M. NÝHAT MALKOÇ

            Zamanýn ruhunu yakalayan 24 kare: Yedinci sanat yahut sinema

            Çoðumuzun hayatýnda önemli bir yer teþkil eden "sinema" kelimesi köken olarak Yunancada hareket anlamýna gelen "kinema" ile, yazmak manasýna gelen "graphein" kelimelerinden türetilmiþtir. Yine onunla ilgili olan  "sinematografi" (cinematographie) Fransýzca kökenli bir kelimedir. Yani kelimenin menþei her yönüyle Batý'ya aittir.

            "Yedinci Sanat" olarak da nitelendirilen,  bir asýrdan fazla bir zamandan beri insanlýðý  beyaz perdede canlandýran sinema, hayatýn belli kesitlerinin kamera marifetiyle kayda alýnmasýdýr. Bu sanat, diðer altý sanatý da (edebiyat, þiir, heykel, müzik, tiyatro, mimari) içine alma kudretine sahiptir.  Onun içindir ki sinema birçok duyuya hitap eden renkli bir sanattýr.

            Ýnsaný insana anlatan ve saniyede 24 kare  esasýna göre çekilen sinema, hayatýmýzda çok büyük bir boþluðu dolduruyor. Ýspanyol yönetmen ve senarist Luis Bunuel'in de dediði gibi  "Sinema; duygular, düþler ve içgüdü dünyalarýný anlatmak için en iyi araçtýr."

            Sinema dünyayý þekillendiren zamanýn ruhudur. Bu ruhu yakalayanlar geleceðe kalacak evrensel düzeyde güçlü yapýmlar üretmiþlerdir.  Onu bir medeniyet meselesi olarak görenler bu güçlü görsel dili kullanarak bu alanda özgün eserler ortaya koymuþlardýr.

            Kaynaðýný hayattan alan sinema, gerçekle olan iliþkisi bakýmýndan etkili bir durum arz ediyor. Sanal platformlar üzerinde þekillense de biz onu gerçeklik penceresinden temaþa ediyoruz. Herhangi bir filmi seyrederken kendimizi bir sinema salonunda veya ekran karþýsýnda deðil, hayatýn ortasýndaymýþ gibi görüyoruz. Bu da sahiciliði besliyor. 

            Sinema, içinde bulunduðu çaðýn nabzýný tutan bir sanat dalýdýr. Böyle olmasý da gayet tabiidir. Çünkü sinema, týpký edebiyat gibi, çaða tutulan bir aynadýr. Bu, edebiyatta sözle yapýlýrken sinemada görsel olarak gerçekleþtirilir. Ýkisi de insaný merkez kabul eder.

            Dünyada ve Türkiye'de sinemanýn tarihçesine kuþ bakýþý

            Dünya sinemasý kendi alanýndaki birçok þeyi Thomas Edison’un 1891 senesinde kinetografý (kamerayý), 1894 senesinde ise  kinetoskobu (göstericiyi) geliþtirmesine borçludur.

            Ýlk filmin 1895'te, ilk renkli filmin ise 1902'de yapýldýðý dünyada, sinemanýn 125 yýllýk çok renkli ve ilginç, nefes kesen bir yolculuðu vardýr. Bu uzun süreç içerisinde daima kendini aþmayý tek gaye edinen sinema, devamlý ileri gitmiþ, kendini yenilemiþtir. Bu süreçte Warner Bros'un yapýmcýlýðýný gerçekleþtirdiði "The Jazz Singer (Caz Þarkýcýsý)" filmi tarihte sessiz sinema döneminden sesli sinema dönemine geçiþin dönüm noktasý olmuþtur. Böylece göze ve kulaða ayný anda etkili bir þekilde hitap eden gerçek sinemanýn kapýlarý seyircilere açýlmýþtýr.

            Dünya sinemasý tarihî süreç içerisinde birçok ilke sahne olmuþtur. Auguste ve Louis Lumiere Kardeþler sinemanýn gerçek anlamda mucidi sayýlýr. Ýlk özel efekt kullanýlan film olan Duvarýn Yýkýlýþý'yla iþe baþlamýþlardýr. Yine ilk komedi filmi Lumiere Kardeþler tarafýndan çekilen "Islanan Bahçývan"dýr. Öte yandan 1902'de çekilen "Ay'a Yolculuk" adlý film sinema tarihinin hem ilk senaryolu filmi hem de ilk bilimkurgu filmi olarak kabul edilmiþtir. "The Squaw Man" ise Hollywood yapýmý ilk film olarak bu alandaki ilklerden biri olarak yerini almýþtýr. 1933'te "King Kong" filmiyle de sinemada ilk kez çift kanallý ses kullanýlmýþtýr. Dünya sinemasýnda ilk özel gösterimi de Lumiere Kardeþler yapmýþtýr.

            Sinemanýn ülkemize (o zamanki adýyla Osmanlý'ya) giriþi neredeyse dünyayla birlikte olmuþtur. Bunda dünyayla sürekli iletiþim hâlinde olan azýnlýklarýn etkisi çok büyüktür.

            Türkiye'de sinemanýn geçmiþi çok köklü bir durum arz etmektedir. Öyle ki sinemamýz Osmanlý'nýn son dönemine kadar indirgenebilir. Sinema 1896 yýlýnýn sonlarýyla 1897 yýlýnýn baþlarýna doðru önce II. Abdülhamid'in ikamet ettiði Yýldýz Sarayý'na girmiþtir. Onu saraya sokan hokkabaz Bertrand'dýr. Bu ilk filmi II. Abdülhamid, ailesiyle birlikte seyretmiþtir.

            Türkiye'de halka açýk ilk sinema 19 Mart 1910'da Ýstanbul'un Þehzadebaþý semtinde "Millî Sinema" adýyla faaliyete geçmiþ, böylece halk yedinci sanatla buluþturulmuþtur.

            Tarihî kayýtlara göre ilk Türk filmi "Ayastefanos'taki Rus Abidesinin Yýkýlýþý" (Moskof Heykelinin Tahribi), ilk Türk sinemacýsý ise o filmi çeken ve o zamanlar ordumuzda yedek subay olarak görev yapan Fuat Uzkýnay'dýr.  Söz konusu film, 14 Kasým 1914'te Ýstanbul'da, Yeþilköy'de çekilmiþtir. Bu, 150 metrelik siyah-beyaz kýsa bir belgesel filmdir. Ýstanbul'daki Yeþilköy (eski adýyla Ayastefanos) mevkiinde 93 Harbi (1876-1877 Savaþý) hatýrasýna Ruslar tarafýndan bir zafer anýtý olarak inþa edilen, milletimize büyük bir rahatsýzlýk veren, bu yüzden de lânetlenen Ayastefanos Rus Abidesi'nin yýkýlýþýný konu edinmektedir.

            Savaþ yýllarýnda onca meþakkate raðmen sinemanýn düþünülmesi ve devamý pek mümkün gözükmese de Baþkumandan Vekili ve Harbiye Nazýrý Enver Paþa'nýn 1915 yýlýnda Almanya'ya yaptýðý gezi, milletimize sinema sektörünün kapýlarýný açmýþtýr. Enver Paþa, Berlin gezisinde Alman ordusu tarafýndan çeþitli cephelerde çekilen savaþ filmlerini (sahnelerini) seyrederek bunlardan çok etkilenmiþ, yurda dönüþünde Osmanlý ordusunda da "Merkez Ordu Sinema Dairesi" adýyla böyle bir sinema þubesi teþekkül ettirilmesine önayak olmuþtur. Söz konusu kurumun baþýna da Osmanlý'nýn ilk sinemacýsý olarak bilinen, Ýstanbul'da ilk yerleþik ve sürekli sinema salonu olan Pathe Sinemasý'nýn sahibi de olan Sigmund Weinberg'i getirmiþ, Fuat Uzkýnay'ý da onun yardýmcýsý yapmýþtýr. Bu kurum mevcut kýsýtlý imkânlarla deðiþik belgesel filmler ve haber filmleri çekme amacý gütmüþtür.

            Türk sinemasý ilk adýmlarýný tiyatrocularýn katký ve destekleriyle, tabir caizse onlarýn koltuk deðnekleriyle atmýþtýr. Sözün bu noktasýnda sinemacý, sinema yazarý ve eleþtirmen Metin Erksan'ýn geçmiþten günümüze sinemamýzýn dönemleri  hakkýndaki görüþüne yer verelim. Erksan  Türk sinemasýný "1914'e kadar Hazýrlýk Dönemi, 1914-1923 Kuruluþ Dönemi, 1923-1940 Birinci Dönem: Muhsin Ertuðrul-Tiyatrocular Dönemi, 1940-1947 Ýkinci Dönem: Teknisyenler Dönemi, 1947-? Primitifler" diye beþ ana döneme ayýrmaktadýr. Erksan'ýn bu sýnýflandýrmasýndan sonra Türk sinema eleþtirmeni ve kuramcýsý Nijat Özön de sinemamýzla ilgili "1896-Sinemanýn Türkiye'ye Giriþi, 1914-1922-Ýlk Adýmlar, 1922-1938 Tiyatrocular Dönemi, 1939-1950-Geçiþ Dönemi, 1950-1960-Sinemacýlar Dönemi" diye bir tasnifte bulunmaktadýr. Aslýnda Erksan'la Özön'ün tasnifleri genelde  birbiriyle örtüþmektedir.

            Yüz yaþýný geride býrakan Türk sinemasý ilk dönemlerinde tiyatrodan fazlasýyla beslenmiþtir. Buna" tiyatronun gölgesi altýnda yaþamak zorunda kalmýþtýr" da diyebiliriz. Bu, özellikle 1922-1939 yýllarý arasýnda Muhsin Ertuðrul öncülüðünde gerçekleþmiþtir.

            Geçmiþten günümüze Türk sinemasý ve Yeþilçam'ýn týlsýmý

            Nasýl ki Amerikan sinemasý deyince öncelikle Hollywood akla geliyorsa Türk sinemasý deyince ilk akla gelen kavram da bu iþin merkezi sayýlan Yeþilçam'dýr. Türk sinemasý deyince söz mutlaka bu iþin hamurunun yoðrulduðu Yeþilçam'a gelir ve bir þekilde de onun etrafýnda þekillenir. Çünkü Yeþilçam, film sektörümüzün kalbidir, ruhudur.  Eksiði ve gediðiyle Türkiye'nin Hollywood'udur. Türk sinema sektörünün ekmek teknesidir.

            Bizdeki Yeþilçam'ý var eden, halkýn yoðun ilgisidir. Yeþilçam bir þekilde kendini sevdirmiþ ve kabul ettirmiþtir. Bunda en önemli etken filmlerle halkýn ortak paydada buluþmasýdýr. Þayet filmler beðenilmeseydi ve halkýn ilgisi olmasaydý devamlýlýðý olmazdý.

            Bir zamanlar (özellikle 1950-1960 yýllarý) Yeþilçam'ýn popülaritesinin tavan yapmasý, üzerinde durulmasý gereken bir konudur. Aslýnda bu yoðun ilginin arkasýnda halkýn filmlerde kendini görmesi, yani yaþantýsýndan izler bulmasý yatmaktadýr. Bu bir çeþit büyü hâlidir.

            Yeþilçam'ý halkla bütünleþtiren yapýmcý ve yönetmenler, müþterileri konumundaki halkýn tercihlerini ve beðenilerini iyi etüt etmiþler ve ona göre filmler çekmiþlerdir. Buna bir çeþit ilgi analizi de diyebiliriz. Bu; doðru, yerinde ve yeterince  yapýlýnca Yeþilçam'la halk arasýnda saðlam gönül köprüleri kurulmuþtur. Bu köprüler yeni yapýmlarla daha da güçlü ve saðlam hâle getirilmiþtir. Buna biz halk tabiriyle nabza göre þerbet vermek de diyebiliriz.

            Yeþilçam'ýn halkla bütünleþmesini ve yeni starlar yaratmasýný iyi okumak gerekir. Zira sistem bu ilgi ve starlar üzerinden kendini yenilemiþ ve ayakta tutmuþtur. O starlar olmasaydý böyle geniþ bir ilgi söz konusu bile olmazdý. Yani Yeþilçam baþarýsýný halkýn omzunda yükselen starlarýna borçludur. Yoksa sinema adýna, bu iþin kaynaðý olan Batý'yla yarýþacak çok da ileri düzeyde filmler çekilmemiþtir. Hatta çok kere vasatýn üzerine çýkýlamamýþtýr.

            Yeþilçam'ýn geçmiþine baktýðýmýzda ürün (film) merkezli bir sinema olmadýðýný, star merkezli bir sinema olduðunu görürüz. Zira Yeþilçam'ý bu starlar dönüþtürmüþ ve omuzlarýnda taþýmýþlardýr. Bu starlar halk tarafýndan tutulduklarý için de büyük ve güçlü þirketler bunlarý yanlarýna çekerek tabir caizse tekel oluþturma yoluna gitmiþlerdir.

            Yeþilçam deyince aklýmýza Süleyman Turan, Enis Fosforoðlu, Güzin Özipek, Aliye Rona, Renan Fosforoðlu, Erol Taþ, Feridun Çölgeçen, Hayati Hamzaoðlu, Kudret Karadað, Hüseyin Baradan, Hüseyin Peyda, Reha Yurdakul, Ahmet Tanyal Topatan, Turgut Özatay, Kazým Kartal, Kenan Pars, Necdet Tosun, Nubar Terziyan, Ýhsan Yüce, Feridun Karakaya, Ayhan Iþýk, Yýlmaz Güney, Ekrem Bora, Ali Þen, Aytaç Arman, Önder Somer, Salih Güney, Serdar Gökhan, Tanju Gürsü, Tarýk Akan, Kadir Ýnanýr, Cüneyt Arkýn, Ediz Hun, Kartal Tibet, Göksel Arsoy, Murat Soydan, Tamer Yiðit, Fikret Hakan, Kenan Kalav, Bulut Aras, Engin Çaðlar, Münir Özkul, Kemal Sunal, Sadri Alýþýk, Adile Naþit, Ayþen Gruda, Belgin Doruk, Cahide Sonku, Erol Günaydýn, Fatma Girik, Filiz Akýn, Türkan Þoray, Halil Ergün, Gülþen Bubikoðlu, Necla Nazýr, Müjde Ar, Itýr Esen, Hale Soygazi, Oya Aydoðan, Suna Yýldýzoðlu, Serpil Çakmaklý, Cahide Sonku, Lale Belkýs, Suzan Avcý, Ýzzet Günay, Neriman Köksal, Perihan Savaþ, Halit Akçatepe, Hulusi Kentmen, Kenan Pars, Coþkun Göðen, Eþref Kolçak, Ýhsan Yüce, Nuri Alço, Rüþtü Asyalý, Feri Cansel, Emel Sayýn, Ýlyas Salman, Öztürk Serengil, Þener Þen, Sami Hazinses, Suna Pekuysal, Toto Karaca, Çolpan Ýlhan, Hülya Koçyiðit, Hülya Avþar, Zeki Alasya ve Metin Akpýnar gibi önemli isimler gelir.

             Sinema ve edebiyat yahut yumurta mý tavuktan, tavuk mu yumurtadan çýktý?

            Sinema birçok sanat dalýyla ilgili bir alandýr. Sinemanýn edebiyat, þiir, heykel, müzik, tiyatro ve  mimariyle olan iliþkisi onun "Yedinci Sanat" olarak adlandýrýlmasýnda etkili olmuþtur. Bu belki de kendisinden önceki altý sanat dalýný kuþatmasýyla da yakýndan ilgilidir.

            Sinemanýn en güçlü iliþki içerisinde bulunduðu sanat dalý edebiyattýr. Dille yapýlan bir sanat faaliyeti olan edebiyat, dilin yanýnda görüntüyü de etkili bir biçimde kullanan sinemayla daima dirsek temasý içerisinde olmuþtur. Edebiyatý zengin bir hammadde olarak kullanmýþtýr.

            Sinema var olduðu zamandan beri edebiyatla teþrik-i mesai içerisinde olmuþtur. Sinema en çok da edebiyattan beslenmiþtir. Sinemayý edebiyattan ayrý düþünmek neredeyse imkânsýzdýr. Birçok metin (roman ve hikâye) sinemaya kaynaklýk etmiþtir. Türk ve dünya edebiyatýnýn önemli eserleri deðiþik zamanlarda baþarýyla beyaz perdeye uyarlanmýþtýr. Bunlar arasýnda öncelikle sayabileceklerimiz þunlardýr:  Nahit Sýrrý Örik "Sultan Hamid Düþerken", Feride Çiçekoðlu "Uçurtmayý Vurmasýnlar", Necati Cumalý "Susuz Yaz",  Yusuf Atýlgan'ýn "Anayurt Oteli", Halide Edip Adývar "Vurun Kahpeye", Orhan Kemal "Gurbet Kuþlarý", Reþat Nuri Güntekin "Yaprak Dökümü", Zülfü Livaneli "Mutluluk", Ferit Edgü "Hakkari'de Bir Mevsim", Necati Cumalý "Tütün Zamaný", Yaþar Kemal "Yýlaný Öldürseler", Halide Edip Adývar "Yolpalas Cinayeti", Peyami Safa "Dokuzuncu Hariciye Koðuþu", Cengiz Aytmatov "Selvi Boylum Al Yazmalým", Rýfat Ilgaz "Hababam Sýnýfý", Yaþar Kemal "Aðrý Daðý Efsanesi", Fakir Baykurt "Yýlanlarýn Öcü", Aziz Nesin "Zübük", Reþat Nuri Güntekin "Çalýkuþu",  Yaþar Kemal "Ýnce Memed", Sabahattin Ali "Kuyucaklý Yusuf", Hekimoðlu Ýsmail "Minyeli Abdullah", Peyami Safa "Sözde Kýzlar", Hasan Ali Toptaþ "Gölgesizler vb."

            Edebiyat, sinema için adeta bir âb-ý hayat hükmündedir. Sinema en kavurucu demlerde bu çeþmeden susuzluðunu gidermektedir. Sinema metin sýkýntýsý çektiðinde edebiyatýn en yaygýn türleri olan romanlar ve hikâyeler imdadýna yetiþmektedir. Türk sinemasýnýn yanýnda dünya sinemasýnda da romandan sinemaya çok baþarýlý uyarlamalar yapýlmýþtýr. Bunlar arasýnda da þunlarý saymak mümkündür: Christy Brown "Sol Ayaðým" (film: My Left Foot: The Story of Christy Brown), Suzanne Collins "Açlýk Oyunlarý" (film:  The Hunger Games), Mario Puzo "Baba" (film: The Godfather), Stephenie Meyer "Alacakaranlýk" (filmi: Twilight ), Jane Austen "Aþk ve Gurur" (filmi: Pride & Prejudice), Tracy Chevalier "Ýnci Küpeli Kýz" (filmi: Girl with a Pearl Earring), Umberto Eco "Gülün Adý" (filmi:  The Name of the Rose), Andy Weir "Marslý" (filmi: The Martian), Lev Tolstoy "Anna Karenina" (filmi: Anna Karenina), Winston Groom "Forrest Gump" (filmi: Forrest Gump), Stephen King "Hayvan Mezarlýðý" (filmi: Pet Sematary), Fyodor Dostoyevski "Yeraltýndan Notlar" (filmi: Notes from Underground), Stephen King "Yeþil Yol" (filmi: The Green Mile), Wladyslaw Szpilman "Piyanist" (filmi: The Pianist), Rosemary Sutcliff "Kartal" (filmi: The Eagle), Thomas Harris "Kuzularýn Sessizliði" (filmi:  The Silence of the Lambs ), J.R.R. Tolkien "Yüzüklerin Efendisi" (filmi: The Lord of the Rings), John Steinbeck "Fareler ve Ýnsanlar" (filmi: Of Mice and Men), Khaled Hosseini "Uçurtma Avcýsý" (filmi: The Kite Runner)...vb.

            Bir teblið vasýtasý olarak sinema yahut sinema ve din

            Sinema deyince hayata baðnazlýk penceresinden bakanlarýn aklýna hiç de iyi þeyler gelmez. Onlara býçak örneðini anlatmak kâfidir. Zira býçak katilin elinde bir cinayet aracý, doktorun elinde hayat kurtaran bir vasýtadýr. Önemli olan araç deðil, onun kullaným gayesidir.     Sinema, hayata çok geniþ bir çerçeveden bakabilen etkili bir sanat dalýdýr. Bu geniþlik içerisinde, hayatý yaþama kýlavuzu diyebileceðimiz din de apayrý bir yer teþkil eder. Bu yönüyle din doðrudan veya dolaylý biçimde sinemanýn konusu olmuþtur. Bu, kullaným amacýna göre bazen olumlu bazen de olumsuz bir biçimde tezahür etmiþtir.

            Geniþ kitlelerle buluþma ve kucaklaþma imkâný saðlayan sinema, hayýrlý hizmetlerde bir teblið vasýtasý olarak da kullanýlabilir. Potansiyel olarak birçok imkâný içinde barýndýran sinema, görsel ve iþitsel yönleriyle çok zengin bir ifade gücüne sahiptir. Sinemaya bu yönüyle baktýðýmýzda onu hayatýn bir simülasyonu (benzetimi) olarak da deðerlendirebiliriz.

            Batý, Hýristiyan ilâhiyatýný ve düþüncesini sinema dilini hakkýyla ve lâyýkýyla kullanarak geniþ kitlelere baþarýyla aktardý. Batý'nýn bu husustaki azmini ve gayretini Hz. Ýsa'yla ilgili ilk filmin yapýldýðý  1898'e kadar indirebiliriz. Bu ilk filmden sonra ayný konuda yüzlerce filme imza atýlmýþtýr. Üstelik bu yapýlýrken sadece mesaja odaklanýlmamýþ, sinema dilinin sanatsal inceliklerine de riayet edilmiþtir. Böylece kuru malumatfuruþluk bataðýna düþmekten uzak durularak seyircinin o tarz filmlerden keyif almasý saðlanmýþtýr.

            Batý, mesajlý film konusunda emin adýmlarla yol alýrken Ýslâm medeniyeti dairesinde olduðunu iddia eden bizler dinî inançlarýmýzý ve köklü medeniyetimizi sinemamýza ne doðru biçimde ne de yeterli düzeyde aktarabildik. Derinliði olmayan, kalbe dokunmayan ve de sanat deðeri taþýmayan bol gözyaþýyla soslanmýþ hidayet filmleriyle insanlarý etkilemeye çalýþtýk.

            Sinemayý bir araç olarak kullanan Batýlýlar onun insan ruhuna yaptýðý tesirden yararlanarak, inançlarýný geniþ kitlelere yayma hususunda ondan fazlasýyla faydalanmýþlardýr. Bu kesimler kendi inançlarýný baþkalarýna benimsetmekle yetinmemiþler, buna ilâveten Ýslâm inancýný da hedef tahtasý olarak seçmiþlerdir. Keza bugün dünyada nefret dilinden yola çýkan Ýslâmofobinin hýzlý bir yükseliþ göstermesinde sinemanýn etkisi çok büyüktür. Bu nefret dili ötekini anlamaya çalýþma ve hoþgörüyle karþýlama gayretlerini de sekteye uðratmýþtýr.

            Kitleleri derinden etkileyen sinema, tarihî süreç içerisinde daha çok gayrimüslim ecnebilerin elinde bulunduðu için Müslüman kesimler bu etkili sanat dalýndan yeterince ve gereðince faydalanamamýþtýr. Bunda þahsî ve dinî faktörlerin etkisi de vardýr. Bizler bu imkâný yerinde ve zamanýnda kullanamadýk; kullanýnca da üstümüze baþýmýza bulaþtýrdýk.

            Baþrolünü Anthony Quinn'in oynadýðý,  Mustafa Akkad'ýn yönettiði, Müslüman kitlelerin büyük beðenisini kazanan, özgün adý "The Message" olan "Çaðrý" filmi Ýslâmî alanda çevrilen filmlerin en çok ses getirenidir. Ýslâm'ýn yayýlýþýný konu edinen 1976 yapýmý bu film bu sahada adeta dönüm noktasý olmuþtur.  Fakat neredeyse yarým asýrdýr bunun devamýný bir türlü getirememiþiz. Ýhtiyaç duyulan her ortamda Çaðrý'yý ýsýtýp ýsýtýp milletin önüne koymuþuz. Bu da söz konusu kitlelerde bir býkkýnlýk oluþmasýna sebep olmuþtur.

            Ýslâmî kesim (Ümmet-i Ýslâm) 44 senedir yeni bir "Çaðrý" çekemedi.  Bunun yerine sinema tekniklerini ve dilini etkili kullanmaktan uzak, basit ve sýð hidayet filmleriyle oyalandý durdu. Artýk bu tarz hidayet filmlerini bir kenara býrakýp yeni Çaðrý'lar çekmenin zamanýdýr.

            Türk sinemasýnýn yerli ve millî çizgilere olan hasreti

            Batý'dan olduðu gibi kopya edilen sinemamýz, birkaç istisna dýþýnda bir türlü kendi renklerimize bürünememiþtir. Yani millî çizgileri yakalayamamýþtýr. Evrensel bir deðer olan sinemanýn Batý'dan olduðu gibi alýnmasý ve öylece devam ettirilmesi çok da övünülecek bir durum deðildir. Ne zamanki ona kendi formlarýmýzý ve normlarýmýzý katarýz, iþte o zaman yerliliði artýrýlmýþ bir Türk sinemasýndan bahsetme hakkýna ve imkânýna kavuþuruz.

            Koca bir asrý geride býrakan kadim Türk sinemasýnýn en büyük eksikliði özgün bir dilden yoksun oluþudur. Bu dili oluþturduðumuzda gerisi adeta bir çorap söküðü gibi gelecektir. Bu özgün dili yakalayabilmek için bizi biz yapan deðerleri çok iyi bilmek (bilmek yetmez), çok iyi özümsemek mecburiyetindeyiz. Bunun gerçekleþtirilmesi insanýn derdinin ve meselesinin olmasýyla veya bunu fark edebilmesiyle ilgilidir. Derdi olmayanýn veya derdi olduðunu fark edemeyenin çözüm üretme konusunda hamle(ler) yapmasý beklenemez.

            Bizi biz yapan ve sair milletlerden ayýran kendi öz deðerlerimize sýrt çevirip idraklerimizi ýsrarla ecnebi kaynaklardan beslemeye devam ettikçe yerli ve milli çizgiler yakalayamayýz. Ýþin kötüsü kopya yöntemini uyguladýðýmýz için, beslendiðimiz ecnebiler gibi de olamayýz. Çünkü kopya eden, hiçbir zaman kopya edilenin aslý gibi olamaz. Neticede ne kendi ne de öteki olabilir. Kimliðini ve kiþiliðini kaybedip ortalýkla dolaþmaya mecbur kalýr.

            Batý medeniyeti dairesindeki milletler kendi normlarýna cuk diye oturan Aristo'dan beslenirken, bizler niçin bir Mevlâna'dan bir Yunus Emre'den, bir Hacýbektaþ Veli'den beslenmeyi akledemeyiz?  Niçin yolumuzu býrakýp onlarýn çýkmaz yollarýna tevessül ederiz?

            Pergelin ince ucunu  doðru konumlandýramayanlarýn düzgün bir daire çizmesi ve doðru bir daire içerisinde þuurla hareket etmesi beklenemez. Bizler sinema konusunda da pergelimizi yanlýþ konumlandýrdýðýmýz için çizdiðimiz daireler ya yamuk oluyor ya da bizi içine alamayacak kadar küçük ve eðreti... Bu biraz da ilk düðmeyi yanlýþ iliklemekle alâkalý bir durum doðrusu. Aslýnda her þey yanlýþ bir medeniyet tasavvurundan kaynaklanýyor.

            Bizim milletimiz çektiði onca çilelere ve her þeye raðmen hayata dört elle sarýlan ve gülmeyi seven, daima pozitif düþünen  hayat dolu bir millettir. Onun içindir ki halkýmýz sinema salonuna gittiðinde kendisini güldürecek ve mutlu edecek þeyler bekler. Bu yüzden Yeþilçam filmlerine baktýðýmýzda bu tarz komedi filmlerinin sayýca çok olduðunu görürüz. Bundan yola çýkarak "Türk sinemasýný güldürü filmleri ayakta tutmaktadýr" dersek abartmýþ sayýlmayýz. Kemal Sunal filmlerinin defalarca seyredilmesi bu görüþümüzü güçlendirir.

            Sinemada halkýn ilgisi tek ölçü olunca bazen sinemamýzýn yerinde saymasýna neden olan, hatta onu  geriye götüren, ufuklarýný daraltan filmler de çekiliyor. Bu vasat filmler yapýmcýsýna yüklü miktarlarda para kazandýrýnca söz konusu filmler, isimleri bile deðiþtirilmeden nümerik bir seriye dönüþüyor. Bu filmlerde ahlâk ve seviye aramak beyhude bir uðraþ olarak kalýyor. Bu seviye noksanlýðý (buna çukurlaþma da diyebiliriz) köklü deðerlerimize ve ahlâkî normlarýmýza zarar veriyor; deðer çatýþmalarýný körüklüyor.

            Sinema bir sanat türü olmanýn ötesinde, bir varoluþ sahasý, bir düþünme ve düþündürme biçimidir. Onun için sinema bahsinde "film iþte" deyip geçemeyiz. Varoluþçu felsefenin önde gelen isimlerinden Heidegger'in "Kamera izleyiciye yöneltilmiþ bir silâhtýr." sözü bizi bu konuda bir hayli  düþündürmektedir. Zira bu silahýn gölgesi daima üzerimizdedir.

            Türkiye'de sinema sahasýnda þahsýna münhasýr (özgün) bir sinema dili oluþturarak dünya ölçeðinde yapýmlara imza atmak hepimizin arzusudur. Ülke olarak bunu baþaracak güçte ve donanýmdayýz. Yeter ki buna inanalým, bunu dert edinelim. O günleri iple çekiyoruz.