İLK 1 MAYIS ŞİİRİ- İLK 1 MAYIS MARŞI- KISACA OSMANLI DEVLETİNDE VE CUMHURİYETİN İLK YILLARINDA 1 MAYIS ---2. BÖLÜM---
Evet... 1923’de muhtemelen Mustafa Kemal Atatürk tarafından ‘’Amele Bayramı ‘’ olarak adlandırılan ve resmi tatil günü ilan edildiği gibi kutlanmasına izin verilen 1 Mayıs İşçi Bayramı 1924’de oldukça ağır baskılar altında gerçekleşti ve özellikle sekiz saat çalışma hakkına yönelik bildiriler dağıtan işçiler tutuklandı.
Bu aslında beklenmedik bir şey değildi. Zira Mustafa Kemal şiddetli bir komünizm karşıtıydı. Hatta onun ‘’ "şurası unutulmamalıdır ki Türk aleminin en büyük düşmanı komünistliktir. Her görüldüğü yerde ezilmelidir." Dediği de söylenir.
[ Evet ‘’söylenir’’ diyorum zira Atatürk’ün böyle bir söz söylediğine kanıt olarak gösterilen ama aslı asla bulunamayan yukarıdaki ifadenin fotokopi olan nüshası ( Bu nüshayı ilk kez Cemal Kutay 1947 Yılında Millet Dergisinde neşretmiş ) İsveç Devlet Kriminoloji Enstitüsü'ne gönderilmiş İsmet Paşa’ya yazdığı mektuplarla birlikte ve yapılan inceleme sonunda yazının Mustafa Kemal’e ait olmadığı tespit edilmiş. ( Büyük ihtimalle yazıları çok iyi taklit eden Münir Hayri Egeli’nin işi olsa gerek ) ]
Her neyse o söz Atatürk’ün veya değil çok da önemi yoktu çünkü Türkiye’de ilk Komünist Partiyi kuran Mustafa Suphi ve 14 Yoldaşının 28 Ocak 1921’de öldürülmeleri gösteriyordu ki bu ülkede Komünistlerin işi hiç de kolay olmayacaktır.
1 Mayıs kutlamalarını yapanlara baktığımızda bunların büyük bir çoğunlukla Sosyalist veya Komünist oldukları görülüyordu ki bugün bile Sosyalizm ve Komünizm arasındaki farkı henüz pek çok insanımız bilmez. Sokaktaki vatandaşın gözünde Sosyalizm= Komünizmdir.
1 Mayıs Kutlayanlar Komünist olduklarına göre de 1 Mayıslar yasaklanmalıydı. Bir Yıl önce kutlanmasında sakınca görmeyen hatta bayrama bir de isim verenler bu sefer 1 Mayıs İşçi Bayramına karşı çok sert tavır almışlardı.
1924 Yılındaki sert tavır 1925 Yılında bu sefer doğrudan doğruya yasaklamaya dönüştü.
Evet...3 Mart 1925’de ( İlginçtir Halifeliğin kaldırılışının birinci sene-i devriyesinde ) TBMM aslında Şeyh Sait İsyanı sebebiyle Takrir-i Sükun Kanunu adlı bir kanun çıkardı. Bu Hükumetin çıkardığı ilk Sıkıyönetim Kanunu idi.
Bu kanun kapsamında her türlü gösteri ve yürüyüşe yasak getirilince haliyle 1 Mayıs Kutlamaları da bu yasaktan nasibini aldı.
Bu yasak dönemi 1935 Yılına kadar devam etti.
Peki 1935’de kalktı mı yasak?
Oraya geleceğim az sonra ama arada önemli bir olay var.
1927 Tevkifatı denilen olay...
Evet... 1927’de Komünist görüşlü olanların tevkif edilmesine hız verilmişti ki tutuklananlar arasında şu ünlü isimler dikkat çekmekteydi:
*Şefik Hüsnü( Deymer ), 3 ay hapse mahkûm oldu
• Vedat Nedim Tör, beraat
• Şevket Süreyya Aydemir, beraat [ Tek Adam adlı eseri MEB Tarafından TC. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük Dersleri için Tarih Öğretmenlerine kaynak eser olarak resmen tavsiye edildi çoook uzun seneler ]
• Nâzım Hikmet, yurt dışında olduğu için gıyabında 3 ay hapse mahkûm oldu
• Hikmet Kıvılcımlı, 3 ay hapse mahkûm oldu [ Bu da 1957’de İstanbul/ Eyüp’te yaptığı mitingde dini siyasete alet etmek ve komünizm propagandası yapmak suçlamasıyla tutuklandı diğer bazı yoldaşlarıyla birlikte]
Yasaklara rağmen 1927’de 1 Mayısın ilk Marşı da yazıldı ve bestelendi.( Bu marşın sözleri kime aitti? Bestesini kim yaptı bulamadım.)
O marş bu gün özellikle de biz yaştakilerin ( sağ görüşlü olsun sol görüşlü olsun fark etmez ) çok iyi bildiği ‘’ 1 Mayıs 1 Mayıs İşçinin emekçinin Bayramı’’ sözleriyle başlayan marş değildi. Sözleri çok farklıydı. Şöyle ki:
Hoş geldin 1 Mayıs işçinin günü,
Dağıt rüzgar gibi gönülden gamı,
Karakış günleri yansın kül olsun,
Kırmızı çiçekli bahar uyansın,
Hoş geldin 1 Mayıs ey ulu münci,[*]
Kurtuluş yolunun ilk dönemeci,
1 Mayıs bize şiar getirmiş,[**]
Yaşasın yaşasın 8 saat iş,
İş sekiz saat, uyku sekiz saat
Sonra sekiz saat ders ve istirahat,
1 Mayıs 1 Mayıs ilk dileğimiz,
Yaşatacak seni tunç bileğimiz
[*] Münci: Önder
[**] Şiar: Tutulacak yol- ülkü- ilke
Sonraki yıllarda izin verilen ve ses getiren bir 1 Mayıs Kutlamasına rastlamıyoruz.
1935 yılında ise 1 Mayıs tamamen bir başka bayrama dönüştü:
Evet... 27 Mayıs 1935 Tarihli ‘’Ulusal Bayramlar ve Genel Tatiller Hakkındaki Kanun ‘’ ile 1 Mayıs ‘’ Bahar Bayramı’’ olarak kabul edilip remi tatil günü ilan edildi. İşçi Bayramı ifadesi bu Bahar bayramına dahil edilmedi.
Sonrasını siyasete dokunmadan yazmak mümkün olamayacağı için ve dahi asıl amacım 1 Mayıs’ın Osmanlı Devleti ve Cumhuriyetin ilk yıllarındaki halini anlatmak olduğundan burada noktayı koyuyorum.
NOT: İlk 1 Mayıs Marşı nasıl bir şeydi merak edenler videoyu izleyebilirler.
&autoplay=1" frameborder="0" allow="accelerometer; autoplay; encrypted-media; gyroscope; picture-in-picture" allowfullscreen>
(
İlk 1 Mayıs Şiiri- İlk 1 Mayıs Marşı- Kısaca Osmanlı Devletinde Ve Cumhuriy başlıklı yazı
Sami Biber tarafından
5.05.2022 tarihinde sitemize eklenmiştir. Sitemizde yayınlanan eserlerin hukuki sorumluluğu , kullanılan materyaller ve yazının içeriği yazarlarına aittir.İzin alınmadan kaynak gösterilse bile sayfamızdaki eserler başka yerde yayınlanamaz. Eserlerin izin alınmadan kopyalanması ve kullanılması 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Yasasına göre suçtur. )
Okuduğunuz Yazının Site Kurallarını İhlal Ettiğini Düşünüyorsanız, Site Yönetimine Bildirmek İçin Tıklayınız.
