Dedem vefat etti�inde 7 ya��mdayd�m. �l�m�, ilk o ya�larda anlamaya �al��m��t�m. �nceleri de sela duyard�k ama ilk defa kendi ailemizden biri i�in okunmu�tu. B�t�n herkesin, zaman� gelince �lece�ini biliyordum, belki de bu y�zden a�lam�yordum, a�lamad��m i�in kendimi su�lu hissetmeme ra�men... Sokakta beraber oynad��m�z arkada�lar da daha sessiz, durgun belki biraz daha sayg�l� davran�yorlard� bana kar��. Ne de olsa yastayd�m, bunun ne demek oldu�unu bilmesem de... En yak�n arkada��m Kezban "Sen hi� a�lad�n m��? " diye sorunca "Yook, niye a�lay�m ki, biz de �l�nce oraya gitmiiceez mi, yeniden bulu�muucaaz m�?" dedim. "Sanki hemen mi gideceen? O zamana kadar �zlemez misin?" deyince, bir yak�n�m�z �ld��nde neden a�lad��m�z� daha iyi anlama�a ba�lam��t�m...�zlem...

G�nler ge�tik�e dedemin yoklu�unu daha �ok hissediyor, onu i�ten i�e �zl�yordum. Televizyonun tek kanall� ve siyah-beyaz oldu�u zamanlard�. Cuma g�nleri �izgi film Heidi vard�. Onu izleyebilmek i�in b�t�n oyunlar�m�z� yar�m b�rak�r, ko�a ko�a eve gelirdik. Heidi'nin da�lara, ke�ilerine, arkada�� Peter'e �zellikle b�y�kbabas�na duydu�u �zlemi y�re�imizde hissederdik. Dedesiyle bulu�aca�� b�l�m� b�y�k bir heyecanla beklemi�tik. O b�l�m geldi�inde de Heidi'nin b�y�kbabas�na ko�tu�u sahneyi daha fazla izleyememi�, kimseye belli etmeden dedemin odas�na girmi�, seccadesine kapan�p sessiz sessiz a�lam��t�m. Bug�nlerde, bu ya�lar�mda bile, Heidi'nin o b�l�m�ne bir kanalda rastlarsam, seyrederken yine g�zlerim ya�ar�r.

Dedemle nenem k��k bir bakkal d�kkan� i�letirlerdi. O bakkal, ayn� zamanda mahallelinin bulu�ma noktas�yd�. Evde i�lerini bitiren, yeme�i oca�a koyan anneler el i�lerini de yanlar�na alarak bakkala gelirlerdi. K��k �ocuklar sokakta, g�zlerinin �n�nde oynarken kendileri de g�nl�k sohbetlerini ederlerdi. Sokaktan ge�en seyyar sat�c�lar, bir bardak su i�meye veya az�c�k soluklanmaya buraya u�rarlard�. En �ok akl�mda kalanlar; " Gevriiieek, taaze ziceeek ziceeek gevriiieek!" diye, koluna takt�� b�y�k�e bir sepetle simit satan Kurt Emmi'yle, s�rt�na y�kledi�i tel dolaplar�, elbise ask�lar�n�, sineklikleri satmaya �al��an �i�man Amca'd�r. Dedemin misafirleri de gelirdi s�k s�k. Ayaklar�nda meshleriyle, �alvar-ceket-kasket tak�mlar�yla, ceplerinde k�stekli saat olan yelekleriyle, ak sakallar�yla ba�ka dedeler... Uzun ince bir sedir, bir ka� iskemle veya irice bir ka� ta��n �st�ne oturulurdu.

Dedem �ld�kten sonra her �ey �ok de�i�mi�ti. Okuldan eve gelirken bakkala do�ru ko�ard�m, dedemi orda g�remeyince i�imi bir h�z�n kaplard�. Zaten art�k eskisi gibi kalabal�k da olmuyordu. Eve girince de kap�n�n arkas�nda as�l� duran bastonuna bakar, elinin kokusu silinmesin diye, dokunmadan sadece sayg�yla �n�nden ge�erdim.

Bir m�ddet sonra nenem, bakkal� bozmaya karar verdi. "Okumam yazmam yok, hesap da bilmem, ne yapay�m, art�k u�ra�amam." dedi. Mahalleden kom�ular; " Bari birine devret de gene buras� bakkal olsun, gene gelip burda otural�m." dediler. Ama nenemin karar� kesindi, kimseyi dinlemedi. �nce toptanc�lardan yeni bir �ey almay�p eski �r�nleri bitirmeye �al��t�. Sadece ekmekle, gaz ya�� al�yordu. Bitirmeye �al��t�� r�nler i�inde lokum, bisk�vit, tuz, �eker, sabun, deterjan, balon, �iklet, leblebi tozu gibi �eyler, ayr�ca kuruyemi�ler vard�.

O zamanlar leblebi, �ekirdek gibi kuruyemi�ler a��k sat�l�yordu. B�y�k �uvallarla gelirdi. Dedemle nenem bu kuru yemi�leri, bizim eski defterlerimizin sayfalar�ndan yapt�klar� honilerin i�ine bir �l�ekle koyarlar, �yle satarlard�.

Bir g�n nenem, tezgah�n alt�ndan bir sand�k ��kard�. ��inde birka� eski gazete, dua kitab�, bir b�y�k boy defter vard�. Dua kitab�n�, �st�ndeki "eski yaz�" dan tahmin etti, rafa kald�rd�. Gazete ka��tlar�yla defteri, kolay ula�abilece�i bir yere b�rakt�. San�r�m gazeteleri paket i�in, defteri de leblebi-�ekirdek honisi i�in kullanacakt�. Defterde adresler, isimler, telefon numaralar� yaz�l�yd�, galiba hi� biri nenemi ilgilendirmiyordu. Bu arada ay�rmaya �al��t��m�z ka��tlar�n aras�ndan k��k bir defter ��kt�. D�� deri kapl�yd�, boyu anca benim elim kadard�, kapat�nca sayfa kenarlar� g�kku�a�� renginde oluyordu. A��p bakt�m, dedemin el yaz�s�yla yaz�lm�� baz� notlar ve yaz�lar vard�. "Kopya kalemi" dedi�imiz bir kalemle yaz�lm��t�. ( �imdi h�l� sat�l�yor mu bilmiyorum. ) G�r�n�� kur�un kalem gibi olan, mor renkte yazan, yaz�s� silgiyle silinmeyen bir kalemdi. Dedem, bu k��k deftere, demek ki �nemli �eyler yazm��t�. Defteri, dedemin elini tutuyormu� gibi iki elimin aras�na koydum, "Nene, bu benim olsun mu? " dedim. " Benim i�ime yaramaz ama belki laz�m olur, al da kaybetme!" dedi. Defteri kalbimin �st�ne bast�r�p eve do�ru ko�tum.

Eve gelir gelmez hemen a��p okumaya ba�lad�m. Gizli bir hazine bulmu� gibi heyecanl�yd�m. Belki de dedemin bize s�ylemek istedi�i ama s�ylemeye f�rsat bulamad�� son hayat bilgileriydi. O heyecanla okurken, okudu�umdan hi� bir �ey anlamad��m� fark ettim. Sonra daha sakin bir �ekilde sayfalar� a�maya devam ettim. O s�rada annem geldi, " Dedenin defterini mi buldun?" dedi. " Orda bizim do�um tarihlerimiz de vard�, bak bakal�m benim ger�ek do�um tarihim neymi�?" Sayfalar� kar��t�rd�m... Sonunda buldum; " 1. Ocak. 1946 Huriye do�du." Anneme g�sterdim. "Hmm beni n�fusa d�rt ya� b�y�k yazd�rm��lar." dedi. "Ama senin do�um tarihin unutulmam��, niye yanl�� yazd�rm��lar ki?" diye sorunca annem "Eskiden k�zlar� b�y�k yazd�r�rlard�, m�nasip bir k�smetleri ��kt��nda fazla beklemeden evlendirmek i�in." dedi. "Niye ki ne acelesi varm��, b�y�y�nce evlensinler." deyince de, "O zaman �yleymi� i�te." dedi. "Ama ben k�zlar�m� okutacaam, k�zlar�m �nce okuucaak, hakim, kaymakam, doktor olacaak. Sonra isterlerse kendileri evlenir." deyip, bana gururla bakt�. Aradan y�llar ge�se de o defterdeki o tarihi unutmad�m. Nerden bilebilirdim ki y�llar sonra annemin cenazesi i�in kurulan taziye �ad�r� �n�nde day�lar�mla, o do�um tarihinin do�rulu�unu tart��aca��m�z�.

.....

Defterdeki ilk yaz�; Bal Tefsiri'ydi. �lk okudu�umda anlamad��m yaz�... Bug�nlerde internette ayn� yaz�y� bulabiliyoruz. (Art�k anl�yorum). Ben anlamay�nca b�y�k ablama verip "hadi okusana ,hadi hadi" diye tutturmu�tum. �nce y�ksek sesle okumu�, sonra a��klam��t�.

Defterde bir de Ta� Bebek Destan� vard�. O da �ok uzun bir yaz�yd�. �nce d�z yaz� anlat�mla ba�l�yor, sonra �iirle devam ediyordu. �ocuklar� olmayan bir �iftin hikayesiydi. O d�nemler, evlendikten bir s�re sonra, e�lerden, �ocuk haberi bekleniyor, gelmeyince de sadece kad�n�n kusurlu oldu�u d��n�l�yormu�. Adam ba�ka bir k�zla, yeniden d��n yaparken, kad�n bu ac�ya dayanamay�p her zaman yapt�� gibi dere boyuna gidiyor, hem a�l�yor, hem dua ediyor. Derede buldu�u bir ta�� bebe�e benzetiyor, onu t�lbentlere sar�p, sarmal�yor. Sonra bildi�i b�t�n yat�rlar�n, ziyaretlerin h�rmetine Allah'tan ta�a can vermesini istiyor. Bunu da d�rtl�kler halinde ve her d�rtl��n sonunda "Mevlam �u ta�a bir can ver." tekrar m�sra�yla s�yl�yor. Sonunda o ta�, bir bebek olup a�lamaya ba�l�yor. Kad�n�n g��slerine de s�t geliyor...

Hikaye ger�ek midir, de�il midir veya ger�eklik pay� var m�d�r bilmiyorum ama bildi�im bir �ey varsa o da "Ne istiyorsak Allah'tan istememiz, dualar�m�z� sadece O'na yapmam�z" gere�i ve "Allah isterse her �eyi yapabilir " inanc�...Bu destan�n asl�nda �ok me�hur oldu�unu, bir �ok y�remizde de�i�ik versiyonlar�n�n s�ylene geldi�ini de y�llar sonra, ben �niversitedeyken, ��rendim.

Bir g�n, Halk Edebiyat� profes�r�m�z, (Prof. Dr. Saim Sakao�lu), "Ta� Bebek Destan�'n� biliyor musunuz?" diye sorunca hi� birimiz cevap verememi�tik. O da "Nas�l bilmezsiniz, hi� mi duymad�n�z? O zaman s�rayla camdan atlay�n, beni u�ra�t�rmay�n." demi�ti. Ben bildi�im kadar�yla, k�saca anlat�p " O mu?" deyince, " Evet o, nerden biliyorsun?" diye sormu�, ben de "Dedemin defterinden" demi�tim. Hoca, bir c�nk buldu�unu san�p heyecanlanm��t�. "Hay�r hocam, c�nk muhtevas�na uymaya �al��an k��k bir defterdi, ama c�nk de�ildi. E�er bir g�n bir yerlerde c�nk bulursam size getiririm, s�z veriyorum." demi�tim. (Son s�n�fta, staj i�in gitti�im lisede, bir ��rencimiz bana dedesinden kalan "C�nk"� g�stermi�ti, i�indeki deyi�leri, dualar�, adresleri, k��k hikayeleri m�mk�n oldu�u kadar ona okumu�, sonra ailesinin de izniyle, �niversitemizin Halk Edebiyat� Ar�ivi i�in hocaya teslim etmi�tim. S�z�mde durdum yani...)

Tabii ki Ta� Bebek Destan�'n� ezbere bilmem m�mk�n de�il ama ��rencilik, sonra da ��retmenlik y�llar�mda, nerde bir evliya t�rbesi g�rsem bu destan� hat�rlard�m. Bir g�n ziyaret etti�im veya tesad�fen g�rd��m t�rbeleri anarak, buna d�nyaca �nl� t�rbelerimizi de katarak kendi Ta� Bebek Destan�m� yazmaya ba�lad�m. H�l� ne zaman bir t�rbeye rastlarsam onu da �iire ilave ederim, o sebeple "Bitti" diyemiyorum:

TA� BEBEK DESTANI (Benim versiyonum...)

Bir ta� buldum �u dereden

Bilmem ki asl� nereden

Her �eyi yoktan var eden

Mevlam �u ta�a bir can ver!

Ak ta�'� ba�r�ma bast�m,

Derdim �oktu amma sustum

Kalmad� hi� e�im-dostum

Mevlam �u ta�a bir can ver!

Gidem buralardan gidem

Bilmem ki gayr� ne edem

Bur� K�y�'nde Afan Dedem

Mevlam �u ta�a bir can ver!

Arad�m k��e-buca��

Bo� kald� ana kuca��

Kozan'da T�lan Oca��

Mevlam �u ta�a bir can ver!

Kimi a�lar, �endir kimi

Bulamad�m �midimi

Ni�de'deki Kemal �mm�*

Mevlam �u ta�a bir can ver!

Kollar�mda uyur ak ta�

G�nl�m dolu, g�z�mde ya�

Ba�dat yolunda Kesik Ba�*

Mevlam �u ta�a bir can ver!

Hasretle doluyum eyvah

Dilimden y�kselir her �h

Tillo'daki Fakirullah

Mevlam �u ta�a bir can ver

Y�re�imde doludur gam

Noksan�m olmad� tamam

Ankara'da Hac� Bayram

Mevlam �u ta�a bir can ver!

Y�rim bana neler ettin

B�rak�p da nas�l gittin

Ak�ehir'de var Nasreddin

Mevlam �u ta�a bir can ver

Ba�r�ma bast��m ak ta�

G�z�mden akar kanl� ya�

K�r�ehir'de Hac� Bekta�

Mevlam �u ta�a bir can ver!

G�zlerime �ektim s�rme

Y�re�ime d��se cemre

Karaman'da Yunus Emre

Mevlam �u ta�a bir can ver!

Damar�mda akar kan�m

Kalmad� g�c�m derman�m

Bursa'da Emir Sutan�m

Mevlam �u ta�a bir can ver!

Rengim soldu, benzim sar�

Kaybederim yi�it y�r�

Topra��m �ehit diyar�

Mevlam �u ta�a bir can ver!

Olamad�m bir kez ana

Can katmad�m garip cana

Konya'da Y�ce Mevl�n�

Mevlam �u ta�a bir can ver!

Severim candan ileri

Peygamberimin neferi

�stanbul'da El-Ens�r�

Mevlam �u ta�a bir can ver!

G�ller i�inde g�l�m y�r

G�nl�m, g�z�m onu arar

Medine'de Efendim var

Mevlam �u ta�a bir can ver!

Sana derim sana derim

Her �eyi Sen'den dilerim

Hazreti Allah't�r Ker�m

Mevlam �u ta�a bir can ver!

NOT: Ta� Bebek Destan� bir �ok y�remizde tan�nmakta, bazen ninni, bazen a��t �eklinde s�ylenmektedir. Orijinali ve tam metnini bulamad��mdan -uk�l�l�k s�n�rlar�m� zorlayarak- bir de ben yazd�m.

*Kemal �mm�: Ni�de'de medfun oldu�u bilinmekte ama mezar�n�n yeri bilinmemektedir. Dedemin Defterinin di�er sayfalar�nda ad� ge�ti�i i�in ekledim.

*Kesikba�: Anadolu'nun bir �ok yerinde Kesikba� mezarlar� ve hikayeleri mevcuttur. �zellikle birini kastetmedik ama "Ba�dat yolu" tabirinden dolay� Gen� Osman'� hat�rlayabiliriz.

Sitedeki

�nceki Yaz�s� Sonraki Yaz�s�

Yazar�n

�nceki Yaz�s� Sonraki Yaz�s�

( Dedemin Defteri I Ta� Bebek Destan� ba�l�kl� yaz� Seferii taraf�ndan 30.05.2017 tarihinde sitemize eklenmi�tir. Sitemizde yay�nlanan eserlerin hukuki sorumlulu�u , kullan�lan materyaller ve yaz�n�n i�eri�i yazarlar�na aittir.�zin al�nmadan kaynak g�sterilse bile sayfam�zdaki eserler ba�ka yerde yay�nlanamaz. Eserlerin izin al�nmadan kopyalanmas� ve kullan�lmas� 5846 say�l� Fikir ve Sanat Eserleri Yasas�na g�re su�tur. )
Okudu�unuz Yaz�n�n Site Kurallar�n� �hlal Etti�ini D��n�yorsan�z, Site Y�netimine Bildirmek ��in T�klay�n�z.