OSMANLI TOPLUMUNDA BAYRAMLAR VE �ZEL G�NLER�10. B�L�M -- NASTUR�LER

Nasturiler H�ristiyan dinine mensupturlar o sebeple de H�ristiyanlar�n kutlad�klar� bayramlar aynen Nasturilerde de s�z konusudur. Dolay�s�yla bu b�l�mde Nasturilerin bayramlar�n� tek tek sayman�n anlam� yok. Onun yerine Nasturiler kimlerdir biraz bu konu �zerinde dural�m.

Bug�n Nasturilik Anadolu'muzda neredeyse tamamen ortadan kalkm�� olan bir dini inan�t�r. �ok yak�n zamana kadar ise Hakkari-Pervari-Eruh-��rnak- Cizre- Nusaybin�de olduk�a �nemli �l��de taraftar� olan bir inan�t�.

Peki nas�l ortaya ��kt� Nasturilik?

Nasturili�in kurucusu Patrik Nestor�dur.

Kimdir bu Patrik Nestor?

Patrik Nestorus 382 y�l�nda Roma �mparatorlu�ununun Kommagene Eyaletinin Germanekiea (Mara�)kentinde d�nyaya gelmi�tir. Aslen anne taraf�ndan Antakyal� baba taraf�ndan �ranl�d�r.

�lahiyat e�itimini H�ristiyanl��n iki b�y�k ilahiyat okulundan biri olan Antakya �lahiyat okulunda tamamlam��t�r ( Di�eri �skenderiye )

Hz. �sa�n�n havarilerinden Petrus ve Barnabas �ncilinin yazar� Barnabas��n da 50 li 60 l� y�llarda e�itim verdi�i bu okuldan mezun olan Nestor 428 Y�l�nda �mparator II.Tedosius taraf�ndan �stanbul patrikli�ine atand�.

Patrik Nestorius daha sonra H�ristiyan inanc�n�n d��na ��kt� baz� konularda. Nelerdi bu konular?

a) Hz. �sa do�u�tan de�il 30 ya��ndan sonra kendisine kelam�n inmesiyle hem insan hem tanr� �zelliklerini ta��maya ba�lam��t�r.
b) Hz. Meryem tanr� olan Hz. �sa�y� de�il insan olan Hz. �sa�y� do�urmu�tur. Tanr� do�maz ve do�urulamaz.
c) �nsanlar do�u�tan g�nahkar olarak do�mazlar. G�nahlar sonradan kazan�l�r.
d) Resim- heykel gibi �eyler �n�nde ibadet ve dua etmek yanl��t�r. ( O sebeple Nesturiler evlerinde Hz. �sa ve Meryam Ana resimleri- heykelcikleri bulundurmazlard�.Kiliselerinde de ha� d��nda ba�ka semboller olmazd�.)
e) Dinden d�nenler d��nda g�nah ��karma olay� Nasturilerde yoktu.

Bunlar d��nda sonralar� ba�ka ayr�l�klar da eklendi.

f) Nesturiler her �ar�amba ve cuma g�nlerinde oru� tutarlard�. Bu g�nlerde et yemeleri yasaklanm��t�. ( Nesturi Patriklerinin de et yemesi ve evlenmesi yasakt�. Bu sebeple Nesturilerde patriklik babadan o�ula de�il amcadan ye�ene ge�iyordu. Patri�in alt�ndaki s�n�flamada yer alan ruhbanlar�n evlenmesi ya da bekar bir hayat s�rmesi kendi tercihleri olmakla birlikte evlenmemeleri daha uygun g�r�l�yordu.)

Bunun d��nda belli s�reler i�in tuttuklar� d�rt �e�it oru� ibadetleri daha vard�. Farkl� zamanlarda tutulan bu oru�lar�n �� 50, 25 ve 15 g�nl�kt�. Yakla��k olarak y�l�n yar�s�n�, yani toplam olarak 172 g�n�n� dinen oru�lu ge�irme y�k�ml�l��ndeydiler.

g) Evlerinin duvarlar�na ast�klar� ha��n �n�nde ailenin b�y�� her g�n sabah ve ak�am olmak �zere iki defa dua ederlerdi. Normal g�nlerde sabah ve ak�am olmak �zere iki defa ibadet ederlerken, oru� zamanlar�nda sabah, ��le, ikindi ve ak�am vakitlerinde olmak �zere g�nde d�rt defa ibadet ederlerdi.
h) Kom�nyon ayinlerini di�er mezheplerdeki gibi her pazar g�n� de�il de, sadece �ok �zel g�nlerde icra ederlerdi.

��te bu g�r��leri sebebiyle patrik Nestorius afaroz edildi ve 435 Y�l�nda imparator taraf�ndan t�m kitaplar� yakt�r�ld�.

Bundan sonra s�k� bir takibata u�rayan Nestorius ve taraftarlar� �areyi �ran�a s��nmakta buldular. ( Sasani �mparatorlu�u )

Sasani �mparatorlu�unun ho� g�r�s� ile kendi kiliselerini kurdular ve 431 y�l�nda Efes�te yap�lan konsilin kararlar�n� reddedip 482 de Seleuka Konsilini yapt�lar. Bu konsilde Pers kilisesi resmi olarak Nasturili�i kabul etti. Daha sonra kendilerine b�lgedeki S�ryanilerin de kat�lmas�yla daha da g��lendiler ve Nusaybin�i kendilerine merkez yaparak inan�lar�n� yaymaya ba�lad�lar.

830 y�l�na geldi�imizde Nasturilerin Ba�dat�a do�ru yay�ld�klar� ve Abbasi H�k�mdar� Me�mun�un engin ho�g�r�s� ile onun Beyt��l Hikme ad�yla kurdu�u ilim merkezinde �ok etkin roller oynad�� g�r�l�r. Mesela Yunanca eserlerin pek �o�unun Ararp�aya terc�mesini Nesturiler yapm��t�r.

9. Y�zy�lda Uygur T�rklerinin b�y�k bir b�l�m� Nest�r� mezhebini kabul etmi�lerdir. (Uygur T�rk�esiyle yaz�lm�� Nest�r� dini metinleri T�rk�enin en eski yap�tlar� aras�nda yer al�rlar.) G�ney Hindistan'daki Malabar sahilindeki Hristiyan cemaatinin de 9. y�zy�lda Nusaybinli Mar Thoma taraf�ndan kuruldu�u rivayet edilir. Velhas�l�kelam �in de dahil neredeyse t�m Asya�ya yayd�lar inan�lar�n�.

XIII. Y�zy�ldaki Mo�ol istilas� Nesturi kilisesinin g�c�n� k�rm�� hele de 1552 y�l�nda Diyarbak�r metropoliti III. Mar Yohannan��n Katolikli�e ge�mesiyle kilise Nesturiler ve Keldaniler olarak ikiye ayr�lm��t�r.

1662 y�l�nda Diyarbak�r Metropoliti Mar �imun Denha tekrar Nasturili�e d�nm�� ve kendisi ile ayn� inanca sahip olanlarla birlikte toplulu�u yeniden �rg�tlenerek Hakkari ilinin Ko�anis ( Bug�nk� Konak ) k�y�n� patriklik merkezi olarak benimsemi�lerdir. Patrikli�in merkezi bug�n tekrar restore edilmeye �al��lan Mar �alita ( Mar Saba ) Kilisesiydi.

B�lgede ge�ilmesi zor ve ula��lmas� imk�ns�z olan B�y�k Zap Suyu�nun kayna�� boyunca ve bunun baz� kollar� etraf�nda bulunmaktayd�lar. Buralarda A�a�� ve Yukar� Tiyari, Tuhup, Valto, Tal, Diz, Baz ve Cilo isimlerinde b�y�kl� k��kl� sekiz a�iret halinde hayatlar�n� s�rd�rmekteydiler

Nasturiler 1839 Tanzimat Ferman�na kadar yukar�da bahsetti�imiz b�lgede olduk�a zor �artlarda tar�m ve hayvanc�l�k yaparak ve b�lgede Osmanl� Devleti taraf�ndan adeta �zerklik verilmi� olan K�rt a�iretlerine ( �zellikle Bedirhanilere ) vergi vererek ama onlarla uyum i�inde ya�ad�lar. [ K�rt a�iretler bu vergileri Osmanl� ad�na topluyor ve Osmanl� Devleti vergi tahsildarlar�na veriyorlard�.]

Zaman zaman K�rtlerle aralar�nda sorunlar olsa da bu sorunlar� kendi i�lerinde anla�mayla ��zd�ler. �yle ki kendi a�iretleri aras�ndaki sorunlarda K�rt beyleri arabuluculuk yaparken K�rt a�iretleri aras�nda ��kan anla�mazl�klarda Nasturi patrikleri arabuluculuk yap�yordu. Birbirlerinin bayramlar�n� kutluyor birlikte bayram yap�yorlard�. Ancak K�rtler taraf�ndan istismar edildikleri de kesindi zira K�rt Beylerine �dedikleri vergiler bu beyler taraf�ndan Osmanl��ya tam olarak �denmedi�i i�in 19. Y�zy�l ba�lar�nda Osmanl� Devletine 16.000 Lira bor�lu g�r�n�yorlard� ve Osmanl� Devleti vergilerini do�ru d�zg�n �demeyen (!) Nasturilerden rahats�zd�.

Ancak Nasturilerini sonunu getiren konu bu vergi meselesi de�ildi.

Nasturilere ne olduysa Ashael Grant adl� ABD li bir Protestan misyonerin hemen ard�ndan da �ngiliz Angilkan misyoneri Percy Badger�in bu topraklara ayak basmas�ndan sonra oldu.

K�z�lderilinin dedi�i gibi: �� Bir akarsudan ge�erken iki bal��n kavga etti�ini g�r�rseniz bilin ki az �nce oradan uzun bacakl� bir �ngiliz ge�mi�tir.��

******************

Gelecek b�l�mde Nasturilerin nas�l yok edildiklerini anlataca��z

Sitedeki

�nceki Yaz�s� Sonraki Yaz�s�

Yazar�n

�nceki Yaz�s� Sonraki Yaz�s�

( Osmanl� Toplumunda Bayramlar Ve �zel G�nler�10. B�l�m -- Nasturiler ba�l�kl� yaz� Sami Biber taraf�ndan 11.12.2021 tarihinde sitemize eklenmi�tir. Sitemizde yay�nlanan eserlerin hukuki sorumlulu�u , kullan�lan materyaller ve yaz�n�n i�eri�i yazarlar�na aittir.�zin al�nmadan kaynak g�sterilse bile sayfam�zdaki eserler ba�ka yerde yay�nlanamaz. Eserlerin izin al�nmadan kopyalanmas� ve kullan�lmas� 5846 say�l� Fikir ve Sanat Eserleri Yasas�na g�re su�tur. )
Okudu�unuz Yaz�n�n Site Kurallar�n� �hlal Etti�ini D��n�yorsan�z, Site Y�netimine Bildirmek ��in T�klay�n�z.