KAZIM ÖZTÜRK

ÖZTÜRKÇE

[email protected]

[email protected]

 EMANETÝ DOÐRU ANLAMAK

Gönül almayý bilmeyene ömür emanet edilmez. (Mevlana)

Son günlerde emanet üzerine bir çok spekülasyon yapýlmaya baþlandý. Özellikle kadýn cinayetlerinin ardýndan, “kadýnýn, erkeðin emaneti” olduðu sözü ortalýðý karýþtýrdý. Medyada yer yerinden oynadý. Pekala nedir emanet? Emanet denilince, bilhassa kadýn erkeðe emanet denildiði zaman, kadýnýn bir mal olduðu mu anlaþýlýyor? Yoksa bir baþka þey mi? Bu konu üzerinde kafa yormak istedim. Ýþte detaylarýyla Emanet kavramý;

Emanet, Ýslamî terminolojinin en kapsamlý kavramlardan birisidir. Emanetin anlam ve önemini açýklayan þu âyet birçok âlimi meþgul etmiþ ve onlarý uzun süre üzerinde düþünmeye sevk etmiþtir. “ Biz, emaneti göklere yere ve daðlara sunduk da onlar onu yüklenmeye yanaþmadýlar”

Emanet: Hýyanetin zýddý olup güven, sadakat, emniyet manalarýna gelir. Emanet: Eminlik, istikamet üzere bulunmak, emniyet edilip inanýlan, güvenilen þey, baþkasýnýn hukuku emniyet edilip, inanýlabilen. (Kamus-ý Türki) 

Sahip olduðumuz maddi ve manevi tüm deðerler, sorumlu bulunduðumuz sorumluluklar birer emanettir.

Emanet, kapsamlý kavramlardandýr. Sözlükte emniyet ve güven içinde olmak, baþkasýnýn hukukuna riayet etmek, sorumluluktan kurtulmak gibi anlamlara gelir. En önemli anlamý, kiþinin yapmakla sorumlu olduðu tüm vazifelerin þuurunda olmasýdýr. Diðer bir tanýma göre, Allah Teâlâ’nýn emir ve yasaklarýna göre hareket etmektir.

Emanet, yer ve göklerin yüklenmekten çekindikleri bir sorumluluktur. Kelime yapýsýyla imanla ayný kökten gelir. Yani, emanet imandýr, iman emanettir. Enes bin Malik, þunu rivayet eder: Hz. Peygamber, her hutbesinde: “Emanete riayet etmeyenin imaný, verdiði sözü yerine getirmeyenin de dini yoktur.”  “Ýslam toplumlarýnda ilk kalkacak olan erdemin emanet olacaðýný, mü’minin her ahlâka bulaþabileceðini, yalan ve hýyanete ise asla bulaþmayacaðýný,” emanete riayet etmeyen bir toplumda, kýyametin kopmuþ olduðunu ifade ederdi.

Yani Emanete riayet etmeyen bir toplumda, kýyamet kopmuþ demektir. O toplum, rüþvet ve iltimastan dolayý karýþmýþtýr. Bir adam Resul-i Ekrem’e gelip, “Kýyamet ne zaman?” diye sordu. Resul-i Ekrem, “Emanet zayi edildiði zaman, sen kýyameti bekle” buyurdu. Ayný þahýs, “Emanet nasýl zayi olur?” dedi. Resul-i Ekrem, “Görev (yönetim) ehil olmayanlara teslim edildiði zaman kýyameti gözle” cevabýný verdi. Diðer bir hadiste de þöyle buyurdu: “Hayatýn boyunca þu dört hasleti taþýdýðýn sürece dünyadan kaybýn olmaz; Emaneti korumak, doðru konuþmak, güzel ahlâk ve helal lokma.” Meymun b. Mihran da konuyla ilgili olarak þu tespitte bulunmuþ: Üç þey, iyi-kötü herkese ödenir: emanet, verilen söz, akrabalýk hakký.

Müslümanlar, her vesileyle birbirlerine emaneti tavsiye etmekle sorumludur. Sefere çýktýklarýnda, birbirlerine þöyle duada bulunurlar: “Dinîni, emanetini ve amellerinin iyi bir þekilde bitmesini Allah’a havale ediyorum; yani bu hususlarý yerine getirmende, O’ndan yardým talep ediyorum.

Sorumluluk, emanetle yakýndan alakalýdýr. Ahlâkçýlar, sorumluluðu “kiþinin ilahî emirleri yerine getirip, yasaklardan sakýnma kabiliyeti; hesap vermesi gereken durum veya yetenek” þeklinde tanýmlar. Tanýmýn açýlýmý þöyledir: Sözgelimi ilim sahibi birine, “ilmin ile Allah için, kendin için, ailen, kabilen, milletin, bölgen ve bütün insanlýk için ne yaptýn?” Sorularý yöneltilir.

“Ey iman edenler! Allah’a ve Resulüne hainlik etmeyin. Bile bile aranýzdaki emanetlere de hýyanet etmeyin.”

Sonuç olarak þunu rahatlýkla diyebiliriz; kadýnýn, erkeðin emaneti olmasý; kadýnýn, erkeðin malý olmasý deðildir. Kadýn eþya deðil ki, alýnýp satýlsýn, erkek istediði þekilde kadýna davranýþ sergilesin. Emanet kavramýnýn yanlýþ anlaþýlmasýndan kaynaklanan bir durum söz konusudur.

Ne hikmetse, kavramlarý ters yüz etmekte mahiriz! Aslýna ermeden, araþtýrýp, incelemeden olaylar üzerine balýklama atlamamak gerekir.