Bazý yazar ve þairler geçmiþi öylesine hayýrla yad ederlerki, genç nesil  mazideki hayatý  toz pembe zannedecek.  Evet, mazideki hayat çok  farklýydý, güzeldi ama toz pembe deðildi. 

Mazi herkese göre deðiþiktir, kimine göre eskiden: 1950’de, kimine göre 1960’ta kimine göre 1970’te veya daha sonraki yýllarda baþlar. Herkesin þahit olduðu geçmiþ (mazi): zaman dilimi, mekan veya ortam bakýmýndan farklýdýr. Kimilerine göre mazi çok þirin, tatlý veya güzel olabilir ama bu herkes için geçerli olmayabilir. Eskiden hayat güzel olsa bile,  geçmiþte þiddet daha yaygýndý ve normal olarak görülürdü. Ýsterseniz, kimsenin içini karartmadan, kimseyi germeden yani çok ayrýntýlara girmeden bir çocuðun posizyonundan bunu izah edeyim.

Eskiden þiddet, çocuklarý terbiye etmede kullanýlan yaygýn bir yöntemdi.  Özellikle kýrsal kesimde,  çocuklarýn hatasý  anlayýþla karþýlanmayýp (psikolojik) þiddet uygulanarak cezalandýrýldý.  Bazen ufak bir hata karþýsýnda bile çocuk dövülebilirdi. Çocuklarýn þiddet görmeleri için illa bir hata yapmýþ olmasý gerekmezdi. Büyüklerinin asabiliði, gerginliði, can sýkýsý ve benzeri nedenler de çocuklara kötü yansýyabilirdi.  Bir çocuðun: babasýndan, annesinden ve büyük kardeþleri tarafýndan azarlanýp tokatlanabilmesi, hatta dövülebilmesi gayet normaldi. Köydeki çocuklara: nine, dede, amca, dayý gibi büyükleri de ekleyebiliriz. Üvey çocuklarýn, öksüz ve yetimlerin çektiklerine hiç girmeyelim en iyisi!

Genelde okul daha güvenli  olmasý gereken bir ortamdýr. Öðretmen ebeveyden daha yüksek tahsilli, kültürlü olabilmektedir. Pedagojik eðitim almýþ, özellikle çocuklara nasýl iyi davranýlmasý gerektiðini çok iyi bilendir. Üstelik, okul müdürü gibi amiri de vardýr yani eksiklerine, hatalarýna göz yummamasý gereken biri mevcuttur.  

Yüksek tahsile raðmen neticede öðretmende bir insan ve sabrý bir yere kadardýr. Yaramazlýklara, haylazlýklara bir yere kadar dayanabilir ve sonunda patlayabilir. Ancak, eskiden çocuk okulda hiç bir suçu olmadýðý halde de öðretmenden dayak yiyebiliyordu: sýra dayaðýndan bahsediyorum! Sýra dayaðý uygulamasýyla, hiç suya sabuna karýþmayan, karýncayý bile ezmekten çekinen öðrenciler bile gereksiz yere cezandýrýlabilirdi. Beterin beteri var,  sýrf türkü söylemediðinden dolayý tokatlanmýþ birini bilirim!  Türkü söyleyebilmek bir kabiliyet iþidir, o kabiliyet bir insanda ya vardýr veya yoktur. Yeteneði olmadýðýndan dolayý birini cezalandýrmak  kadar anlamsýz bir ceza görmedim.

Ýlkokuldan sonra oku(ya)mayan çocuklar bir ustanýn yanýna çýrak olarak verilirdi. Çocuk, o mesleði sever mi, sevmez mi veya daha oyun çaðýnda çalýþmak ister mi diye kimsenin umurunda deðildi. Çocuk daha ustaya teslim edilirken þiddete davet çýkarýlýrdý: “eti senin, kemiði benim ustam!” Çoðu arkadaþý dýþarda mesela top oynarken, çýrak elbette zorlanacaktý, elbette hatalar yapacaktý. Hem meslekte yeniydi, her þeyi bilmemesi kadar doðal ne olabilirdi ki? Buna karþýlýk, usta veya kalfa, hata yapan çýraða bir kaç tokat atmasýn mýydý?   Çocuðun arada sýrada kalfa veya ustanýn hýþmana uðramasý, mesleði iyice öðrenebilmesi icabýydý...

Çocuk büyüyüp güç, kuvvet sahibi olduðunda, birileri artýk kendisine kolayca baðýrýp çaðýrýp tokatlayamazdý. Delikanlý, fiziki veya psikolojik þiddetten kurtulduðunu zannederdi ama asker ocaðýnda ise ne kadar yanýldýðýný anlardý. Asker ocaðý demek disiplin demekti, asker ocaðý demek itaat demekti, asker ocaðý demek  hatalarýn þiddet uygulanarak cezalandýrýlmasý demekti… Eskiden askerde: onbaþý, çavuþ veya kýdemli asker  tarafýndan azarlanmayan, hakarete uðramayan (küfredilmeyen) veya bunlardan dayak yemedim diyen biri çok büyük ihtimal yalan söyler!

Eskiden sokaklar da pek güvenli deðildi, 70’li yýllardaki sað sol satýþmasýndan kimler zarar görmedi ki.  Birinin illa da saðcý veya solcu olmasýna bile gerek yoktu;  çok sayýda vatandaþ yanlýþ zamanda ve yanlýþ bir yerde bulunmasý sonucu birilerinin hýþmýna uðruyabiliyordu. Bazen yanlýþ zamanda, yanlýþ yerde bulunmak insaný canýndan bile edebiliyordu: 1970’li yýllarda kahvehanelerin taranmasý misali.

12 eylül 1980’de bizim çocuklar (our boys!) askeri darbe yapýp sokaklara huzur getirdiler. Evet, darbeden sonra ne hikmetse çatýþmalar anýnda bitiverdi. Galiba saðcýlarla solcular yýllarca çatýþmaktan býkmýþ, usanmýþ birilerinin:  “yeter!” diyerek müdahele etmesini beklemiþler. Sokaklar artýk sakindi ama þiddet yine bitmedi, þiddet sadece adres deðiþtirdi.  Þiddet, sokaklardan hapishanelere, zindanlara taþýndý. Bizim çocuklar sayesinde çok sayýda genç hapishanelerde bazen boþu boþuna yattý, iþkence gördü. O günlerde hapishaneye gidip halen geri dönmeyenler de var…   Bizim çocuklar, “vatandaþ sadece solcular asýlýyor “ diye düþünmesin diye haksýz yere, keyfi ülkücüleri  astýrdýlar…. 

Evet, eskiden þiddet toplumda yaygýndý ve yadýrganmazdý.   Eskiye nazaran belki fiziki þiddette azalma var ama þiddet þeytan gibi kýlýk deðiþtirdi. Belki günümüzde  daha yüksek bir dozda tahribata devam ediyor. Nasýl mý?    Televizyonlardaki haber, dizi veya kavga programlarýndaki þiddetin (baðýrýp çaðýrma, tehdit, þantaj, darp, yaralama, öldürme gibi görüntüler)  oraný ölçülebilse, ortaya çok yüksek bir rakam çýkacaðýndan eminim.

Toparlayalým artýk, þiddet eskiden toplumda derin yaralar açtý ama kýlýk deðiþtirip tahribata dolu dizgin devam etmektedir. Eskiden hayat daha güzeldi diye maziyi yad etmekle günümüzdeki sorunlar çözülmüyor! Günümüzdeki sorunlarýn bir kýsmý, gerek geçmiþteki gerekse günümüzdeki þiddetten kaynaklanmaktadýr. En azýndan televiyonlardaki görüntü þiddetine dur denmelidir. Kimse bizim çocuklarýn (our boys) gelip yeter artýk diye görsel þiddete müdahale etmesini beklemesin…

Abdullah Konuksever