Meslek Liseleri daha önceleri sanat okullarý olarak biliniyordu. Yani sanat öðrenmek isteyen öðrenciler bu okullara alýnýp eðitim verilirdi. Daha sonra bu okullarýn kapsamý geniþletildi ve adlarý da deðiþtirildi. Bu meslek liseleri diye bilinen bu okullar dünyanýn birçok yerinde iþlerliðini korumaktadýr. Çünkü sanayiye topluma ara elemaný yetiþtirme ihtiyacý bütün toplumlarda vardýr.

                  Meslek liselerinin genel amaçlarý, iþ yerlerinin çeþitli alanlarda ihtiyaç duyduðu ara elemanlarý yetiþtirmek, bunun yanýnda bir üst yükseköðretim kurumlarý için öðrencileri hazýrlamaktýr. Öðrenci yerleþtirme sisteminde yapýlan deðiþikliklerle meslek liselerinin, mesleki alanlarda öðrenci yetiþtirdikleri vurgulanmýþ bu nedenle de üniversiteye yerleþtirmede bazý kýstaslar konulmuþtur. Öðrencilerimizin bu durumla ilgili bilgi edinmesi ve üniversiteye hazýrlýkta kendine bu yönde bir yol çizmesi faydalarýna olacaktý. Fakat günümüz Türkiye’sinde meslek liseleri bugün belli oranda kuruluþ amacýna hizmet etmesine raðmen liseleri asýl amacýndan sapmýþ durumdadýr. Mesela, bugün meslek liseleri iþyerlerinin bütün çeþitliliðiyle bütün ihtiyacýný karþýlayabiliyor mu? Yani bütün mesleklerin öðretildiði liseler var mý?  Meslek liseleri en azýndan kendi alanlarý ile ilgili olarak üniversiteye yerleþtirilebiliyor mu? Meslek liselerine öðrenci seçilirken hangi kýstaslar ön planda tutuluyor. Meslek lisesine seçilen öðrencilerin branþlaþmasý sürecinde öðrencilerin istidat ve kabiliyetleri göz önünde tutuluyor mu? Bu sorularýn cevabýný günümüz toplumundan bakarak cevaplandýrabiliriz.

          Meslek Liselerine yönelik velilerin, öðrencilerin, öðretmenlerin ve en önemlisi MEB’in aldýðý tavýr diðer okullara nazaran daha farklýdýr.  Bu okullarýn asýl açýlýþ amacý topluma, sisteme ve ekonomiye ara eleman yetiþtirmek iken az önceki yaklaþým tarzlarýndan dolayý bu okullar  “baþka okullarda dikiþ tutturamayanlarýn” yeri haline gelmiþtir. Ben hatýrlýyorum bu okullara öðrenciler önceden sýnavla alýnýrdý. Bu sýnava göre öðrenciler yerleþtirilirdi. Þimdi, bu sýnav sistemi kaldýrýldý yani seçme – eleme yapýlmaz oldu.  Dolayýsýyla her türlü öðrenci bu okullarda barýnmaya baþladý. Dolayýsýyla buradaki kalite tamamen düþtü. Doðal olarak amacýndan saptý.

           Bugün çeþitli meslekler var ve topluma hizmet veriyorlar. Bu meslek sahiplerinin bu mesleði edinirken aldýklarý eðitime baktýðýmýzda devletin bir kefaletini göremiyoruz. Yani, bu meslek sahipleri sanatlarýný bilgi ve tecrübelerini ya bir akrabalarýndan ya da çok iyi bir ustadan almýþlardýr. Bu iþi öðrenirken yýllarýný veren bu meslek sahipleri kendi tecrübelerini de ekleyerek bu iþin uzmaný olmuþlardýr. Fakat devletin kontrolündeki herhangi bir eðitim organýndan eðitim almamýþlardýr.  Dolayýsýyla bu sanatkârlarýn bilgi ve tecrübelerinin bir standardý yoktur. Devletin de bu ustalar hakkýnda tam bir bilgisi yoktur. Diðer bir sorun sanatý öðrendikleri ustalar arasýnda da koordinasyon yoktur. Birbirlerinden tecrübe alýþ veriþi yoktur. Hatta birinin edindiði tecrübeyi bir diðeri yýllar sonra edinebilir. Çünkü belli bir eðitim yok deneme yanýlma yoluyla öðrenmektedirler.  Halbuki bugün A’dan Z’ye bütün mesleklerin hepsinin bir eðitim kurumu olmalý. Yani, bütün mesleklerin lisesi olmalý. Çünkü, bir etkinlik topluma hizmet veriyorsa toplumun bir ihtiyacýný karþýlýyorsa yani bir meslek çeþidi ise onun muhakkak devlet kontrolünde öðretilmiþ olmasý gerekir. Bu geliþmiþ ülkelerde bu þekilde yapýlýyor. Örneðin bazý Avrupa ülkelerinde garsonluðun bile devam etmeleri gereken bir okul var.   Geliþmekte olan ülkeler topluma hizmet veren bu meslekleri kontrol altýna alarak kendi sistemlerinin altýndaki eðitim süreçlerinden geçirmektedirler. Yani eðitim alan öðrencinin eðitim sürecini takip etmektedir.  Belki þu þekilde düþünebilir. Bu eðitim sisteminin belli bir masrafý olacak ve bu masraflarý kim ödeyecek? Peki ben soruyorum: Bu ahbap çavuþ modeliyle meslek öðrenen kiþilerinin hatalarýný kim ödeyecek ya da ödüyor? Devletin kontrolünün dýþýnda öðretilen mesleklerin garantisi nedir? Topluma hizmet veren bir mesleðin tekniklerinin devlet tarafýndan kontrol edilmesi gerekirdi. Yani bu meslekleri yürüten kiþiler MEB tarafýndan eðitim verilmiþ ve “ehliyetli kimseler” olarak nitelendirilmiþ olmasý gerekirdi. Þimdi bu noktada þöyle denebilir: “ Ben bu iþi deðerli bir ustamýn yanýnda öðrendim ve diplomasý olan çoðu insandan daha çok “iþin uzmaný”yým.” Evet. Doðru olabilir yeteneklidir, ustasý iyidir ya da imkânlarý geniþtir gerçekten çok iyi olabilir. Peki bu þekilde kaç kiþi var? Ya da bu “iþin uzmaný” olmanýn garantisi nedir?

                 Bugün toplumumuza baktýðýmýzda “diplomalý iþsiz”in olduðunu görürüz. Buna karþýlýk da birçok “diplomasýz usta”nýn da olduðunu görürüz. Bu bir çeliþki deðil mi?  Bir tarafta eðitim almýþ ama istihdam bekleyen insanlar varken diðer tarafta diplomasý olmadýðý halde istihdam süreci içerisinde yerini almýþ birçok kiþinin olduðunu görürüz. Buradaki çeliþkiyi nasýl düzeltmemiz gerekiyor? Sorunu biraz incelersek þu durum ortaya çýkýyor: Ýstihdam ihtiyacýndan fazla öðrenci mezun edilmiþ dolayýsýyla mezun öðrenciler “diplomalý iþsiz” durumuna düþmüþ. Diðer bir sorun ise zamanýnda istihdam ihtiyacý görülen mesleklerin bölümleri açýlmamýþ. Dolayýsýyla toplumun ihtiyacý eski sistem  geleneksel metotlarla uzman olmuþ kiþiler tarafýndan karþýlanmýþ.                    Üniversitedeki bölümler hangi kriterlere göre açýlýyor? Yani bu bölümler açýlýrken neler göz önünde tutuluyor, neler belirleyici oluyor? Dahasý bu bölümlerin kontenjaný neye göre belirleniyor? “Devlet mezun eder, gerisine karýþmaz.” Mantýðýný ben sosyal devlet açýsýndan pek ilkeli bulmuyorum.  Sosyal devlet geleceðini düþündüðü “elinin altýndaki bireyleri” de yani vatandaþýný düþünmek zorundadýr. Zaten toplumun geleceðini de bu bireyler belirliyor. Burada bireyin zararýndan çok sosyal devletin zararlarý daha büyüktür. Çünkü, birey bir þekilde kendi hayatýný idame ettirir. Yani diplomasý ile aldýðý eðitimle bir iþ bulamazsa kendi piyasasýnýn altýnda ucuza bir iþte çalýþýr. Dolayýsýyla gününü kurtarýr. Ya da daha kötüsü yurtdýþýna gidip kendine göre bireysel çözümler bulabilir.  Fakat, devlet öyle deðildir. Devlette süreklilik esastýr. Düzenli plan yapmadýðý için çok gereksiz faturalar ödemek zorunda kalabilir.