Evet.. D�n( 09.05.2022 ) bu sitede okudu�um bir yaz�da bir arkada��m�z Tevhid-i Tedrisat Kanununa kar�� oldu�unu ifade eden bir �eyler yazm��t�. Ama san�r�m yazmaktan ziyade bir yerlerden kopyala yap��t�r yapm��t�. Zira yazd�� yaz�da aynen ��yle diyordu:

''Tevhit-i Tedrisat anlay�� ve sisteminin bu g�n medeni d�nyan�n standartlar�na uymad��, demokratik anlay��a ters, �zg�rl�k�� d�nya normlar�na ayk�r� bir sistem olmad�� anla��lm��t�r art�k. Bu yanl��tan d�nmenin zaman�d�r.''

Kendisine sordum:

��Tevhid-i Tedrisat Kanununun demokratik anlay��a ters, �zg�rl�k�� d�nya normlar�na ayk�r� bir sistem olmad�� anla��lm��t�r�� Dedi�inize g�re bu kanunun nesinden rahats�zs�n�z? Demokratik anlay��a ve �zg�rl�k�� d�nya normlar�na ayk�r� olmas� m� gerekiyordu?

Uzun s�re cevap alamad�m. Sonra o yaz�y� pasifledim. Neden mi?

��nk� Anayasam�z�n 174. Maddesine g�re o yaz� su� te�kil etmekteydi asl�nda.

Anayasam�z�n 174. Maddesi:

I. �nk�lap Kanunlar�n�n Korunmas�

Anayasan�n hi�bir h�km�,T�rk toplumunu �a�da� uygarl�k seviyesinin �st�ne ��karma ve T�rkiye Cumhuriyetinin laiklik niteli�ini koruma amac�n� g�den, a�a��da g�sterilen ink�lap kanunlar�n�n, Anayasan�n halkoyu ile kabul edildi�i tarihte y�r�rl�kte bulunan h�k�mlerinin, Anayasaya ayk�r� oldu�u �eklinde anla��lamaz ve yorumlanamaz:

1. 3 Mart 1340 tarihli ve 430 say�l� Tevhidi Tedrisat Kanunu;

2. 25 Te�rinisani 1341 tarihli ve 671 say�l� �apka �ktisas� Hakk�nda Kanun;

3. 30 Te�rinisani 1341 tarihli ve 677 say�l� Tekke ve Zaviyelerle T�rbelerin Seddine ve T�rbedarl�klar ile Bir Tak�m Unvanlar�n Men ve �lgas�na Dair Kanun;

4. 17 �ubat 1926 tarihli ve 743 say�l� T�rk Kanunu Medenisiyle kabul edilen, evlenme akdinin evlendirme memuru �n�nde yap�laca��na dair medeni nikah esas� ile ayn� kanunun 110 uncu maddesi h�km�;

5. 20 May�s 1928 tarihli ve 1288 say�l� Beynelmilel Erkam�n Kabul� Hakk�nda Kanun;

6. 1 Te�rinisani 1928 tarihli ve 1353 say�l� T�rk Harflerinin Kabul ve Tatbiki Hakk�nda Kanun;

7. 26 Te�rinisani 1934 tarihli ve 2590 say�l� Efendi, Bey, Pa�a Gibi Lakap ve Unvanlar�n Kald�r�ld��na Dair Kanun;

8. 3 Kanunuevvel 1934 tarihli ve 2596 say�l� Baz� Kisvelerin Giyilemeyece�ine Dair Kanun.

Peki neden hemen silmedim de bekledim?

Bakal�m ne cevap verecek diye bekledim ama bir cevab� olmad�

Evet.. Maalesef baz� arkada�lar�m�z bir �eyler yaz�yor ama   ne yazd�klar�n�n fark�nda bile olmad�klar� gibi yazd�klar�n�n kanunen su� olabilece�inin de fark�nda olmuyorlar.

Bunun d��nda bir �eyler yazd�klar� konulara tam vak�f da de�iller. Mesela Tevhid-i Tedrisat Kanunu bize tam olarak ne der? �yle ya bunu bilmeden nas�l kar�� ya taraf olabilirsin ki bu kanuna?

E o zaman gelin hep birlikte bakal�m Tevhid-i Tedrisat Kanunu bize neler s�yl�yor:

TEVH�D� TEDR�SAT KANUNU

Kanun Numaras� : 430
Kabul Tarihi : 3/3/1340 ( 3 Mart 1924--- Halifeli�in kald�r�lmas� ile �er�iye ve Evkaf Vekaletinin kald�r�lmas� da ayn� tarihtedir.)
Yay�mland�� R. Gazete : Tarih : 6/3/1340   Say� : 63
Yay�mland�� D�stur : Tertip : 3
Cilt : 5
Sayfa : 322

Madde 1 � T�rkiye dahilindeki b�t�n m�essesat� ilmiye ve tedrisiye Maarif Vekaletine merbuttur. [ T�rkiye s�n�rlar� i�indeki b�t�n ilmi kurulu�lar ve e�itim ��retim kurumlar� Milli E�itin Bakanl��na ba�l�d�r.]

Madde 2 � �er'iye ve Evkaf Vekaleti ( Din i�leri ve Vak�flar Bakanl�� ) veyahut hususi vak�flar taraf�ndan idare olunan bilc�mle medrese ve mektepler Maarif Vekaletine( Milli E�itim Bakanl��na ) devir ve raptedilmi�tir.( ba�lanm��t�r.)

3 � �er'iye ve Evkaf Vekaleti b�t�esinde mekatip( mektepler- okullar ) ve medarise( medreselere ) tahsis olunan mebali�( mebla�lar) Maarif b�t�esine nakledilecektir.

4 � Maarif Vekaleti y�ksek diniyat m�tehass�slar�(y�ksek din i�leri uzmanlar� ) yeti�tirilmek �zere Dar�lf�nunda bir �lahiyat Fak�ltesi tesis ve imamet ve hitabet gibi hidemat� diniyenin(imal�k ve hitabet gibi din hizmetlerinin) ifas� vazifesiyle m�kellef memurlar�n yeti�mesi i�in de ayr� mektepler k��at edecektir( a�acakt�r.)

5 � Bu kanunun ne�ri tarihinden itibaren terbiye ve tedrisat� umumiye(genel e�itim ve ��retim) ile m��tegil(me�gul) olup �imdiye kadar M�dafaai Milliyeye merbut(Milli M�dafaaya ba�l�) olan askeri r��ti( orta okul) ve idadilerle( liselerle ) S�hhiye Vekaletine( Sa�l�k Bakanl��na) merbut olan ( ba�l� olan )dar�leytamlar( Yetim yurtlar� ), b�t�eleri ve heyeti talimiyeleri ile beraber Maarif Vekaletine raptolunmu�tur. Mezk�r( Bahsedilen ) r��ti ve idadilerde bulunan heyeti talimiyelerin ciheti irtibatlar� atiyen ait oldu�u Vekaletler aras�nda tahvil ve tanzim edilecek ve o zamana kadar orduya mensup olan muallimler orduya nispetlerini muhafaza edecektir. (Ek: 22/4/1341 - 637/1 md.) Mektebi Harbiyeden men�e te�kil eden askeri liseler b�t�e ve kadrolariyle M�dafaai Milliye Vekaletine( Mili Savunma Bakanl��na ) devrolunmu�tur.

6 � �� bu kanun tarihi ne�rinden muteberdir.( Ne�redildi�i tarihten itibaren ge�erlidir.)

7 � ��bu kanunun icray� ahkam�na �cra Vekilleri Heyeti memurdur. ( Kanunun y�r�t�lmesinden Bakanlar Kurulu sorumludur.)
******

Kanun gayet a��k. Ak�l ve vicdan sahibi ve dahi T�rkiye Cumhuriyetinin menfaatlerini her t�rl� menfaatin �st�nde g�ren hi� bir T�rk vatanda�� bu kanuna muhalif olamaz.

Ancak?

Ancak kanunda yaz�lanlar ile bu kanunun uygulanmas�nda ortaya ��kan baz� sorunlar vard�r elbette. San�r�m kanuna muhalefet edenler de bu sorunlara muhalefet etmektedirler.

O halde gelin hep beraber bu kanun ile gelen yeniliklere bir g�z atal�m ve hep birlikte g�relim kanunun uygulanmas�nda �lke ve �lke insanlar�n�n menfaatine ayk�r� bir durum var m�?

TEVH�D-� TEDR�SAT KANUNU �LE NE G�B� DE��KL�KLER OLDU?

                                        I

T�rkiye dahilinde faaliyette olan t�m e�itim- ��retim kurumlar� ve bu nitelikli m�esseseler Maarif Vekaletine ( Milli E�itim Bakanl��na)   Ba�land�.

Neydi bu e�itim ��retim kurumlar�?

a) Medresler
b) Vak�flar�n a�t�� okullar
c) Yabanc� okullar�
d) Az�nl�k okullar�
e) Avrupai tarzda e�itim veren T�rk okullar� ( �rne�in Mustafa Kemal�in okudu�u �emsi Efendi Mektebi gibi. )

Bu e�itim ��retim kurumlar�ndan medreseler kapat�ld� bilindi�i gibi. Bu tart��l�r m�? Evet tart��labilir. �� Kapat�lmasayd� da �slah edilseydi�� Denilebilir.   Ancak bu kanun ��kt��nda �lkede 479 Medrese ve 18.000 kay�tl� medrese ��rencisi varken ger�ekte medreselerde e�itim ��retim g�ren ��renci say�s� 6.000 idi. 12.000 kay�tl� ��renci sadece ve sadece askere gitmemek ve vergi vermemek i�in kay�t yapt�rm�� ki�ilerdi. Devlet medrese ��rencilerini askere almad�� gibi onlardan vergi de alm�yordu. B�yle olunca da medreseler asker ka�aklar� ve vergi ka��ranlarla dolmu�tu adeta. Ayr�ca medreseler art�k �a��n ihtiya�lar�na cevap veren bir e�itim veremiyordu maalesef. Yani Medresler ne Tu�rul Bey- Nizam�lm�lk d�neminin Nizamiye Medreseleri ne de Kanuni�nin Sahn-� Seman Medreseleriydi.

Kald�r�lmasayd� da Nizamiye ya da Sahn-� Seman Medresleri gibi �slah edilseydi olmaz m�yd�? Tart��l�r elbette. Ama unutmamak gerekir ki ��Al��m�� kudurmu�tan beterdir.�� Yani �slah edilmeye �al��lsayd� bu �ok uzun bir zaman alacakt�. Oysa yeni Cumhuriyetin bu kadar beklemeye tahamm�l� yoktu.

�te taraftan bug�n kanunlar�m�za tamamen ayk�r� olsa da �� Medrese �� ad� ile a��lm�� kurumlar vard�r ki mesela bulardan biri Ad�yaman��n Kahta il�esine ba�l� Menzil adl� k�yde faaliyette olan Seyyid Abd�lhakim el H�seyni Medresesidir. Foto�raflarda g�r�ld�� gibi. B�yle bir medresenin a��lmas� i�in �ok para gerekir. �yi de bu de�irmenin suyu nereden gelmektedir? Ancak daha da �nemlisi: Siz bu medresede aynen Nizamiye medreselerinde oldu�u gibi yahut da Caca Bey ( K�r�ehir) medresesinde oldu�u gibi ve yahut da Kanuni�nin Sahn-� Seman medreselerinde oldu�u gibi dini bilimler yan�nda Fizik- Kimya- Matematik- Astronomi- Tarih- Co�rafya- Felsefe gibi derslerin okutuldu�unu d��n�yor musunuz? Mesela Caca Bey Medresesi ve k�lliyesinde oldu�u gibi Seyyid Abd�lhakim El H�seyni Medresesinde de din e�itimi yan�nda uzaya gidecek bir roketin tasarland��n� d��nebiliyor musunuz? Benim akl�m�n ucundan bile ge�miyor ��nk� bir m�ddet i�lerinde bulundum. Tan�yorum bu insanlar�. Bu arada �lkeizin bir ilinde ya da il�esinde de�il de bir k�y�nde b�yle bir medrese a��lmas� da ilgin�tir.

Vak�f okullar�: T�rklere ait vak�f okullar� o kadar da fazla de�ildi zaten. Ama yabanc� devletlerin vak�f okullar� say�lamayacak kadar �oktu. T�rklere ait vak�f okullar�n�n da nitelik olarak medreselerden pek fark� yoktu zaten.

Osmanl� Devleti i�in as�l ba� belas� yabanc� okullar� ve az�nl�k okullar�yd�. Bu okullar maalesef kapit�lasyonlar�n verdi�i haklardan faydalanarak her H�ristiyan devlet taraf�ndan kuruluyordu ( Baz� vatanda�lar�m�z kapit�lasyonlar� sadece Fransa�ya verilmi� bir imtiyaz san�r. Oysa �yle de�ildir. �lk Kapit�lasyonlar Fransa�ya verilse de daha sonra neredeyse t�m Avrupa Devletlerine verilmi�tir[ Rusya- Almanya- �ngiltere- Avusturya- Hollanda vs. Devletler dahil ] )

1860�l� y�llarda Osmanl� topraklar� �zerinde yakla��k 1600 civar�nda, az�nl�k, misyoner ve yabanc� devlet okulu vard�. Okul say�s�yla orant�l� olarak artan siyasi faaliyetler, Osmanl� Devleti�nin aleyhine, olduk�a tehlikeli boyutlarda idi ve denetimden uzakt�.

Evet.. �lkenizde bir s�r� yabanc� devletin binlerce ( evet yanl�� okumuyorsunuz binlerce ) okulu var ama hi� biri Osmanl� Devletinin en k��k bir denetimine t�bi de�il. )

Peki bu y�llarda Osmanl� Devletindeki mesela Lise say�s� ka�?
Hemen s�yleyeyim: 1848�de a��lan ve bug�n �apa Fen Lisesi olarak hizmet veren Dar��l Mualliminden ( ��retmen Okulu) Cumhuriyet �ncesinde a��lan son Osmanl� Lisesi olan bug�nk� ad�yla Eski�ehir Atat�rk Lisesi (1922�de a��ld�� g�nk� ad�yla R��tiye ( Orta okul ) aras�nda sadece 57 adet Lisemiz var... Evet hep yirmi milyon kilometrekare olmas�yla �v�nd��m�z koca imparatorlukta 1848- 1922 y�llar� aras�ndaki lise say�m�z maalesef sadece 57. Yetmi� d�rt sene i�inde sadece 55 lise yapm��z ( �lk ikisi olan Galatasaray ve Davutpa�a Liseleri �ok daha eski tarihli )

�imdi �ok dikkat l�tfen !

1894 Y�l�nda hen�z daha bir il bile olmayan ve n�fusu 100.000 bile olmayan Elaz��da 83 adet Protestan Misyoner okulu vard�r. Ayn� �ekilde Bitlis�te 22, Diyarbak�r�da 22, Erzurum�da 24 Protestan Okulu vard�r ve yine ayn� d�nemlerde sadece Latinlerin Osmanl� topraklar�nda 700�den fazla okulu bulunmaktad�r.

1904 y�l�nda Osmanl� topraklar� �zerinde 465 Amerikal� Protestan misyonerlerine ait okul ve 1907�de do�rudan ABD�ye ait 400 okul bulunmaktad�r.

1910 Y�l� itibariyle Beyrut Osmanl� topra��d�r ve bu topraklarda sadece Rusya�n�n 44 okulu bulunmaktad�r.

1917 y�l�nda yaln�zca �stanbul�da 83 �ngiliz okulu bulunmaktad�r.

Kud�s�te ya�ayan �ngiliz Protestan say�s� sadece 232 ki�i oldu�u halde �ngilizlerin burada 338 ��renci kapasiteli 6 okulu vard�r ve I. D�nya Sava�� y�llar�nda   yedincisini a�maya �al��maktad�rlar.

De�erli okurlar�m !

Bu �rnekler inan�n buz da��n�n sadece su �zerinde g�r�len k�sm�yd�. �lkemizde 1840�l� y�llardan sonra faaliyette olan yabanc� devletlere ait okullar� tek tek yazsam akl�n�z hayaliniz durur.

Bu arada dikkatinizi �ekti mi bilmem? Az�nl�k okullar�na hi� dokunmad�m bile.

Oysa I. D�nya Sava�� y�llar�nda az�nl�klar�n ( �zellikle Ermeni ve Rumlar�n ) okullar� da bir d��man askeri karargah� gibi hizmet g�rm��t�r.

Tevhid-i Tedrisat Kanunu i�te bu kadar �ok ve �e�itli yabanc� okullar ile az�nl�k okullar�n�n �n�ne iki se�enek koymu�tur: ��Ya T�rkiye Cumhuriyeti Devleti Milli E�itim Bakanl��na ba�l� ve T�rkiyenin menfaatleri do�rultusunda bizim denetimimiz alt�nda e�itim yapacaks�n�z ya da bu �lkeden defolup gideceksiniz.��

Bir ka�� d��nda en az %99 u defolup gitmi�lerdir. Y�zde 1� i ise �� Tamam siz ne derseniz o �� Diyerek �lkemizin kanunlar�na ve denetimine t�bi bir �ekilde varl�klar�n� s�rd�rmektedirler.

Bug�n Heybeliada Rum Ruhban okulu i�te bu sebeple kapal�d�r. Onlar �� Biz T�rkiye Cumhuriyeti Devleti Milli E�itim Bakanl��na ba�l� de�il tamamen serbest olmal�y�z�� Derler biz de devlet olarak �� Ya seke seke bizim kanunlar�m�za ve denetimimize t�bi olacaks�n�z ya da o okul daha nice sittin sene a��lamaz �� Demekteyiz.

Tevhid-i Tedrisat Kanunu Osmanl� Devletinde ne Abd�mecit�in ne Abd�laziz�in ne II.Abd�lhamit�in ne de ondan sonra gelen padi�ahlar�n yapamad��n� yaparak bu �er yuvas� okullar�n �lkemizden defolup gitmesini sa�lam��t�r.

Sadece b�yle bir faydas�ndan dolay� bile Tevhid-i Tedrisat kanunu aleyhinde laf s�ylenecek bir kanun de�il tam tersine ayakta alk��lanacak ve d�rt elle sar�lmam�z gereken bir kanundur.

Peki Tevhid-i Tedrisat Kanununun ele�tirilecek hi� bir yan� yok mudur?

Kanunun ele�tirilebilecek hi� bir taraf� yoktur ama uygulaman�n ele�tirilecek taraflar� vard�r. Olabilir... Gelecek b�l�mde de onlardan bahsedelim.

Sitedeki

�nceki Yaz�s� Sonraki Yaz�s�

Yazar�n

�nceki Yaz�s� Sonraki Yaz�s�

( Tevhid-i Tedrisat Kanunu--1. B�l�m-- ba�l�kl� yaz� Sami Biber taraf�ndan 11.05.2022 tarihinde sitemize eklenmi�tir. Sitemizde yay�nlanan eserlerin hukuki sorumlulu�u , kullan�lan materyaller ve yaz�n�n i�eri�i yazarlar�na aittir.�zin al�nmadan kaynak g�sterilse bile sayfam�zdaki eserler ba�ka yerde yay�nlanamaz. Eserlerin izin al�nmadan kopyalanmas� ve kullan�lmas� 5846 say�l� Fikir ve Sanat Eserleri Yasas�na g�re su�tur. )
Okudu�unuz Yaz�n�n Site Kurallar�n� �hlal Etti�ini D��n�yorsan�z, Site Y�netimine Bildirmek ��in T�klay�n�z.