Tevhid-i Tedrisat Kanunu ile gelen de�i�iklikler ve uygulamalardan bahsediyorduk ve ge�en b�l�mde bu de�i�ikliklerin en �nemlilerinden birinin medreslerin kapat�lmas� ile yabanc� ve az�nl�k okullar�n�n T�rkiye Cumhuriyeti Milli E�itim Bakanl��na ( O zamanki ad�yla Maarif vekaletine ) ba�land��ndan- T�rkiye Cumhuriyeti kanunlar�na ve Milli E�itim Bakanl��m�z�n denetim ve g�zetiminde bir e�itimi kabul etmeyen e�itim- ��retim kurumlar�n�n kapat�ld��ndan ( Ya da kendiliklerinden faaliyetlerine son verdiklerinden) bahsetmi�tik. Ancak ortada �nemli bir sorun vard�. Peki neydi bu sorun? Bu sorun Lozan Antla�mas�n�n 40. Maddesiydi.

��Nas�l yani?�� Dedi�inizi duyar gibiyim. O halde gelin Lozan Antla�mas�n�n 40. Maddesine bakal�m.

LOZAN ANTLA�MASI MADDE 40 � Gayrim�slim akalliyetlere( az�nl�klara ) mensup olan T�rk tebaas� hukukan ve filen di�er T�rk tebaaya tatbik edilen ayni muamele ve ayni teminattan m�stefit olacaklar( istifade edecekler ) ve bilhassa , masraflar� kendilerine ait olmak �zre her t�rl� m�essesat� hayriye( Hay�r kurumu ) , diniye veya i�timaiyeyi( Din ve sosyal kurum) , her t�rl� mektep ve sair m�essesat�( m�esseseleri) talim ve terbiyeyi tesis , idare ve murakabe( kontrol ) etmek ve buralarda kendi lisanlar�n� serbest�e istimal ve �yini dinilerini( Dini ayinlerini) serbest�e icra etmek hususlar�nda m�savi( e�it ) bir hakka malik( sahip ) bulunacaklard�r.

Bu maddeye bakt��m�zda az�nl�klar -masraflar� kendilerine ait olmak �zere- okullar a�abiliyorlar. Bu okullarda idare ve kontrolleri kendileri yap�yorlar. Bu okullarda kendi lisanlar� ile e�itim yap�yorlar. Bu okullarda dini ayinlerini yapabiliyorlar.

Eee ne var bunda. Gayet normal de�il mi?

Evet.. Gayet normal. Medeni- �nsan haklar�na sayg�l� - Demokratik bir devlette olmas� gereken bu.

�imdi olduk�a �nemli bir iddia ile devam edelim.

�ddiaya g�re Lozan Antla�mas� ile az�nl�klara verilen bu haklardan M�sl�man T�rkler yararlanam�yor. B�rak�n okullarda dini ayini din dersi diye bir �ey bile yok.

��in asl�na bakacak olursan�z bu iddia hem yanl��t�r hem de do�ru.

Yanl��t�r zira 1924 Y�l�n�n 9 Mart G�n� yani Tevhid-i Tedrisat Kanununun ilan edilmesinden alt� g�n sonra haz�rlanan Okullardaki m�fredat programlar�na bakt��m�zda...

Gelin hep birlikte bakal�m ( Tarih 9 Mart 1924 )

1924 YILINDA �LK OKULLARDA OKUTULAN DERSLER :

Alfabe: 1. S�n�fta 12 haftada saat
Kur�an-� Kerim ve Din Dersleri: 1. S�n�fta 2 Saat�2. S�n�fta 3 Saat - 3. S�n�fta 3 Saat 4. S�n�fta 3 Saat- 5. S�n�fta 2 Saat.

Di�er Dersleri de yazal�m: K�raat- �mla- Tahrir- Sarf- Yaz�- Hesap( Matematik )- Hendese( Geometri )-Tarih-Co�rafya- Tabiat tetkiki Ziraat- H�fz�ss�ha- M�sahabat-� Ahlakiye- Malumat-� Vataniye � Resim- El i�leri- Musiki-Terbiye-i Bedeniye ( Beden E�itimi )

NOT: Bu m�fredat k�z ve erkek ilk mekteplerinde 1924 y�l� i�in ayn�d�r. Bu vesileyle Tevhid-i Tedrisat Kanununun ilk uygulamas�nda hen�z karma e�itime ge�ilmedi�ini de g�rmekteyiz. Yani k�z ve erkek okullar� ayr� ayr�...

1924 YILINDA ORTA OKULDA OKUTULAN DERSLER:

Orta okullarda Kur�an dersinin olmad��n� g�rmekteyiz. Ancak Din dersleri t�m s�n�flarda haftada 1 saat okutulmaktad�r. Ayr�ca Arap�a dersleri 7-8-9 ve 10. S�n�flarda Haftada iki saat okutulurken   Fars�a Dersleri de 10. S�n�f hari� di�er s�n�flarda 1 saat okutulmaktad�r.

Di�er dersler: T�rk�e- Lisan-� Ecnebi( Yabanc� Dil ) ( Frans�zca- �ngilizce- Almanca )-Edebiyat- Tarih- Co�rafya- Malumat-� Hukukiye- Malumat-� �ktisadiye- Ruhiyat- Terbiye- Felsefe- Hesap- Cebir- Hendese- M�sellesat- Heyet- Mihanik- Tarih-i Fen- Usul-i Defteri- Hayvanay- Nebatat- Tabakat- H�fz�ss�ha- Fizik- Kimya- El i�leri- Musiki- Fen Tatbikat�- Terbiye-i Bedeniye.

1924 YILINDA L�SELERDE OKUTULAN DERSLER:

Liselerde 1. Ve 2. S�n�fta haftada 1 saat Din dersi var ancak 3. Yani son s�n�fta yok.

Di�er Dersler:   Malumat-� Vataniye - Tarih - Hayvanat - Fizyoloji � H�fz�ss�hha- Nebatat - Arziyat -Fizik - Kimya - Riyaziyat -Hesap � Resim- Musiki - Terbiye-i Bedeniye - Ev �daresi - �ocuk - Bak�m� At�lye( K�zlarda diki�, bi�ki) � Laboratuvar.

G�r�ld�� gibi Tevhid-i Tedrisat Kanununun ilk uygulamas�nda Kur�an dersleri de vard�r ( sadece ilk okullarda olsa bile ) Din dersleri de... Ancak s�ylemeye gerek yok okullarda dini ayin diye bir �ey s�z konusu de�ildir. Topluca cemaetle namaz diye bir �ey bile s�z konusu de�ildir

�yi de az�nl�k okullar�nda ya da �lkede faaliyetlerine devam eden yabanc� okullarda kiliseler bile var?

Do�rudur. Mesela halen faaliyette olan Notre Dame de Sion Frans�z K�z Lisesinin ( �imdi san�r�m k�z- erkek karma bir lise ) bah�esinde koskoca bir St. Esprit Katedrali bulunmaktad�r.

�lk bak��ta �� Bu ne perhiz bu ne lahana tur�usu �� Diyebiliriz.   Ama unutmamak laz�m ki o lise 1856�da e�itim ��retime ba�lam��t�r. Katedral ise 1846�da ibadete a��lm�� bir katedraldir Yani Katedral ibadete a��ld�ktan on y�l sonra Notre Dame de Sion Lisesi ��renime ba�lam�� bilahare katedral de okul bah�esi i�inde kalm��t�r. Peki t�m bunlar kimin zaman�nda oldu? Padi�ah Abd�lmecit�in. Ama durun dahas� da var: Sultan Vahdettin zaman�nda bu lise bah�esine bir de papa heykeli ilave edildi. ( 15. Benedictus ) ve bu heykelin oraya dikilebilmesi i�in a��lan kampanyaya Padi�ah Vahdettin 500 Lira para ba��nda bulundu.

Tevhid-i Tedrisat Kanunu y�r�rl��e girdikten sonra o katedrali ve papa heykelini kald�rmak m�mk�n olabilir miydi sizce? Bence olamazd�. Zira okullar�n MEB�e ba�lanmas� ayr� bir bir �eydir var olan bir kilisenin y�k�lmas� ve bir papa heykelinin s�k�l�p at�lmas� tamamen ba�ka bir �eydir... Ayr�ca Mustafa Kemal Atat�rk��n manevi k�zlar� Rukiye- Nebile ve Afet�in ��renim g�rd�� bir e�itim kurumundaki katedrali y�kt�rmak- oradaki papa heykelini indirmek birazdan da �te sa�ma sapan bir durum olmaz m�yd�?

20 Ocak 1923�te Hakimiyet- i Milliye gazetesinde �Bir fesad ve hiyanet oca�� olan ve memleketimize nifak tohumlar� eken, uyu�mazl�klar yaratan, H�ristiyan hem�ehrilerimizin huzur ve refah� i�in de u�ursuzlu�a ve felakete sebep olan Rum Patrikhanesi�ni art�k topraklar�m�z �zerinde b�rakamay�z. Bu tehlikeli te�kilat� memleketimizde muhafazaya bizi mecbur etmek i�in ne gibi vesile ve sebepler g�sterilebilir?� Diyen koskoca Mustafa Kemal Atat�rk maalesef Patrikhaneyi dedi�i gibi topraklar�m�z d��na atamam��t�. Yani onun bile yapamayaca�� eyler vard�. (�imdi b�yle deyince baz�lar� yine Atat�rk�e hakaret etmekle su�layabilir beni ama i�in ger�e�i budur maalesef. )

Velhas�l�kelam 1924 Y�l�nda ilk- orta ve liselerimizde din dersleri vard�. �lk okullar�m�zda Kur�an dersleri de vard�. Hatta Arap�a ve Fars�a da vard�..1925 y�l�nda da Kur'an ve din dersi vard�. 1926 y�l�nda yine vard�. Ama 1927 Y�l�na gelindi�inde �� T�rkiye�de sadece M�sl�man vatanda�lar�m�z ya�am�yor.�� Gibi bir gerek�eyle Kur�an dersleri ile Arap�a ve Fars�a dersleri kald�r�ld�. 1928 Y�l�nda Din dersleri orta okul ve liselerde iste�e ba�l� olarak okutulan dersler aras�na sokuldu ama ilgin�tir m�fredat programlar�nda bu dersin haftada ka� saat oldu�u dahi belirtilmiyordu. �yle anla��l�yordu ki ��renciler ( ya da velileri ) din dersini hi� se�miyorlard� (!)

[ 1928 Y�l� bilindi�i gibi hem anayasadan �� T�rkiye'nin dini �slamd�r �� maddesinin ��kar�ld�� hem de milletvekillerinin �� Vallahi ve billahi�� eklinde yapt�klar� yeminin �� Namusum ve �erefim �zerine ant i�erim �� olarak de�i�tirildi�i y�ld�. ]

Evet... Ba�lang��ta �zellikle �lkenin ba� belas� yabanc� okullar� bu �lkeden silip s�p�ren Tevhid-i Tedrisat kanunu zaman ilerledik�e uygulamada �� Yahu neler oluyor b�yle?�� dedirten bir hal almaya ba�lad�. Daha do�rusu Tevhid-i Tedrisat kanununun hi� bir maddesi �� Din derslerini pasif hale getirin.�� Demiyordu. Hi� bir maddesi bu �ekilde yorumlanamazd� ama Bakan Vas�f Bey Mahalle Mektepleri hakk�nda da �� Kapat�n �unlar� �� Demeyen Tevhid-i Tedrisat Kanununu dayanak g�sterip mahalle mekteplerinin tamam�n� kapatm��t�.

29 Ekim 1923 g�n� Frans�z gazeteci Maurice Pernot'ya verdi�i r�portajda "T�rk milleti daha dindar olmal�d�r. B�t�n sadeli�i ile dindar olmal�d�r demek istiyorum. Dinime bizzat hakikate nas�l inan�yorsam �yle inan�yorum ��nk� bizim dinimizde akla ayk�r� geli�meye ve ilerlemeye engel hi�bir �ey yoktur" Diyen Atat�rk��n Cumhurba�kan� oldu�u bir �lkede din dersleri

1930�da ��retmen okullar�ndan
1931�de �ehir ilk okullar�ndan
1933�de k�y ilk okullar�ndan tamamen kald�r�ld�

Evet.. Mustafa Kemal Atat�rk��n �� T�rk Milleti daha dindar olmal�d�r.�� Dedi�i �lkede 1939 Y�l�nda yani o �l�r �lmez Din Dersleri ilk- orta- lise ve dengi t�m okullar�n m�fredat�ndan tamamen ��kart�ld�. Bunu da 1937�de anayasam�za girmi� olan laiklik ilkesine ba�lad�lar.

Birileri belli ki T�rk milletinin daha dindar olmas�n� istemiyordu. B�rak�n daha dindar olmas�n� ��yle orta karar bir dindar olmas�n� bile istemiyordu. Nitekim 1948 Y�l�na kadar okullar�m�z�n hi� birinde din dersi diye bir ders okutulmad�. �yi de Din dersinin okulda dahi okutulmad�� bir �lkede nas�l daha dindar olacakt�k?

Uzun laf�n k�sas� bence d�rt d�rtl�k bir kanun olan ve hatta benim �� Ke�ke Osmanl� Devleti d�neminde padi�ahlar cesaret edip de ��karm�� olsalard�.�� Diye d��nd��m Tevhid-i Tedrisat Kanunu asl�nda hi� bir �ekilde �� Din derslerinin tamamen kald�r�lmas� gerekir�� Diye bir madde i�ermedi�i halde o kanunun ve Laiklik ilkesinin arkas�na s��n�larak olmayacak- kabul edilemez i�ler yap�l�yordu. Kabahat kanunda asla de�ildi. Uygulamadayd�.

�imdi denilebilir ki �� Yahu dur! Bir s�r� �mam- hatip mektebi a��ld� o d�nemde. �lahiyat Fak�ltesi a��ld�.��

�imdilik durdum. O konuyu ve daha ba�ka konular� da gelecek b�l�mde ele alal�m.

Sitedeki

�nceki Yaz�s� Sonraki Yaz�s�

Yazar�n

�nceki Yaz�s� Sonraki Yaz�s�

( Tevhid-i Tedrisat Kanunu --2. B�l�m-- ba�l�kl� yaz� Sami Biber taraf�ndan 12.05.2022 tarihinde sitemize eklenmi�tir. Sitemizde yay�nlanan eserlerin hukuki sorumlulu�u , kullan�lan materyaller ve yaz�n�n i�eri�i yazarlar�na aittir.�zin al�nmadan kaynak g�sterilse bile sayfam�zdaki eserler ba�ka yerde yay�nlanamaz. Eserlerin izin al�nmadan kopyalanmas� ve kullan�lmas� 5846 say�l� Fikir ve Sanat Eserleri Yasas�na g�re su�tur. )
Okudu�unuz Yaz�n�n Site Kurallar�n� �hlal Etti�ini D��n�yorsan�z, Site Y�netimine Bildirmek ��in T�klay�n�z.