Þiir sanatýnýn fonksiyonu konusunda Platon, þiiri “tanrýsal bir esinin ürünü”, “þairin tanrýsal esinle dolu ruhunun yaratýmý” olarak deðerlendirir.

Platon þairi tanrýsal bir varlýk olarak görse de þiiri bazý açýlardan eleþtirir. Þiir ile gerçeklik arasýnda bir bað olmadýðýný, þiirin gerçeðin bir benzeri ya da taklidi denebilir olduðunu düþünür ve onu tehlikeli bulur. Çünkü özelde þiir ,genelde sanat ,ona göre hazza dönük, halký gerçekten, akýldan, mantýktan uzaklaþtýran ve devletin halk üzerindeki kontrolünü zorlaþtýran bir unsurdur .

Aristoteles, þiiri över ve hoþlanma duygusu kavramý üzerinden deðerlendirir. Salt hoþlanma duygusunu yaþamak için insanlarýn þiire ihtiyaç duyduðunu aktarýr .

Þiir, özünde kendi için var olan sanatsal bir üretim olsa da dünya edebiyatýnda birçok þair/yazar tarafýndan þiirin tarif edildiði görülür.

Söz gelimi Valery için þiir, "Bir haykýrýþýn geliþmesidir."

Octavio Paz için ise þiir “bilgidir, kurtuluþtur, güç ve terk ediþ”tir.

Paz þiiri “dünyayý deðiþtirebilecek güçte bir eylem” olarak deðerlendirir.

Mallarme'nin ifadesiyle þiirin görevi nesneyi anlatmak deðil, "nesneyi esinlemek"tir

Baudelaire ise "Þiirin ilkesi, Ýnsanýn üstün bir güzelliði aramasýdýr." düþüncesini aktarýr. Bu durumda þair güzellikleri, incelikleri arayýp bulacak olan kiþidir.

Kuþkusuz þiirin  ortaya çýkmasýndaki en büyük pay þairin iç dünyasýna aittir.Þiir sessiz  ve kendi kendine orda oluþur.Þairin özel mülkiyetindedir .Kaðýda döküldükten sonra artýk þairin mülkiyeti olmaktan çýkmýþ sevenlerin ,okurlarýn olmuþtur.

Þair bal yapan arý gibi ve de að kuran örümcek gibi þiiri kuran kiþidir. Okuyucuysa az yada çok  onu tadan ,ondan gýdalanan ,ondan doyandýr.Hal böyle olunca þiir üzerine söz söyleme yetkisi þairden çok okuyucuya ait olmalýdýr. Çünkü þair þiiri yazarken bir bakýma bir görevi yerine getirmektedir.Yaratýlýþý yüklemiþtir bu hizmeti þairin sýrtýna.Okuyucu þairin bir tür  izleyicisi hatta görevini doðru dürüst yapmasý için gerekirse eleþtiricisi ve yargýlayýcýsýdýr.

Okuyucu için þiir okumak bir görev deðildir.Okuyup okumamakta serbesttir.Okumayý sevse bile bu sevgisini þiir için kullanmak zorunda da deðildir.Hele hele þiirin bilgi vermek ,yol göstermek gibi bir  nesne olmadýðý hesaba katýlýrsa ,bunca okunacak þey arasýnda kiþinin þiiri seçmesi ona þiir konusunda enine boyuna söz söyleme yetkisi verir.Kuþkusuz bütün bu saydýklarýmýz þiir okunmasýný olumsuz yönde etkileyen unsurlardýr.

Onu diðere yazý türlerinden daha cazip kýlan yönlerde vardýr elbette.Konuya böyle yaklaþýldýðýnda þiire gönül veren okuyucu  ,okumak için þiiri seçerken, þiirden bir beklentisi olduðu  veya bir arayýþ içinde olduðu kesindir.

Eðer okuyucu þiiri sýrf bir haz duymak için okuyan  bunun dýþýnda  þiirden hiçbir þey beklemeyen biri olarak deðerlendirirsek onu tanýmýyoruz demektir.Eðer þiir ,okuyucunun  bu beklentisini hiç hesaba katmýyorsa ,okuyucusuz kalmaya mahkumdur.

Þair bütün bunlarý göz önünde bulundurmak zorundadýr.Çünkü þiiri yalnýz kendi duygularýný tatmin etmek için yazmamaktadýr þair.Þairliðin en zor noktasý da burasýdýr zaten.Çünkü  þair bu noktada kendi yapýsýndan ve özgünlüðünden taviz vermemekte direnir. Þiirle ; ondan isteyen kuyucu arasýndadýr.Bir denge ustasýdýr.Her okuyucunun þiirden beklediði de aynýdýr.Her okuyucu az yada çok , þu yada bu biçimde , þiirden kýrýlýp dökülebilen , þiir olmaktan çýkmaya hazýr bir bünyeye sahiptir. Burada aklýmýza hemen sorular gelmekte.

Þair  o zaman ne yapmalý ?

Þiirle okuyucu arasýnda hassas bir denge kurmak  en doðru yöntemdir.Bu halde bu denge nasýl kurulacaktýr.? Böyle bir dengeyi kurarken ölçü ne olacaktýr ?

Þair elbette ki bütün bunlarý hesaba katmayabilir. Ne ar ki böyle bir tavýr onun iyi bir þair olmasýný  ya da en azýndan okunan bir þair olmasýný engeller.

“Beni ancak ileri ki kuþaklar anlar ,benim þiirim ileri ki kuþaklarýn seveceði þiirdir “demek  çoðu kez yanlýþtýr.Yazdýðý devirde okunmayýpta ileriki zamanlarda  sevilerek okunan þair sayýsý  yok denecek kadar azdýr.Bel ki de bu avuntu þairin kendince bahanesinden baþka bir þey deðildir.

Þiirin zaman zaman bu tür çýkmaz sokaklara girip girip çýktýðý herkesin malumudur.Benzer bir çýkmaz sokaða girmek üzere olduðumuz ,hatta yer yer girdiðimiz þu günlerde þairler ne yapmalýdýr ?

Kendi insanýmýzý , kendi kültürümüzü, inancýmýzý hesaba katmak zorundayýz .Þiire böyle yaklaþýrsak hem þiirimizi hem kendimizi yenileyecek  hem de her türlü engeli kolayca  aþacak  ve de kýsýr bir döngüden kolayca kurtulacaðýz.

Türk edebiyatýnda ise þiir üzerine düþünme giriþimlerinin 1880’li yýllardan sonra baþladýðý görülür. Þiirin ne ve nasýl olmasý gerektiði konusundaki düþüncelerin temelinde kavramlarý tarif eden, þiirin ve þairin görevlerini açýklayan öznelerin hayata bakýþ açýlarýnýn büyük önemi vardýr. Söz gelimi Muallim Naci þiirleri edebiyatýn en güzel parçalarý þeklinde görürken Recaizade Mahmut Ekrem, þiiri, okurda býraktýðý etki ile deðerlendirir. Ekrem’e göre þiirin tek amacý ‘güzel’ olmaktýr.

Þiiri deðerli kýlan en önemli unsur olarak da þairinin þiirini yaþamýþ olmasýna baðlar çünkü bu yönüyle þiir ‘yaþanan þey’ olacaktýr.

Recaizade Mahmut Ekrem’in "Zerrelerden güneþe kadar her güzel þey þiirdir" ilkesi ön plana çýkmýþ; bu dönem þairleri, güzel olan her þeyin þiirin konusu olabileceðini de kabul etmiþlerdir. Þiirin ve þairin görevi üzerine Türk edebiyatýnda farklý bakýþ açýlarý geliþmiþtir.

Yahya Kemal þiiri acý, sevinç, hasret gibi duygularýn yansýmasý olarak ele alýr. Ona göre þiir, bu duygularý yaþayanlarýn yapabileceði, þair olarak yaratýlmýþlarýn iþidir.

Ahmet Hamdi Tanpýnar þiiri “her türlü menfaat endiþesinden uzak, gayesini yalnýz kendinde bulan bir mükemmeliyet" olarak deðerlendirir

Milli edebiyat döneminde ise þiir ve þair anlayýþýnýn formu, önceki dönemlere kýyasla deðiþir. Behçet Necatigil þiiri “yoðunlaþýlmýþ yaradýlýþ” olarak görür.Bilinçli bir þekilde bilinçaltý yansýmalarý þiirlerine aksettirdiðini ifade eder.

“Þiiri, þairin hayatýna paralel, o hayatýn bir görüntüsü” olarak deðerlendiren Necatigil, þiirde hayatýn kölesidir.

Özdemir Ýnce söz gelimi þiiri insana benzetir.

Erdem Bayazýt’ýn þiiri, insanýn ve toplumun kendisini aþmasý için bir at olarak gördüðü aktarýlýr.

Sezai Karakoç þiirin tanýmýna dilsel yapýyý, hazzý ve gerçeði ekler çünkü ona göre þiirin poetik mantýðý dilsel yapýsý ile gerçeklik baðý ile kurulur .

Doðan Aksan sýnýrlarý tam çizilmiþ bir taným vermese de þiir hakkýndaki düþüncelerini “Þiir gerek içerik, öz, gerekse söze dönüþtürme, sunuluþ açýsýndan özgün, etkilemeye duygulandýrmaya yönelik yaratý niteliði taþýyan bir söz sanatý ürünüdür.” þeklinde dile getirmiþtir.

Þairin, diðer insanlardan farklýdýr.Þair olaðandýþýdýr.

Þairin görevleri arasýnda insanlýðýn her rengini aktarmasý vardýr. Ýnsanýn gözünü açmakla görevlidir.

Þair þiiri parmaklýklarýndan kurtarmakla yükümlüdür. Gerektiðinde Ýyimser, umutlu, ahlaklý, yaþama sevinci ile dolu olanlar  beyaz þairlerdir.

Siyah þair, þer, þiddet ve tehlikeli sularda yüzen kiþidir.

Beyaz þair, yaþarken ve þiir yazarken ki farklý hallere girer.Onlarýn da iki yüzü ardýr. Siyah þairler ise yaþadýðýný, hissettiðini olduðu gibi, hiçbir zorlamaya pay býrakmadan içlerinden geldiði gibi yazarlar.

Þair olan kiþi ‘þeytan’ýný serbest býrakýr ve büyük facialar yaþamasýna sebep olur. Çünkü hayatýnda yaþadýðý acýlarýn karþýlýðýnda ‘þair’ olmuþtur.

Aslýnda þairin suçu, þiir yazmaktýr. Þairin bir görevi de kelimeleri ve duygularý ehlileþtirmektir.

Þair þiirler yazan, sesi puslu karanlýk bir istasyon gibidir.Yazma yetisi hayat oyunundaki talihsizliðidir.Yani var olmak için yazmaya mecburdur þair.

Þair kendini yakar .Þiir alevinin ve parýltýsýnýn  ortaya çýkmasý için þair mutlaka kendini ,duygularýný , hayallerini vb. yakmasý gerekir.

Bu yazýda þiir” ve “þair” kavramlarý, bir taným oluþturmanýn ötesinde þairin hayata bakýþ açýsý yansýtýlmýþtýr.Okurla þair arasýnda bir baðlantý kurulmaya çalýþýlmýþtýr.

Þiirin ,hayata ve insanlara karþý ne denli bir tavýr içinde olmasý lazým geldiði anlatýlmýþtýr.

Þiir, þairin içinde bulunduðu hallerin toplamý gibidir. Þair, þiir üzerinde tüm hissini bir bayrak gibi sallandýrýr. Bu bayrak bir haykýrýþtýr.

“Ben þiiri bu þekilde anlýyor, yaþýyor ve aktarýyorum “un bir gösterimidir.

Ýlyas Kaplan -redfer