Ýyi ve kötü, güzel ve çirkin veya yaþlý ve genç gibi örnekleri uzunca sýralayabiliriz. Çünkü Allah: Zariyat Suresi 49. Ayette “ Her þeyden iki çift yarattýk ki düþünüp anlayabilesiniz.” Buyuruyor. Ýçinde bulunduðumuz bu madde aleminde zýttý olmayan varlýk yoktur. Çünkü bir varlýðýn zýttý o varlýðýn kendinde olmayan özelliklerini tecelli etmektedir. Yani yaþlýlýk olmasaydý genç kalmaya bu kadar önem vermeyecektik. Çünkü yaþlýlýk dönemindeki  vücudun çökme durumunu yaþamýyor olacaktýk. Veya Allah çirkini yaratmasaydý güzeli de fark edemeyecektik. Çünkü ortada bir güzel varsa nispeten ondan çirkininin de olmasý lazýmdýr. Yoksa biz neye göre güzellik derecesini ölçebilirdik ki? Kadýn ve erkeði düþünelim. Allah, kadýnlara verdiði bazý özellikleri erkeklere vermemiþtir, erkeklere verdiði bazý özellikleri de kadýnlara vermemiþtir. Kadýn ve erkek birbirinin zýttýdýr. Ama bir araya geldiklerinde birbirlerinin açýklarýný kapatýrlar ve ortaya aile denen kurum çýkar. Ayrý olduklarýnda eksik olan kadýn ve erkek bir araya geldiklerinde yapbozun parçalarýný birleþtirmiþ gibi asýl þekli ortaya çýkarýrlar. Kýsaca söylemek gerekirse zýtlýklar bir araya gelerek yapbozun parçalarýnýn tamamlanmasý gibi asýl þekli ortaya çýkarýrlar. Bir varlýðýn zýttý o varlýðýn deðerini arttýrmakta ve o varlýðýn özellikleri zýttý sayesinde açýða çýkmaktadýr. Tabi bu durum içinde yaþadýðýmýz madde alemi için geçerlidir. Mana veya ruh alemi daha farklýdýr.

Þimdi zýtlýklarýn gerekliliðini açýkladýktan sonra gelelim yazýmýzýn konusu olan iyi ve kötü zýtlýðýna. Ýyi ve kötüyü ele alacak olursak bilmem kaç sayfalýk bir kitap yazabiliriz ama bu yazýda kýsaca açýklamaya çalýþacaðým. Kýsa bir yazý olduðu için ayrýntýlardan mahrum bir yazý olabilir ama kýsa yazýnýn da kýsa bir düþünme süresi içinde oluþtuðunu hatýrlatayým. Ne yazýk ki tek bir cümle ile iyinin tanýmý þu, kötünün tanýmý þu demek imkansýzdýr. Aslýnda iyi de kötü de güzel þeylerdir. Çünkü her faydalý olan þeyi iyi kabul ederiz. Kötü diye nitelendirdiðimiz þeylerde aslýnda insana fayda saðlamak amaçlýdýr. Mesela kötülüklerin babasý olan iblis kötü olmasaydý, bize kötülük yapmasaydý biz onunla savaþamayacak ve nefis kademelerini aþamayacaktýk. Þeytanýn bile bize bir faydasý varsa her kötülük insana fayda amaçlý yaratýlmýþtýr dememizde sorun yoktur. Hakiki alemde kötü dediðimiz þey yoktur. Sadece iyi de yoktur. Ýyi ile kötü zýtlýklarýnýn birleþimi vardýr. Yazýmýn baþýnda da demiþtim, zýtlýklar birleþince asýl bütünü oluþtururlar. Zaten Allah eðer ki kötüyü yaratmasaydý doðal olarak iyi de olmayacaktý. Çünkü zýtlýklar birbirlerinin tecellisi durumundadýr. Ýyi olabilmesi için ondan kötünün olmasý lazým ki biz ona iyi kademesini verebilelim.

Eðer hiçbir din veya grup mensubu deðilseniz iyi ve kötü sizin için özneldir. Çünkü ben içki kötü desem de intihar etmek isteyen birini hedefine yaklaþtýracaðý için içki o insana göre iyi olacaktýr. Veya ilaç genel olarak iyi desem bile biri çýkýp da canlýyý hasta eden mikroplar açýsýndan kötüdür diyebilir. Yani iyi ve kötüyü öznelliðe indirdiðimizde her insanýn ruh haline, yaþam biçimine göre iyi ve kötüsü farklýlýk gösterecektir. Ama insan bu madde alemine gönderilme sebebini, yaþama gayesini anlarsa ve o gayeye göre yaþarsa asýl iyi ve kötünün farkýna varacaktýr. Bu durumda o insan için ahretini tehlikeye atan þeyler kötü ahrette iþine yarayacak olan þeyler ise iyi olacaktýr. Ama bu adam inançsýzsa veya farklý bir inanca sahipse diye sorarsanýz ise diyeceðim o ki o insanda kendi inanç ekseninde iyi ve kötüsünü belirleyecektir. Ama dikkat edilmesi gereken nokta þudur ki her yol insaný doðru köye ulaþtýrmaz. Aklý selim insanlar dünyanýn bir sýnav yeri olduðunu anladýklarý için bulduklarý ip uçlarýný kullanarak doðru yolu bulmakta zorluk çekmemektedirler. Dolayýsýyla yürüdükleri bu yolun iyi ve kötüsünü esas almaktadýrlar. Peki hangi inancýn iyisi ve kötüsü gerçek iyi ve kötüdür diyebilirsiniz. Alkol ölmek isteyen birine göre iyiydi ama insanýn kendini öldürmesi kötü olduðu için oradaki iyi görünen alkol aslýnda kötüdür. Onu insana iyi gösteren içinde bulunduðu ruhsal hastalýktýr. Asýl iyi saðlýklý olandýr, hastalýk her þeyi bozabilir. Çünkü her insan farklý hastalýða yakalanabilir. O insan hasta olduðu için onun gözünde iyi ve kötü de hastalýða uðrayacaktýr oysa saðlýklý bireyler o hasta adamýn iyi ve kötüsünü anlayamaz. Zaten hasta biri hakiki iyi ve kötü ekseninden çýkmýþ, kendi hastalýðýnýn etkisindeki dünyada iyi ve kötüye takýlmýþtýr. Oysa bizim iþimiz ben’in deðil bizim dünyamýzla ilgilidir.  

Asýl iyilik yaratýcýnýn yapmamýzý istediðidir. Eðer kötü olmasaydý yapabilmemiz için seçeceðimiz iyi olmazdý. Dolayýsýyla dünya sýnav yeri deðil cennet olurdu. Bizim esas almamýz gereken iyi ve kötü yaratýcýnýn buyruðu üzerine olmalýdýr dedim yoksa sizin namaz kýlmanýz þeytan için kötü olacaktýr. Ýyi ve kötü taraflar açýsýna çekildiðinde deðiþkenlik gösterir. Siz Allah’ýn yanýnda olmak istiyorsanýz onun iyi ve kötü ekseninde bulunmanýz lazým. Þeytanýn yanýnda olmak istiyorsanýz onun iyi ve kötü ekseninde olabilirsiniz. Oysa Allah, bildiriyor ki sizi de þeytaný da ben yarattým. Þeytan sizin apaçýk düþmanýnýzdýr. Dünya hayatýnda sizi kandýrarak iyi ve kötü ekseninizi bozmak için uðraþýr ama ahrette sizi yalnýz býrakacaktýr. Yaratýcý bunlarý söylerken iyinizi ve kötünüzü seçmek yine sizin elinizde.