FETÝH COÞKUSU YAHUT ÝSTANBUL ÜZERÝNE

M.NÝHAT MALKOÇ

Coðrafyayý vatan yapan, üzerinde yaþayan insanlarýn maddî ve manevî kültürleridir. Bu deðerler olmasa ve insanlarý birbirine kenetlemese, topraklar vatan vasfýný taþýmaz. Öylesine bir toprak parçasý olarak kalakalýrlar. Oysa mühim olan topraðýn vatanlaþmasýdýr.

Yurdumuzun her karýþ topraðý þehit kanlarýyla sulandýðý için apayrý bir deðeri vardýr bizim için. Bu topraklar için topraða düþen yiðitlerimiz, boy boy yeni fidanlarýn filizlenmesine vesile olmuþlardýr. Bu fidanlar servi misali düzdür, eðilir bükülür cinsten deðil. Onlar ki dik durmayý fazilet addederlerdi. Onlarýn varlýðýyla ne kadar gururlansak azdýr.

Yurdumuzun tartýþmasýz en gözde þehri olan Ýstanbul da bu maneviyat erenlerinin sayesinde Müslüman Türk yurduna dönüþtü; Ýslâm kimliði kazandý. Bizans’ýn olmazsa olmaz deðerlerinin baþýnda gelen yedi tepeli aziz Ýstanbul’un her bir tepesine süngü misali minareler dikerek buralarý Türk yurdu hâline getiren ecdadýmýz, karanlýk bir dönemin kapanmasýna ve aydýnlýk bir þafaðýn doðmasýna vesile olmuþtur. Ruhlarýmýzý nura boðan bu aydýnlýk, sonsuza dek üstümüzde kalacaktýr. Bu ýþýk hakikat yolunda ilelebet kýlavuzumuz olacaktýr.

Türkiye’de üzerinde en çok konuþulan ve yazýlan þehirlerin baþýnda þüphesiz ki Ýstanbul gelmektedir. Tarih boyunca hiçbir þehre bu denli büyük ve destansý bir sevgi reva görülmedi. Þair ve yazarlarýn diline pelesenk olan Ýstanbul, anlatýldýkça büyüdü ve güzelleþti. Yine de bu þehri anlatmakla bitiremedik. Zira bu þehir maneviyat harmanýdýr. Bundan sonra da kalem erbabýnýn hazine hükmündeki malzemesi olmaya devam edecektir.

Divan þâirlerinden günümüz þâirlerine kadar binlerce söz üstadý Ýstanbul’u vasfetmeye gayret etti. Fakat söz bitti, Ýstanbul bitmedi. Yine de sözler vasfetmede aciz kaldý bu bereketli topraklarý. Sonunda Lâle devri þairlerinden þarkýlarýn üstadý Nedim, bu husustaki ölçüyü koydu ortaya. Ýstanbul’un bütün Ýran topraklarýna bedel olduðunu haykýrdý cümle âleme:

“Bu þehr-i Stanbul ki bî-misl ü bahadýr
Bir sengine yek-pare Acem mülkü fedadýr”

Yukarýdaki beyitten sonra söylenecek fazla söz kalmýyor bize. Þair söylenmesi gerekeni fazlasýyla söyledi. Gerçekten de Ýstanbul bir yana, dünya bir yana… Her ne kadar “içi seni yakar, dýþý beni” diyenler varsa da Ýstanbul bir anýttýr kültür, sanat ve edebiyat tarihimizde. Her alanda dolu olan Ýstanbul’da boþluða tesadüf etmek mümkün deðildir. Nuru da, kiri de baþkadýr Ýstanbul’un. Kavgamýz kiri nura dönüþtürme mücadelesidir. Vaktiyle ben de Ýstanbul’a dair terennümlerimi kelimelere dökerek þöyle demiþtim bir þiirimde:

“Ýstanbul sen içimde tarifsiz bir ukdesin
Geçmiþ zamaný aþýp yankýlanýyor sesin
Nice revnaklý þehir þöhretine özenir
Bahçelerin, baðlarýn rayihayla bezenir
Yaralý benliðimde Cihangir hüzünleri
Minyatürlere gömdük o karanlýk günleri
Gönül zincirlerini koparmak mümkün deðil
Ýstanbul’dan ayrýlmak ölümdür, sürgün deðil
Mâziden haber verir gökte uçan turnalar
Söndürür yangýnýmý þadýrvanlar, kurnalar
Topkapý Sarayý’nda ecdadýmýn gölgesi
Hýrka-i Saadet’te duyulur Kur’an sesi
Peygamberin övdüðü Fatih’in ben olsaydým
Ýrem bahçelerinde gül misali solsaydým
Sinan’ýn mühürünü taþýr Süleymaniye
Sultanahmet bugüne Osmanlý’dan hediye
Dolanýr saçlarýnda, gülümser sabah yeli
Yas tutar Ayasofya, kavurur hüzün seli
Kalender hislerime tercüman Eyüp Sultan
Ruhlara hayat verir yedi tepeden ezan
Emsalin ancak Kudüs, Mekke ile Medine
Eyüp Sultan’da kabir davet ediyor dine
Kelimeler yetersiz, tasviri zor Ýstanbul
Ýçimi alev ateþ kavuran kor Ýstanbul”

Ýstanbul dudaklardan dökülen ölümsüz bir bestedir. Belki bin yýl, belki de sonsuza dek söylenecek bir þarký… Bu naðmenin esintisi gönül telimizi titretir. ‘Kostantiniyye’ deðildir artýk bu topraklar… Yedi tepeden, göðü delen minarelerden her gün beþ vakit ezan dökülür sinelere. Akif’in deyimiyle “Bu ezanlar ki þahadetleri dinin temeli”dir. Onlar bizi ayakta tutar, küfre kalkan olurlar. Ezanlarýn serinliðinde soluklanýrýz cehennemî volkanlara karþý. Ruhumuzun daracýk sokaklarýný onlarýn manasýyla geniþlettikçe geniþletiriz.

Vakti kuþatýr Ýstanbul’un ufkundan yükselen sabah güneþi… Sadece topraðý deðil, içimizi de ýsýtýr bahar yaðmurlarýna bürünerek... Güneþ bile kýskanýr bu þehrin emsalsiz güzelliðini. Ýstanbul’un üstüne doðmayý bir onur sayar kendisi için; bir anne þefkatiyle sarýp sarmalar sonsuzluðu kuþatan yedi tepeyi. Her bir tepe Fatih’i gördüðü için bahtiyardýr.

Tükenmez Ýstanbul’a dair gönül lügatindeki týlsýmlý sözler... Bu þehir için sözler kâfi deðildir hiçbir zaman. Ýstanbul’u sözcüklere ve sözlüklere sýðdýrmak boþ bir uðraþtýr kanýmca. Ýstanbul yaþanýr ancak; hem de doyasýya… Kederlerden azade bir Ýstanbul yaðmurunda sokaklarda ýslanmak ne büyük bir bahtiyarlýktýr. Ýstiklâl Caddesi’nin olanca kalabalýðýna raðmen bir baþýna, yalnýzlýk duygusunu doyasýya yaþamak bir ayrýcalýktýr diðer zaman ve mekânlara inat. Bu hissi yaþamayý ertelemenin savunulacak yaný yoktur bana kalýrsa.

Eyüp’te dünü, Þiþli’de bugünü yaþamak gerek doyasýya… Pierre Loti’de geçmiþi, Akmerkez’de geleceði soluklamak bir sentezdir hayata dair. Birini ötekine tercih etmek gerekmez. Çünkü iç içedir her biri… Ýstanbul’un semtlerinin moderniyle geleneksel olanýný ayýrmak ve birini ötekinin üstünde görmek havayý suya tercih etmekten farksýzdýr. Hangi birinden vazgeçebilirsiniz ki? Ýþte Ýstanbul’da su gibi elzemdir hayatý idame ettirmek için…

Her harfine bir tepe düþer Ýstanbul’un. Her bir tepesinde bir evliya uyur bu mübarek coðrafyanýn. Beykoz ilçesinde, Ýstanbul’un denize en yakýn ve yüksek tepesi olan Yuþa Tepesi’nde yankýlanan ezanlar, gaflet uykusunda olanlarýn yüzüne bir þamar gibi iner. Yuþa Aleyhisselam’ýn on dört metre uzunluðundaki mübarek kabri, Ýstanbul için manevî bir sigortadýr adeta. Bunun yanýnda coðrafyanýn vatana dönüþmesini saðlayan aslanlar, Edirnekapý’da manevî siperlerde nöbet tutarlar. Sonsuzluk uykusuna yatmýþlardýr Ýsrafil’in Sur’a üfleyeceði o müstesna zamana dek… Onlarýn bu sonsuzluk uykusudur bizi ayakta tutan ve gönül dünyamýzý mamur eden. Diriliþimiz onlarýn soluklarýyla beslenecektir.

Ýstanbul benim gözümde ve gönlümde, tepeleriyle gökleri öpen nurlu bir daðdýr. Ona atýlan her damla çamur yüreðimi kanatýr. Gönül baðým ilelebet sürecek bu þehirle. Çünkü bu mübarek beldede Eyüp Sultanlar, Fatihler, Kanunîler yatýyor. Bu þehri sevmek için bu bile yeterlidir. Ya, Resulullah’ýn o mübarek dudaklarýndan dökülen nurlu sözler… Bu þehrin onun dudaklarýndan çýkan sözlerle ulvileþmesi, sevmek için yeterli bir sebep deðil midir? Ýstanbul’u sevmek sevgiye yüce bir paye biçmektir; sevgiyi layýk olduðu burçlarda bayraklaþtýrmaktýr.

“Fetih”, “açmak” olarak izah edilir lügatlerimizde…”Fatih” ise “açan” demektir. Yani fetih, sömürü ve istila demek deðildir asla. Çünkü fetihten maksat ganimet ve toprak kazanmak deðildir. Mühim olan, evvelâ gönüllere girip o enginlikte iman rüzgârlarý estirmektir. Açmaktýr fetih… Ama neyi? Ýslam kapýlarýný, iman kapýlarýný ardýna kadar açmak… Onlarý açarken küfür kapýlarýný sürmelemek… Fetih nefrete varan yollarý kesmek, sevgi ve hoþgörüye giden yollara kýlavuz olmaktýr; manevî tekâmülde sýnýr tanýmamaktýr.

Fetih, zamaný avuçlarýnda bir hamur misali yoðurup onunla ruhlardaki manevî açlýðý gidermektir. Ýslam’ýn deðerlerini merkeze alýp hayatý onun etrafýnda döndürmenin somutlaþtýrýlmasýdýr fetih… Yoksa toprak kazanmak için kan dökmek deðildir. Zira Ýstanbul’un fethi de ulvî gayeler taþýmaktaydý. Ýstanbul’a sahip olan inancýn önü açýktý. Dünyanýn önemli inanç merkezlerinin baþýnda yer alýyordu bu bakir topraklar… Tarih buralarda bambaþka bir hale bürünüyordu. Nitekim bu þehir, Ýslam inancýnýn bayraklaþmasýna vesile olmuþtur. Büyük Fatih, Ýstanbul’u fethediþinin sebebini bir þiirinde þöyle dile getiriyor:

“Ýmtisâl-i “câhidu fillâh” olupdur niyyetüm
Dîn-i Ýslâm’ýn mücerred gayretidür gayretüm
Enbiyâ vü evliyâya istinâdým var benüm
Lutf-ý Hudâdur hemân ümmîd-i feth u nusretüm”

Ýstanbul herkesin gözünde ve gönlünde olan müstesna þehirlerin baþýnda geliyordu. Bir semboldü bu þehir… Kim alýrsa onun inancýnýn ve manevî dinamiklerinin müþahhas sembolü… Bu yüzden Fatih’ten evvel Ýstanbul’a nice akýnlar olmuþtur. Ýstanbul sadece Müslümanlar tarafýndan deðil, baþka inanç mensuplarýnca da defalarca kuþatýlmýþtýr. Zira bu þehir Müslümanlarýn Batýya açýlan kapýsý olarak görülüyordu. Ýslam ancak buradan Batýya açýlabilirdi. Halife Muaviye zamanýndan Sultan Mehmet’e kadar nice seferler gerçekleþmiþ Ýstanbul üzerine. Fakat bu büyük þeref þanlý komutan Fatih Sultan Mehmet’e nasip olmuþtur.

Ýstanbul hakkýnda geçmiþten bugüne kadar yazýlanlar nice sayfalar, ciltler doldurur. Fakat yine de kalemler, kâðýtlar ve mürekkepler bu þehri bihakkýn anlatmaya kifayet etmez. Denizler mürekkep olsa Ýstanbul’u hakkýyla vasfetmeye yetmez. Bizimkisi, sözlerimizle Ýstanbul’u onurlandýrmak deðil, sözlerimizin Ýstanbul’la onurlanmasýný saðlamaktýr. Fethinin 556. yýldönümünde büyük Fatih’i ve onun Hazreti Peygamberin övgüsüne mazhar olmuþ askerlerini rahmet ve minnetle anýyorum. Ýyi ki varsýn Ýstanbul… Ýyi ki bizimsin…

Ýstanbul’un fethinin manasýný idrak edebilmek için Fatih Sultan Mehmet Han’ýn ruh hâlini ve niyetini iyi bilmek lazýmdýr. Henüz 21 yaþýndayken mana ve ehemmiyeti kelimelerle ifade edilemeyecek derecede büyük bir iþe kalkýþan ve bunu hakkýyla yerine getiren Mehmet Han nasýl bir ruh ikliminde yetiþmiþti? Bunu bilmeden fethi anlamak mümkün deðildir.

Ýstanbul’a o büyük þahsiyetin mana penceresinden bakabiliyor muyuz? Resulullah’ýn müjdesini her þeyden evvel bir ideal ve hedef olarak gören bu düþüncenin membaýnýn iman olduðunu bilmeyen var mýdýr? Ýstanbul’a dair hadisin mübarek dudaklardan döküldüðü zamandan fetih vaktine kadar 857 yýl geçmiþti. Bu uzun bir zaman dilimidir. Aradan bu kadar uzun zaman geçmesine raðmen ecdadýn manevî hedeflerinde hiçbir sapma görülmemiþtir. Zira Ýstanbul’un gayrimüslimlerin elinde olmasý iman ehlinin yüreðinde dinmeyen bir sancýydý. Bu sancýyý en çok hisseden de Fatih’ti. Onun içindir ki bu mübarek fetih ona nasip olmuþtur.

Fatih’in Ýstanbul ‘da fethettiði sadece mekân deðildi. O, mekânla birlikte zamaný da fethetti. Zamanýn azýlý diþlerini iman kerpetenleriyle tek tek söktü. Bu genç delikanlýya böyle büyük düþünceleri ve manevi hissiyatý Akþemseddin, Molla Gürani, Zaðanos Paþa gibi gönül erleri telkin etmiþtir. Osmanlý sultanlarý tahta çýkmadan evvel(þehzadelik yýllarýnda) özel bir eðitim alýrlardý. Bu eðitim hem dinî, hem de pozitif ilimleri kapsardý. Onun içindir ki Osmanlý’dan din düþmaný ve hain padiþah çýkmamýþtýr. Hepsi de manevî yönden dolu dolu insanlardýr. Bu durum, onlarýn peygamber merkezli hareket etmeleri neticesini doðurmuþtur.

Ýstanbul’un fethini maddî boyutuyla izah etmek pek çok eksikliði de beraberinde getirecektir. Zira bu büyük hadisenin mana boyutu, madde boyutunun çok çok önündedir. Fetih sonrasý gerçekleþtirilenler Ýstanbul’un nasýl bir manaya baþkentlik ettiðini açýkça gözler önüne sermektedir. Osmanlý maddî yayýlmacý deðildi. Onlar manevî iradenin Ýslam üzere tecelli etmesini saðlamak için her türlü altyapýnýn hazýrlanmasýna gayret etmiþlerdir.

Aydýnlýk bir gelecek için fetih ve Fatih ruhunun, iradesinin tecelli etmesi zarurettir. Fatih maddî bir varlýk olarak karþýmýzda olmasa da onun beslendiði kaynaklar bütün tazeliðiyle hayatýmýza hâkim olmalýdýr. Bugünün gençliði Fatih’in mirasýný kutsal bir emanet olarak görmeli, gereðini yapmalýdýr. Aksi halde yarýnlarýmýz prangalara vurulacaktýr. Selam olsun ufuklarýn sultanýna…Selam olsun fetih ruhunu sahiplenecek yarýnlarýn gençliðine!...