�l�m yine bir ku� olup konuyor g�n�l pervazlar�m�za. So�uk elleriyle ok�uyor sa�lar�m�z�. Uykular�m�z b�l�n�yor yine orta yerinden. Yar�na dair hesaplar�m�z� siliyor ecel denen ke�eli silgiyle. Heybemizde ta��d��m�z �l�m, can�m�za kastediyor. Hayat�n yol ayr�m�nda pe�ine s�r�kleyip g�t�r�yor hayallerimizi. D�� bah�elerini ate�e veriyor umars�zca. Son perdesi oynan�yor hayat oyununun. Perde kapan�yor ve m�zi sisli ufuklarda mahpus kal�yor. Buzullar� bile terletiyor �l�m�n so�uk y�z�. G�zlerdeki par�lt� �l�m�n elemine teslim oluyor. Yaln�zl�klar tebess�mlere pusu kuruyor. �l�m sevda t�rk�lerinin sesini k�s�yor. Baz�lar�na �ahmeran, baz�lar�na kanatlar� g�klere de�en bir anka ku�u suretinde g�r�n�yor.

Gidenlerin ard�ndan yaz� yazmak insan�n i�ini ac�t�yor. ��nk� insanlar�n benimsedikleri ve tiryakilik derecesinde al��t�klar� hayat�n sonu mahzunla�t�r�yor s�zleri ve g�n�lleri. Gidenler d�nm�yor, kalanlar g�rm�yor her zaman y�zle�ti�imiz suretleri. Sonsuzlu�a yol alan �l�m gemisinin yolcular�na bir el sallamak bile m�mk�n olmuyor �o�u zaman. Me�hule giden gemiler ac� sirenlerle ayr�l�yorlar bir daha geri gelmeyecek yolcular�n� sonsuzlu�a ta��rken. Gemiler geri gelse de yolcular d�nm�yor eski limanlara. R�ht�mda bekle�enlerin g�nl�n� h�z�n kaplasa da teslim oluyorlar hayat�n o kaskat� ger�eklerine.

Hayat zincirini meydana getiren halkalardan birinin aniden kopmas� her �eyi alt�st ediyor. Kalp s�k�t edince her ne varsa yar�da kal�yor. Prof. Dr. �dem Efe'nin hayat zincirini meydana getiren halkalardan birinin korona illeti sebebiyle kopmas� bizleri derinden �zm��t�r. Bu �z�nt�n�n yans�mas� olarak bu k�r�k d�k�k sat�rlar� yazma gere�i duyduk.

Merhum �dem Efe, yar�m asra bir as�rl�k i�ler s��d�rabilmi� bir bilim insan�yd�.

Merhum �dem Efe, koronavir�s(kovid-19) illeti nedeniyle 50 g�n boyunca tedavi g�rse de uygulanan tedaviye maalesef cevap vermedi. Onu 20 Ekim 2020 tarihinde kaybettik. Onun zamans�z (53 ya��nda) �l�m�yle k�lt�r hayat�m�zdan parlak bir y�ld�z daha kayd�.

�dem Efe, 1967 senesinde Manisa'n�n Akhisar il�esinde d�nyaya gelmi�ti. 1985'te Akhisar �mam-Hatip Lisesi�nden mezun olduktan sonra Uluda� �niversitesi �ktisadi ve �dari Bilimler Fak�ltesi Kamu Y�netimi B�l�m��n� kazanm��t�. Bu b�l�mde bir y�l okuduktan sonra tekrar s�nava girerek Dokuz Eyl�l �niversitesi �l�hiyat Fak�ltesi�ne kay�t yapt�rm��t�.1991'de Dokuz Eyl�l �niversitesi �l�hiyat Fak�ltesi'nden mezun olmu�tu. 1991-1994 y�llar� aras�nda �zmir Vali Nevzat Ayaz Lisesi'nde ��retmen olarak g�rev yapm��t�. �dem Efe, 1994 y�l�nda S�leyman Demirel �niversitesi �l�hiyat Fak�ltesi'ne Din Sosyolojisi Ara�t�rma G�revlisi olarak atanm��t�. Y�ksek lisans�n� 1995 y�l�nda Dokuz Eyl�l �niversitesi'nde Sosyal Bilimler Enstit�s� Din Sosyolojisi Anabilim Dal�'nda tamamlam��t�. �Nak�bendili�in Halidiyye Kolu ve Ramazano�lu Mahmud Sami Efendi Cemaati" adl� tezini 1994 y�l�nda bitirmi�ti. 2002 y�l�nda Bursa Uluda� �niversitesi'nde "Me�rutiyetten Cumhuriyete �slamc�lar ve Modernle�me (1908'den 1924'e)" adl� teziyle bilim doktoru olmu�tu. 2010 y�l�nda yard�mc� do�ent, 2011 y�l�nda do�ent, ard�ndan da profes�r olmu�tu.

Merhum �dem Efe, S�leyman Demirel �niversitesi �ktisadi Ve �dari Bilimler Fak�ltesi, Sosyal Hizmetler B�l�m� Sosyal Hizmet Anabilim Dal�'nda profes�r unvan�yla g�rev yap�yordu. Alan�yla ilgili �am/Suriye, Bak�/Azerbaycan, �sk�p/Makedonya, Kosova ve K�r�m�da �e�itli ilm� toplant�lara i�tirak etmi�ti. Efe, evli ve iki �ocuk sahibiydi.

Frans�zca ve Arap�a bilen �dem Efe, kariyer basamaklar�n� ba�ar�yla ��karak sahas�nda zirveye ula�m��t�. Efe, alan�yla ilgili bir�ok projenin de y�r�t�c�l��n� �stlenmi�ti. "Din� Grupla�ma ve Cemaatle�me Olgusunun Sosyolojik A��dan �ncelenmesi", "T�rkiye'de Akademik Din Sosyolojisi Ara�t�rmalar�", "Yusuf Ak�ura, Muas�r Avrupa'da Siyas� ve ��tima� Fikirler ve Fikr� Cereyanlar" adlar�n� ta��yan �� kitab�n�n yan�nda �ok say�da makalesi ve bildirisi bulunuyordu. �dem Efe'nin ilgi alanlar� "II. Me�rutiyet D�nemi T�rk Siyasal ve D��nsel Hayat�: �sl�mc�l�k, Modernle�me, K�reselle�me, Halkla �li�kiler ve �leti�im, Dezavantajl� Gruplar, Osmanl�-T�rk K�lt�rel Hayat�, Tasavvuf, �ingeneler, Din� Gruplar: Alevilik/Bekta�ilik/Tahtac�lar, Mehmet Akif Ersoy ve �stiklal Mar��" �eklinde s�ralanabilir.

S�leyman Demirel �niversitesi Aksu Mehmet S�reyya Demiraslan Meslek Y�ksekokulu M�d�rl�� g�revini y�r�ten Efe, SD� Engelliler Ara�t�rma ve Uygulama Merkezi ve SD� Alevi-Bekta�ilik Ara�t�rma ve Uygulama Merkezi Y�netim Kurulu �yesiydi.

Merhum Prof. Dr. �dem Efe, zeytinya��yla b�y�yen bir Ege �ocu�uydu.

Merhum Prof. Dr. �dem Efe, bir Ege �ocu�uydu. Ruhunda zeybeklik vard�. Efelik karakterine i�lemi�ti. Manisa'n�n Akhisar il�esinde do�an �dem Efe, memleketiyle olan ili�kisini ve hat�ralar�n� G�ller B�lgesi Ayl�k Ekonomi ve K�lt�r dergisi Ayr�nt�'da yay�mlanan "Akhisar, Zeytin ve Hat�ralar" adl� yaz�s�nda ��yle dile getirmi�ti: "Zeytinlerin tamam�n� toplama i�i bitince at arabalar�yla fabrikaya g�t�r�r, ya��n ��kmas� i�in s�ra beklerdik. S�ran�n geldi�i g�n fabrikaya gider, ya�lar� al�r gelirdik. Eve gelen ya�dan birer tabak konuya kom�uya, olana olmayana tad�ml�k olarak da��t�rd�k. Benim �ocuklu�umda Akhisar�da �� d�rt tane b�y�k zeytinya�� fabrikas� mevcuttu. Buralarda zeytin, ta� de�irmenlerde ezilir; zeytin hamuru �uvallara konularak pres yap�l�r ve ya��n ayr��t�r�lmas� i�in �uvallara ma�rapalarla s�cak su vurulmaya ba�lan�rd�. Bu y�ntemde �uvallardan s�k�lan zeytinya�� su dolu havuzlara al�n�r ve yo�unluk fark� sebebiyle zeytinya�� suyun �zerinde y�zmeye ba�lar. Su �zerinde y�zen zeytinya��, ma�rapa ile toplan�r ve ya� elde edilir."

Merhum �dem Efe, her Egeli gibi bir zeytinya�� tutkunuydu. O, y�zde y�z ev yap�m� zeytinya�� kullanmaktan vazge�mezdi. Zeytinya��yla ilgili �u s�zleri onun bu do�al besine olan d��k�nl��n� g�stermesi bak�m�ndan �nemlidir: "Zeytinya��n�n i�ine �e�itli baharatlar koyarak kahvalt�da yemeyi �ok severim. K��kken siyah veya k�rma ye�il zeytinin i�ine p�rasa do�ray�p, limon s�karak �ok yemi�li�imiz vard�r. Bunun tad� h�l� dama��mdad�r."

O, s�kut suretinde ya�asa da mill� ve manev� meseleler s�z konusu olunca avaz� ��kt�� kadar ba��r�rd�.

Genel itibariyle s�kut suretinde ya�asa da mill� ve manev� meseleler s�z konusu olunca avaz� ��kt�� kadar ba��ran Prof. Dr. �dem Efe'yi yak�ndan g�rmedim, kendisiyle tan��mad�m. Fakat sanal d�nya vas�tas�yla kendisiyle m�l�ki olduk. Avaz� kulaklar�ma ula�t�. "D�nya Bizim" k�lt�r, sanat ve edebiyat portal�nda kendisiyle ayn� manev� havay� soluduk. Ayn� iklimde bulunduk. Kom�u k��elerde yazarl�k yapt�k. Efe'nin kaleme ald�� k�ymetli yaz�lar� okuyup istifade ettim. Hatta "Bu yaz�lar�n tiryakisi oldum" desem yeridir.

Prof. Dr. �dem Efe, kendini �ok iyi yeti�tirmi� m�nevver (ayd�n) bir insand�. Alan�na son derece hakimdi. Hatta alan�yla yetinmeyen g��l� bir kalem erbab�yd�. Ba�ta "�ehir ve K�lt�r" dergisi olmak �zere bir�ok s�reli yay�nda yaz�lar yazarak okurlar�n istifadesine sunuyordu. B�ylece geni� bir kitlenin hocas� olmak gibi bir g�revi de ba�ar�yla ifa ediyordu.

Merhum �dem Efe, m�tedeyyin bir bilim insan�yd�. Hakikat yoluna revan olan bir peygamber sevdal�s�yd�. �sl�m'a ve onun akidelerine bak�� ayet ve hadis eksenindeydi. Dikkat �ekmek i�in s�z� e�ip b�kmeyen, birileri rahats�z olsa da dosdo�ru s�yleyen bir g�n�l ehliydi. �ahs�na m�nhas�r(�zg�n) g�r��leri vard�. Onun "�badetlerin (Namaz�n) Derun� Anlam�" adl� yaz�s�nda yer alan namazla ilgili �u sat�rlar� buna �rnektir:

"Namaz, Allah�la kul aras�nda g��l� ve kopmaz bir ba� kurmakt�r. Bu ba�, dinin dire�i ve temelidir. Be� vakit namaz� �artlar�na uygun olarak ve vaktinde k�lanlar�n b�y�k g�nahlardan el �ekmeleri sebebiyle, di�er g�nahlar�n�n affedilebilece�i ayet ve hadislerde a��klanmaktad�r. Namaz, kulu Allah�a yakla�t�r�r. Ruhu ve iradeyi kuvvetlendirir. �nsan�n �zg�venini geli�tirir. Ki�iyi sab�r ve ��kre al��t�r�r. Her g�n belirli zamanlarda ruh� ve beden� bir temizlik sonunda temiz bir mek�nda ve temiz k�yafetle Hakk��n huzuruna namaz k�lmak i�in ��kan ki�i hayat�n� d�zene sokar ve sa�l�kl� hayata al��r. Yine her g�n belli aral�klarla namaz k�lan insan, d�nyan�n h�rs, k�t�l�k ve g�steri�lerinden korunmu� olur.

Namaz, hi� ��phesiz kul ile Rabbi aras�nda �zel bir ileti�im �eklidir. Bu ileti�im niyetle ba�lar. Niyet, Allah�a yak�n olmak maksad�yla bir ibadeti yapmaya kalp ile azmetmektir. Namaz i�in niyet ise ilk olarak Allah i�in ihlas ve hu�u ile namaz k�lmay� dilemektir. Namaz k�lmaya niyet eden bir ki�i, d�� d�nyayla ba�lant�lar�n� keserek, Allah�a y�nelip yaln�z ona ibadet edece�ine, yaln�z ondan yard�m dileyece�ine s�z verir. K�saca namaz k�lmaya niyet etmek Allah�a kar�� kulluk g�rev ve bilincinin halisane bir �ekilde ifa edilmesini g�nde be� kez azmetmek demektir."

�dem Efe, de�er(li)lerimizi yeni nesillere aktarmay� vazife tel�kki ederdi.

Prof. Dr. �dem Efe, bizim de�erlerimizle yeti�en ve bu de�erleri yeni nesillere aktarmay� vazife tel�kki eden bir e�itimciydi. Y�r�tt�� vazifenin b�y�k bir anlam ve �nem ifade etti�inin fark�ndayd�. Bunu hakk�yla ve l�y�k�yla ger�ekle�tirmek i�in b�y�k bir u�ra� veriyordu. O, yaz� ve konferanslar�yla bu e�itim a��n� d�rt duvar aras�nda s�k��p kalmaktan kurtararak daha da geni�letiyordu. ��nk� �uurlu bir M�sl�man olarak bu �a��n insan�n� uyand�rmak gibi bir vazifesi oldu�unu d��n�yordu. �Sizden, hayra �a��ran, iyili�i emredip k�t�l�� men eden bir topluluk bulunsun. ��te onlar kurtulu�a erenlerdir.� (�l-i �mr�n, 3/104) ayeti onu ir�at konusunda sorumlu k�l�yordu. Zira tebli� b�t�n M�sl�manlara farzd�.

Merhum �dem Efe, ruhu ramazan ikliminde huzura ve s�k�na kavu�an k�mil bir insand�. Bu ay�n hakk�n� vererek kalbini ger�ek anlamda rahata kavu�tururdu. Fakat davetsiz bir misafir edas�yla hayat�m�za konan kovid-19 vir�s� eski al��kanl�klar�m�z� sekteye u�ratm��t�. �yle olsa da o, bunda da bir hay�r oldu�u d��ncesindeydi. O, koronavir�s nedeniyle buruk ge�en ramazanlarla ilgili olarak �unlar� yazm��t�: "Bu y�l Ramazan ay�, Koronavir�s/Kovid-19 salg�n�ndan dolay� olduk�a mahzun ge�ti; camiler cemaatsiz ve sessiz idi. Bu c�mleden olarak toplu yani cemaatle yap�lan ibadetlerde, camilerin kapal� olmas� nedeniyle Cuma ve teravih ve bayram namazlar�n�n k�l�namamas�, camilerde mukabelelerin okunamay�p kar��l��nda dinlenememesi vb. gibi mahrumiyetler ya�and� ama bireysel olarak yap�lan ibadetlerde b�yle bir durum s�z konusu olmad�. Belki �nceki y�llar�n tersine bu y�l ramazan ay�nda insanlar, �zlerine d�nerek �z �lkelerinde gezinti yapt�lar, kendilerini ke�fettiler; derin bir muh�sebe, halis�ne bir mur�kebe yapma, taakkul, tedebb�r, tefekk�r, tezekk�r etme imk�n ve f�rsat� buldular; yapt�klar� ibadetlerin der�n� anlamlar� �zerinde yeni tecr�beler edindiler. Ellerini, dillerini tuttular, g�zlerini yumdular, kulaklar�n� t�kad�lar ve �Ben oru�luyum� dediler(se) Allah oru�lar�n� kabul etsin. Sadakalar�n�, d��yorsa zek�tlar�n� verdiler(se) madd� ve m�nev� varl�klar�n� ar�tt�lar. Dinlendiler. Dinlediler, okudular, aile bireyleri olarak hep birlikte okudular, kitaplar�n�; belki bu y�zden onu sa�lar�ndan alabilecekleri kap�lar biraz daha araland�; in�irah buldular."

�dem Efe, bir Mehmet Akif hayran�yd�. Onu hakk�yla anlayan ve anlatan bir insand�. Hakk'a pervane olan ruhunu Akif'in Safahat'�yla beslemi�ti. Akif'i ne kadar do�ru anlad�� onun �u sat�rlar�ndan da anla��labilir: "�kif i�inde do�up yeti�ti�i aile oca�� sayesinde, sars�lmaz ve g��l� bir iman sahibi, son derece samimi ve dost canl�s�, vefal�, di�erk�m, maddeci hayat anlay��ndan uzak ve olduk�a c�mert, asla yalan s�ylemeyen, her daim verdi�i s�z� tutan, ��kreden ve her haliyle, s�z ve davran��lar�yla ��rnek� bir insan olmu�tur."

Hayat bir k�sa �izginin ay�rd�� iki tarihin aras�nda ge�ecek me�hul bir zamandan ibaret... Do�umumuza nas�l inand�ysak �l�me de �yle inanm�� ve teslim olmu�uz. O ki, sonsuz bir hayat�n kap�s�n� aral�yor bu d�nyada f�ni olan biz kullara. Ebed� olmak ve ebed� kalmak i�in bu fena k�pr�s�nden ge�mek gerekiyor. Fakat yine de �lenler �z�yor bizi.

Prof. Dr. �dem Efe, elli g�nl�k �etin korona hastal�� s�recinden sonra hayata tutunamayarak g�zeller g�zeli olan Rabbinin "D�n" emrine uydu. Yar�m as�rl�k k�sa �mr�nde geride ho� bir seda ve g�zel hat�ralar b�rakt�. Allah rahmet eylesin. Mek�n� cennet olsun.

�ehir ve K�lt�r Dergisi, Kas�m 2020

Sitedeki

�nceki Yaz�s� Sonraki Yaz�s�

Yazar�n

�nceki Yaz�s� Sonraki Yaz�s�

( Bir Ahir Zaman Dervi�i: Prof. Dr. �dem Efe ba�l�kl� yaz� M.Nihat Malko� taraf�ndan 12.07.2023 tarihinde sitemize eklenmi�tir. Sitemizde yay�nlanan eserlerin hukuki sorumlulu�u , kullan�lan materyaller ve yaz�n�n i�eri�i yazarlar�na aittir.�zin al�nmadan kaynak g�sterilse bile sayfam�zdaki eserler ba�ka yerde yay�nlanamaz. Eserlerin izin al�nmadan kopyalanmas� ve kullan�lmas� 5846 say�l� Fikir ve Sanat Eserleri Yasas�na g�re su�tur. )
Okudu�unuz Yaz�n�n Site Kurallar�n� �hlal Etti�ini D��n�yorsan�z, Site Y�netimine Bildirmek ��in T�klay�n�z.