Neden böyle düþman görünürsünüz?
Yýllar yýlý dost bildiðim aynalar?

Zamanla nasýl deðiþiyor insan,
Hangi resmime baksam ben deðilim.
Nerde o günler, o þevk, o heyecan?
Bu güler yüzlü adam ben deðilim.
Yalandýr kaygýsýz olduðum yalan.

Gökyüzünün baþka rengi de varmýþ.
Geç fark ettim taþýn sert olduðunu.
Su insaný boðar, ateþ yakarmýþ.
Her doðan günün bir dert olduðunu,
Ýnsan bu yaþa gelince anlarmýþ.

Edebiyatýmýzdaki bütün serzeniþlerin ana kaynaðý olarak “zaman” mefhumu karþýmýza çýkmaktadýr. Bunun misallerini edebiyatýmýzda arttýrabiliriz. Sevgiliye yazýlan naatlarýn kaynaðýnda bile zamana karþý yenilginin izlerini, mevcudiyetini görmekteyiz. Zaman acýmasýzdýr, her þeye raðmen; direnmesini bilirsen.


Zaman, eriten bir seldir sevgimizi.
Yanýnda olmaz kimse senin acýnda.
Bulandýrýr denizi ardýndan kalbimizi.
Sevdiðin sallanýrken o daraðacýnda,
Yanýnda olmaz kimse senin acýnda.
Yaþlýlýk günlerinden dem vurulan yalnýzlýk dakikalarý. Ýnsan ömrünün zamana karþýsýnda çaresiz olarak el pençe durduðu dakikalar. Artýk akrebin kýskacýnda ezilinen günler. Necip Fazýl’ýn “Visal” þiirinde dile getirdiði mana dolu beyitler: “ Beni zaman kuþatmýþ, mekân kelepçelemiþ; / Ne sanattýr ki, her þey, her þeyi peçelemiþ...” Zamanýn kuþatmasý altýnda kalýnýlan dilimler. Hiçbir þeye söz geçirilemeyen anlar. Kaddi bükülmüþ dizlerin dermansýz vakitleri. “Hey gidi günler!” diye anýlan geçmiþ zaman günleri. Bir baþýna zamana karþý verilen mücadele yýllarý. Kimsesiz, tek baþýna, biteviye… Umutlarýn bir rüzgâr esintisi karþýsýnda daðýldýðý zaman dilimleri.

Þairimiz bu duygu birikimlerini gözlemlerine dayanarak vermektedir. Hayat ders alýnacak o kadar ibretlerle doludur ki, þairimiz sadece bir ibret penceresini açmýþ, yýldýzlar altýnda zaman inat olarak bir bir düþen yýldýzlar misali hayat penceresinden seyretmektedir. Fakat müdahale hakký ve yetkisi bulunmadan yapýlan çaresizce bir seyrediþ.

Sessiz gemilerin yol alýrken, sevgiliye bir mendil dahi sallanamayan zamanlar. Hayat kitabýnda son sayfalara doðru gelinilen zamanlar. Ya son sayfada biterse korkularý. Tek baþýna haykýrýþlarýn ardý arkasýna kesilmeyen iniltileri. Tüm sevilenlerin bir bir kara topraðýn baðrýna verildiði zamanlar.


Þairimizde burada ölümü bir daraðacýna benzetmek kaygýsý hissedilmektedir. Yaþanýlan zaman dilimlerinde hayat tablosuna atýlan her bir fýrça darbesinin keskinliði veya eksikliði mesabesinde korkulan son dakika anlarý. Aslýnda ölüm o kadar da korkulacak bir son deðildir. Ölüm, ebedi âleme gidiþin aslýnda bir vesikasý, biletidir. Þairimiz ne de güzel ifade etmiþ ölüm anýný:

BAYRAM;
Ölüm ölene bayram, bayrama sevinmek var;
Oh ne güzel, bayramda tahta ata binmek var!

GÜZEL ÞEY;
Ölüm güzel þey; budur perde altýndan haber...
Hiç güzel olmasaydý, ölür müydü Peygamber?

Ölüm anýna bu pencereden bakabilmek. Her þeyi son anda zir-ü zeber etmek var. Bu alýþ veriþte karlý veya zararlý çýkmak elimizde hayat denilen biletlerimizle.


Zaman, uykuya dalmýþ gecelerdir.
Yýldýzlar düþerken penceremize.
Bizi ölüme sürükleyen hecelerdir.
Zaman hançerini saplar hançeremize,
Yýldýzlar düþerken penceremize.
Þiirimizin baþlýðýnýn konulduðu kýtalar. Her þeyin sükût ettiði zamanlar. Son demde sözcüklerin kifayetsiz kaldýðý anlar. Zaman penceremizde yýldýzlarýmýz birer bire düþerken, her þeye elveda diyebilme hünerini gösterme çabalarý. Hece hece birleþen kelimelerin son ulaþtýðý nokta: ÖLÜM. Zamanýn gitgide biz ab-ý hayat suyu verdiði addettiðimiz ve bilinçsizce içtiðimiz sularýn son damlasýna ulaþtýðý dakikalar. Yüreklerin bu vefasýzlýk karþýsýnda çaresizce, mahzun edayla baktýðý son demler.


Tan yeri aðardý, mehtap kaçýyor.
Zaman anlaþýlmaz yaptý insaný.
Ufukta yeni bir gün daha açýyor.
Düþün ki dost mu düþman mý zamaný,
Zaman anlaþýlmaz yaptý insaný.
Kara topraðýn baðrýna bedenlerimizi saldýðýmýz zamanlar. Elma kurdu misali içten içe bizi eriten hayat dolu dakikalarýn bitiþ noktasý. Kaçýnýlmaz olan sona yaklaþýlan anlar. Gelecek baharýn müjde tohumlarýnýn atýldýðý mekânlar. Tohumlarýn tekrar filizlenip, boy vereceði bereketli topraklar. Öze dönüþ hikâyesinin bittiði, kalemin dayanma noktasýný geçtiði son satýrlar. Þairimizin yürekleri aþan duygularýna bir nokta koyacaðý anlar. Virgüllerle devam ettirilmeye çalýþýlan hayat diliminin zaman karþýsýnda yenildiði ve yerini noktaya býraktýðý sayfa.


Topraðýn kuþatýcý iklimiyle her þeyi baðrýna aldýðý zamanlarda biz de özümüzü ve yüzümüzü ona çevirerek satýrlarýmýza bir son verme ihtiyacý hissederken, sözü duygularýn ve gönüllerin üstadýna býrakýyoruz.

KALDIRIMLAR

Sokaktayým, kimsesiz bir sokak ortasýnda;
Yürüyorum, arkama bakmadan yürüyorum.
Yolumun karanlýða saplanan noktasýnda ,
Sanki beni bekleyen bir hayal görüyorum.

Kara gökler kül rengi bulutlarla kapanýk;
Evlerin bacasýný kolluyor yýldýrýmlar.
Ýn cin uykuda, yalnýz iki yoldaþ uyanýk;
Biri benim, biri de serseri kaldýrýmlar.

………
………

Ne sabahý göreyim, ne sabah görüneyim;
Gündüzler size kalsýn verin karanlýklarý!
Islak bir yorgan gibi sýmsýký bürüneyim;
Örtün, üstüme örtün, serin karanlýklarý.

Uzanýverse gövdem taþlara boydan boya;
Alsa buz gibi taþlar alnýmdan bu ateþi.
Dalýp sokaklar kadar esrarlý bir uykuya,
Ölse kaldýrýmlarýn kara sevdalý eþi...

( Necip Fazýl Kýsakürek )



ÖMER BATI
05.07.2009 - Gaziantep