Ramazan ayý, içinde iki büyük deðeri taþýr: Birincisi, bu ayda Kuran’ýn inmeye baþlamasý, ikincisi ise orucun farz olmasýdýr. Kuran’ýn inmeye baþlamasý Kadir Gecesi’yle ilgilidir.  Ýkinci deðer olan oruç ise halkýn gözünde Ramazan’la özdeþtir; bu yüzden oruç hep Ramazan’a denk gelir.

Oruç, öztürkçede  “illik” dediðimiz, yeme-içmeyi býraktýðýmýz imsak vaktiyle iftar arasýnda, psikolojide insanýn temel güdülerinden olan yeme-içme ve cinsel iliþkiden uzak durmadýr. Normal olarak üç öðün yenmekteyken oruçla sayý iki öðüne inmektedir. Sayý/nicelik düþmesine raðmen nitelik yani yemek miktarý ve kalitesi de düþmekte midir? Daha az yemek-içmek suretiyle nefsi frenlemek amacýný taþýyan bu ibadet, hedefine ne kadar ulaþmaktadýr? Halký Müslüman olan topluma “katma deðer” olarak ne kazandýrmýþtýr? Bir Müslüman olarak bunu sorgulamak, öz eleþtiride bulunmak görevimizdir.

Ramazan ayýnýn geliþiyle gýda maddelerinde, özellikle de sebze-meyve fiyatlarýnda zam görülmesi alýþtýðýmýz durumlardandýr. Bu, ülkemizde böyle olduðu gibi diðer halký Müslüman ülkelerde de böyledir. Bizzat Ramazan ayýný geçirdiðim Cezayir ve Suriye’de Ramazan aylarýnda, gýda maddelerinde hareketlilik vardý. Hatta Cezayir’de ana caddelerde bez afiþlere asýlmýþ bir yazý “Aldatan bizden deðildir.” diyordu. Bilindiði gibi bu cümle Allah elçisinin (selam ve saygý ona) sözüdür. Yazýldýðý zaman-mekân göz önüne alýnýr ve Kayseri aðzýyla tercüme edilirse “Kazýk atan bizden deðildir.” demek olur.

Ticarette “arz-talep dengesi” çok önemlidir. Bir þeye talep artar ve piyasada da az bulunursa, pahalý olmasý kaçýnýlmazdýr. Bu durumda pahalýlaþma doðal gözükmektedir. Yani bütün suçu esnafa yüklemek, eleþtiri oklarýna satýcýlarý hedef yapmak doðru deðildir. Pekâlâ, satanýn suçu var da alanýn hiç mi suçu yok?

Yaþanan açlýk ve susuzluk nedeniyle, yenilen-içilen þeylerin daha güzel ve kýymetli gözüktüðü doðrudur. Çünkü bu ay, nimetin kadrini öðrenme ayýdýr. Kývýrcýk marul daha bir yeþil, domates daha bir al gözükmektedir. Bu yüzden uzmanlarca “açken alýþ-veriþe gidilmemesi” önerilmektedir. Oruçta sabahtan akþama açlýkla karþý karþýya olduðumuza göre, iftardan sonra alýþ-veriþe gitmek daha doðru gelmektedir. Ancak her þeye raðmen Ramazan’da, daha çok gýda alýþ-veriþi yapýlmakta; daha fazla yenmektedir. Oysa oruçta daha az yemek-içmek gerekmekteydi.

Ramazan gelince, Müslümanlar -zengin-fakir ayrýmý olmaksýzýn- oruç tutmakta; açlýk ve susuzluðu bizzat tadarak empati yapma imkaný bulmaktadýr. Sevabýnýn çokluðu nedeniyle, daha çok hayýr yapýlmaktadýr. Marketler ve Belediyelerin düzenlediði “iâþe paketleri” bunun açýk bir göstergesidir. Davetler son derece çoðalmaktadýr. Hýsým-akraba daveti de bu ayda yoðunlaþmakta; herkes yemediðini yedirmektedir. Yediren ve yiyen çoðalýnca tüketim artmaktadýr. Oysa iki öðüne düþüldüðü ve yemeden-içmeden kesildiði için tüketimin azalmasý gerekiyordu. Demek ki hedeften sapma bulunmakta; amaca ulaþýlamamaktadýr.

Teravih namazýyla yenilenlerin eritilmesi pratik fayda saðlamakta, sünnet olan teravih namazý farz gibi algýlanmaktadýr. Bu da dinin hükümlerine zam olmaktadýr. Çünkü bu sünnetin koyucusu (selam ve saygý ona) daha ikinci günün akþamý, toplanan kalabalýk cemaati görünce “farz olmasýndan korktum” demiþ ve odasýna çekilmiþtir. Bugünkü manzaraya bakýlýrsa, korkulan baþa
gelmiþtir.

Bir batý hikâyesinde “Kýrmýzý Baþlýklý Kýz”,  ninesi kýlýðýndaki kurda sorar:
-Anneanne, gözlerin neden o kadar büyük?
-Seni daha iyi görebilmek için.
Nitekim açlýðýn etkisiyle yeþil daha bir koyu, kýrmýzý daha bir al gözükmektedir.
-Anne-anne, burnun neden bu kadar büyük?
-Seni daha iyi koklayabilmek için.
Açlýðýn etkisiyle kokular burnumuza daha bir nefis gelmektedir.
-Anne-anne, diþlerin neden o kadar büyük?
-Seni daha iyi yiyebilmek için!
-!?!?!...
Açlýðýn etkisiyle daha bir iþtahlý, daha fazla yenmektedir. Öyleyse sormalý ve sorgulamalýyýz:

Oruç kim biz kimiz?!