Hayat bir ayna gibidir.

Gülümserseniz o da size gülümser.

Hepimiz zaman zaman sýkýntýlý dönemler yaþarýz. Bu sýkýntý bazen baþýmýza gelen olumsuz olaylara bir tepki olarak ortaya çýkar.

Ancak söz konusu sýkýntýnýn önemli bir kaynaðý olaylarý ne þekilde algýladýðýmýz yani olaylara olan bakýþ açýmýzdýr.

Ýçinde bulunduðumuz koþullarýn olumlu mu olumsuz mu olduðu tabi ki önemlidir. Olaylara, durumlara ve genel olarak hayata ne açýdan baktýðýmýz da orada ne gördüðümüzü belirleyen verilerden baþka bir tanesidir.

Bakýþ açýmýzý oluþturan beynimiz, ya da daha genel olarak biliþþel sistemimizdir. Bu biliþsel sistemimiz, þimdiye kadar ki tecrübelerden oluþturduðumuz kalýp düþüncelerden ibarettir.

Düþüncenin mahiyetinin anlatan güzel bir hikayeden bahsedelim: Hindistan'da yüksek bir daðýn doruðuna yapýlmýþ "bin aynalý tapýnak" adlý görkemli bir tapýnak vardý.

Günlerden bir gün bir köpek daða týrmandý,tapýnaðýn merdivenlerinden çýkarak "bin aynalý tapýnak"a girdi.

Tapýnaðýn bin aynalý salonuna geçtiðinde bin tane köpek gördü. Korkarak tüylerini kabarttý; kuyruðunu bacaklarýnýn arasýna sýkýþtýrdý; korkutucu hýrýltýlar çýkararak diþlerini gösterdi. Ve bin köpek de tüylerini diktiler; kuyruklarýný bacaklarýnýn arasýna alýp korkunç sesler çýkartýp diþlerini gösterdiler. Köpek paniðe kapýlarak

tapýnaktan kaçtý.

Ve o andan itibaren "bütün dünyanýn tehlikeli, korkunç köpeklerle dolu olduðuna inandý."

Bir süre sonra bir baþka köpek gelip daða týrmandý. O da tapýnaðýn merdivenlerinden çýkýp "bin aynalý tapýnak"a girdi. Tapýnaðýn

bin aynalý salonuna geldiðinde bin tane köpekle karþýlaþtý ve çok

sevindi: Kuyruðunu salladý; neþeyle oradan oraya zýpladý ve köpekleri

oynamaya çaðýrdý. "Bu köpek tapýnaktan çýktýðýnda dünyanýn

dost ve sevecen köpeklerle dolu olduðuna inanýyordu."

Bu anlatýlan hikayede  öncelikle bakýþ açýmýzýn olaylarý ve durumlarý deðerlendirmemizi nasýl etkilediðini deðerlendirip, bu bakýþ açýmýzýn duygu, düþünce ve davranýþlarýmýzda hangi yollarla ortaya çýktýðýný gösteriyor.

Bazen beynimiz de hata yapar. Herhangi bir durumu veya olayý yorumlamamýzý saðlayan biliþsel sistemimiz zaman zaman duruma iliþkin ipuçlarýný gerçekte olduðundan farklý deðerlendirip durumu gerçekte olduðundan farklý algýlayabilir.

Ancak olumlu duygular genel olarak bize çok zarar vermezler. Bu tür duygularýn çok fazla etkisinde olduðumuzda, gerçeði, olduðundan bir parça farklý algýlýyor olsak da düþünsel ve fiziksel olarak gücümüz, enerjimiz yerinde olduðu için durumu hala net olarak deðerlendirebiliriz ve çözüm olasýlýklarýný üretebilecek halde oluruz.

Oysa olumsuz duygular bizi düþünsel ve fiziksel olarak da olumsuz etkiler. Moralimiz bozuk olduðunda daha kolay yorulur, kendimizi daha güçsüz hissederiz. Enerjimiz daha azdýr. Durum her ne ise onu düzeltecek çözüm önerilerini üretmek bile baþlýbaþýna bir güç gerektirir, fakat bazen o gücü içimizde bulamayýz.

Resmin tamamý yerine olumsuz olan tarafýna kilitlenmek, durumu düzeltmek için düþünme ve çözüm üretme yetimizi kýsýtlar zaman zaman. Kendimizi çökkün ve olumsuz hissettiðimiz anlarda aklýmýzdan da olumsuz düþünceler geçer.

Bunlar akla gelen, o duygu hali sona erdiðinde unutulan küçük sloganvari cümleciklerdir. Genellikle kendimizle ve dünyaya bakýþ açýmýzla ilgili tarzýmýzý yansýtýrlar. Ve en önemlisi her zaman gerçekçi olmazlar. Abartýlý, durumu gereðinden fazla kiþiselleþtiren, çok fazla genelleyici ve çeþitli gerçeklik saptýrmalarý içeren cümlecikler olabilirler.

Bunlar bizi engelleyen, moralimizi daha da bozup olaylarý serinkanlýlýkla deðerlendirme ve çözüm bulma yollarýmýzý týkayan düþüncelerdir.

Sýkýntýmýz arttýkça bu tür olumsuz düþüncelerin sýklýðý da artar. Ve bu tür düþünceler arttýkça onlara daha fazla inanmaya baþlayabiliriz.

Ve bu, bir kýsýr döngü halinde gitgide artan bir olumsuz ruh halini beraberinde getirebilir.

Yaþadýðýmýz durumu saðlýklý deðerlendirebilmemiz için, o an tüm tabloya bakarak deðerlendirme yapmamýz gerekiyor. Bunun için de olabildiðince an’a odaklanmak, ve gerçekçi olmayan düþüncelerimizi sorgulamakta fayda var.

Ýlyas Kaplan