Röportaj: M. Nihat MALKOÇ  

     M. Nihat MALKOÇ: Hocam kendinizden kýsaca bahseder misiniz? Kimdir Ahmet Sezgin?

    M. Nihat MALKOÇ: Hocam, bugüne kadar edebiyatýn hangi türlerinde eserler verdiniz?

   Ahmet SEZGÝN: Bugüne kadar þiir, deneme, antoloji (güldeste, seçki, derleme) ve biyografi türlerinde 8 kitabýmýz yayýmlandý. Ýnceleme, hikâye, hatýra türlerinde de kitap çalýþmalarýmýz var.

    M. Nihat MALKOÇ: Hocam þiire baþlayýþýnýzýn belli bir hikâyesi var mý? Nereden çýktý þiir yazmak? Durup dururken mi yoksa sizi þiire çeken bir sebep mi hâsýl oldu?

    M. Nihat MALKOÇ: Hocam, þiirinizi besleyen kaynaklar nelerdir?  Þiirlerinizde aðýrlýklý olarak hangi temalarý iþlersiniz? Bunu nasýl belirlersiniz?

    Ahmet SEZGÝN: Bizzat yaþadýðým ve þahit olduðum olay ve durumlarla okuduðum þiir ve yazýlarýn zihin ve gönül dünyamdaki derin etkileri, önce þahsiyetimin, sonra da kültürel deðerlerimin süzgecinden geçerek ya “fikirleþmiþ duygu”ya ya da “duygulaþmýþ fikir”lere dönüþmekte. Kýsaca þiir kaynaklarým; millî ve manevi deðerlerim, o deðerlerin ýþýðýnda kâinat ve insan kitabýna bakýþým, gönül ürpermelerim, geçmiþten bugüne yazýlan þiirler, dilimizin zengin imkânlarýdýr diyebilirim.

      Hocam, þiirlerimde en çok “aþk, merhamet, hüzün, hasret, yalnýzlýk, sabýr, ölüm, çile, zulüm, Hak, vatan, yozlaþma,  yitik deðerler” gibi ferdi ve sosyal temalarý iþledim. Þu konuda þiir yazayým diye düþünmüyorum. Konuþma ve nesirle ifade edemediðim duygu ve hassasiyetler, þiir olarak ortaya çýkýyor genellikle.

    M. Nihat MALKOÇ: Deðerli hocam, bugüne kadar, edebiyatýn en yaygýn türlerinin baþýnda gelen þiire emek verdiniz.  Ýlgi ve bilgi alanýnýza giren þiiri nasýl tanýmlarsýnýz?

     Ahmet SEZGÝN: Sizin bir edebiyatçý-þair olarak çok iyi bildiðiniz gibi, edebiyat türleri içinde en etkili, en yaygýn, en özgün, en zarif ve sanatlý olaný hiç þüphesiz þiirdir. Belki ayný oranda en çileli sanat dallarýndan biridir. Tanýmý en zor ve þairlerin sayýsý kadar çok olan edebî türdür þiir. Bence þiir, yakýcý bir aþkla ruhta çakan þimþeðe estetik bir formda kelimelerle ruh verilmesidir.

     M. Nihat MALKOÇ: Hocam, þiir sizin hayatýnýzýn neresinde duruyor?

     Ahmet SEZGÝN: Çocukluðumdan itibaren þiiri çok sevdim hocam. Lise yýllarýmdan itibaren de hem okuyup hem de yazarak þiir, hayatýmda önemli bir yer etti. Hem Türk dili ve edebiyatý öðretmeni hem bir þair olarak da þiiri okuyan, yazan, okutan, anlamaya, hissettirmeye, sevdirmeye, tahlil etmeye, deðerlendirmeye gayret ettim sürekli.  

     Þiir; benim için zihnî ve meslekî bir faaliyetten ziyade en çok da gönlümün merkezinde durdu daima. Çünkü doðrudan ruha hitap eden þiirlerde insanlarýn sevgileri, sevinçleri, umutlarý, hüzünleri, dertleri, hicranlarý, sitemleri, inançlarý, özlemleri ve zevkleri terennüm edilmektedir. Ýsmet Özel’in dediði gibi “Ýnsan, mýsralarda, þiirlerde hiç kimsenin elinden alamayacaðý bir yurt bulur. Böyle bir yurdu olmasýndan güven duyar.”

     M. Nihat MALKOÇ: Hocam, bildiðim kadarýyla þiirde daha çok heceyle yazmayý tercih ediyorsunuz. Sizi heceyle yazmaya yönelten ve bunda ýsrarcý kýlan nedir?

     Ahmet SEZGÝN: Evet, hocam, þu ana kadar yazdýðým þiirlerin çoðu hece ölçüsüyle oldu. Bunun çok bilinçli gerçekleþtiðini ifade etmem zor. Bununla birlikte tahsil döneminde okuduðum ve zevk aldýðým þiirlerin çoðunun ölçülü þiirler olmasýnýn ve Türk dili ve edebiyatý öðretmenliði yapmamýn bunda büyük etkisi olabilir. Halk ve divan þairlerimizin ölçülü ve kafiyeli þiirler yazmasý, boþuna tercih edilmiþ bir anlayýþ deðildir elbette. Bu þiirlerin müzikal deðerlerinin, yani ahenk unsurlarýnýn çok zengin olmasý, okurlara hem kulak zevki vermekte hem de hafýzada kalma ihtimalini artýrmakta. Bestelenen þarký ve türkülerin de ölçülü þiirler olmasý tesadüf deðildir. Ancak aþýrý dolup taþtýðýmda serbest tarzda þiirler yazdýðýmý fark ettim sonradan. Ölçü ve kafiye düzeninin büyük bir iþçilik ve emek gerektirdiðini siz de çok iyi bilirsiniz hocam. Ben, her iki tarzda da güzel þiirler yazýlabileceðine inanýyorum. Kafiye ve ölçünün tuzaðýna düþmeden yazýlan ölçülü þiirleri daha çok seviyor, okuyor, ezberliyorum. Ama birinin diðerine kurban edilmemesinin, þiir zenginliðimiz açýsýndan önemli olduðuna da inanýyorum.

     M. Nihat MALKOÇ: Bir þair olarak bir þiirin yazýlma hikâyesinden bahseder misiniz? Ahmet Sezgin bir þiire nasýl oturur, süreç nasýl ilerler?

     Ahmet SEZGÝN: Hocam, bildiðiniz üzere çok kolay ve çok fazla þiir yazabilen bir þair deðilim ben. Yazdýðým þiirlerin hiçbirini oturup düþünerek yazmadým. Mutlaka çok derinden etkilendiðim olay ve durumlarýn yüreðimde uzun süre durup yara açmasý gerekmekte. Ýlk olarak tamamen irticalen not alýyorum bu yüreðimde çakan þimþekleri. Bu, bazen o kadar sarsýcý ve hýzlý oluyor ki, bu þimþekleri kaydetmek mümkün oluyor. Dolaysýyla böyle anlarýn vakti ve mekâný da olmuyor elbette. Bu karalamalar, biraz daha demlenmeyi bekliyor epeyce. Ondan sonra þiirin iþçilik kýsmý, yani dil ve üslup bakýmýndan estetik bir form kazandýrýlmasý dönemi baþlýyor.

     M. Nihat MALKOÇ: Hocam, þiirleriniz bugüne kadar hangi dergilerde yayýmlandý?

     Ahmet SEZGÝN: Bazý þiirlerim; Güneysu, Ýslamî Edebiyat, Ay Vakti, Anadolu’da Çýnar, Berceste, Yeni Dünya, Simav Anadolu, Sevgi Yolu, Mesaj, Bilgi Pýnarý, Arkesanat gibi dergilerde yayýmlandý.

     M. Nihat MALKOÇ: Hocam, ilk þiir kitabýnýz “Güllerimi Ver Anne”, þairlerle þiir severler tarafýndan beklediðiniz ilgiyi gördü mü?

     Ahmet SEZGÝN:  “Güllerimi Ver Anne” kitabýmýz hakkýnda Abdurrahim Karakoç, Yusuf Dursun, M. Halistin Kukul, Baha Rahmi Özen gibi çok deðerli þairlerimizin tanýtým yazýlarý yazmalarý beni çok mutlu etmiþtir. Ayrýca kültür-sanat eleþtirmeni Bünyamin Yýlmaz’ýn gazetede þiir kitabýmýzdan sitayiþle bahsetmesi, Þair A.Vahap Akbaþ’ýn kitabýmýzdan dolayý bize tebrik ve teþekkür mektubu yazmasý, “Meçhul Kaptan” müstearýyla Niyazi Gedik Hocamýn çýkardýðý þiir kaset ve CD’sinde “Güllerimi Ver Anne” isimli þiirimize yer vermesi, bu þiirimizi ulusal TV kanallarýnda okumasý beni ayrýca onurlandýrmýþtýr.

    M. Nihat MALKOÇ: Hocam, herhangi bir þiiriniz, türkü veya þarký formunda bestelendi mi? Bestelendiyse hangi þiirleriniz, kimler tarafýndan hangi formda bestelendi? Neler hissettiniz?

     Ahmet SEZGÝN: Evet Hocam, “Anladým ki” isimli ölçülü þiirim, Þair-Bestekâr Osman Çolak Hocam tarafýndan türkü formunda güzel bir þekilde bestelenip okundu. Þiirimizin kanatlandýðýný görmek, þiirimizi türkü olarak dinlemek beni çok heyecanlandýrýp mutlu etti.

     M. Nihat MALKOÇ: Hocam, þiirimizin bugün geldiði noktayý nasýl buluyorsunuz? Günümüzde beðendiðiniz þairler var mý? Varsa kimler?

     Ahmet SEZGÝN: Türk þiiri; geçmiþten bugüne çeþitli dönem ve edebî anlayýþlarda Ahmet Yesevî, Yunus Emre, Fuzûlî, Bâki, Nâbî, Nedim, Nef’î, Þeyh Galip, Karacaoðlan, Pir Sultan Abdal, Dadaloðlu, Köroðlu, Hacý Bektaþi Veli, Âþýk Veysel, Ahmet Haþim, Yahya Kemal, M. Akif Ersoy, Necip Fazýl Kýsakürek, Nazým Hikmet, Ahmet Hamdi Tanpýnar, Cahit Sýtký Tarancý, Orhan Veli, Turgut Uyar, Cemal Süreya, Fazýl Hüsnü Daðlarca, Ziya Osman Saba, Behçet Necatigil, Attila Ýlhan, Cahit Zarifoðlu, Erdem Bayazýt, M. Akif Ýnan, Bahaettin Karakoç, Abdurrahim Karakoç gibi büyük þairler yetiþtirmiþtir. Günümüzde þiir kitaplarý pek basýlýp satmasa da, sosyal medyada þiir okuyandan fazla þiir (!) yazan müteþair bulunsa da yayýnlanan birçok kitap ve dergideki þiirlere, her yýl çýkarýlan antoloji ve yýllýklara, þiirle ilgili etkinliklere baktýðýmýzda edebiyatýmýzýn en güçlü, nitelikli ürünlüleri yine þiirdir diye düþünüyorum. Þairler, her þeye raðmen itibar sahibi günümüzde. Türkçenin en büyük hamisi, zenginliði ve gücü þiirdir. Çünkü “Dil, þiirle inþa edilir.”

       Hocam, þiirlerini büyük zevkle okuduðum, yaþayan çok kýymetli þairlerimiz var elbette. Sezai Karakoç, Ýsmet Özel, Yavuz Bülent Bakiler, Nurullah Genç, Mustafa Özçelik, Tayyip Atmaca, Yusuf Dursun, Bestami Yazgan, Gökhan Akçiçek, Ýbrahim Tenekeci, Mustafa Köneçoðlu…

     M. Nihat MALKOÇ: Hocam, þiirin belli bir toplumsal vazifesi var mýdýr? Sizce þiir niçin yazýlýr?

     Ahmet SEZGÝN: Hocam, has þiirin çoðu zaman toplumsal bir vazifesi olmuþtur. Bir milletin ihtiþamýný, duyarlýlýðýný, mutluluðunu, öfkesini, inançlarýný, ideallerini, inceliðini ve estetiðini anlamak istiyorsak þiirlerine bakmalýyýz. Þair, milletin gören gözü, duyan kalbi,  konuþan dilidir. Sadece milletin sözcüsü deðil; ayný zamanda rehberidir, çarpan yüreðidir þair. Mehmet Emin Yurdakul’un dediði gibi “Þairleri haykýrmayan bir millet, / Sevenleri toprak olmuþ öksüz çocuk gibidir.”                                                                                               

     Gerçek þairler, hissedip de ifade edemediðimiz bir duyguyu ölçülü veya serbest tarzda, insana zevk verecek biçimde en güzel iþleyen kiþilerdir. Has þiirler, her zaman toplumsal mesajlar vermese de insanî duygularý (ferdi temalarý) milletin diliyle en güzel þekilde terennüm ederek dil, ruh, estetik duyarlýlýk bakýmýndan kalplerde sarsýcý þimþekler çakabilir.

      Þairler; dil, kültür, inanç ve zevkinden beslendiði, baðrýndan çýktýðý milletinin karakteri, aynasýdýrlar. Üstad Sezai Karakoç’un dediði gibi þairler “Gelecek felâketleri sezip çýðlýk çýðlýða haber vermek, halký uyarmak, ona yön göstermek, bunu da kalplere ve ruhlara iþleyecek bir güçle yapmak ödevindedir.”

     M. Nihat MALKOÇ: Hocam, bugüne kadar kaleme aldýðýnýz en iyi üç þiirinizi sýralamanýzý istesek sýralananýz nasýl olurdu?

     Ahmet SEZGÝN: Þairin kendi þiirleri için seçme yapmasý, hem çok zor hem de çok öznel bir deðerlendirme olur. Ancak hem yazarken hem de okurken çok etkilendiðim, okurlarýn da çok sevdiðini düþündüðüm þiirlerim þunlar: “Güllerimi Ver Anne”, “Aþka Çaðrý”, “Ýsyan Gazeli”, “Düþtü”, “Hüzün Yaðmurlarý”.

     M. Nihat MALKOÇ: Hocam, siz birçok þiir yarýþmasýnda ödüller alan, birçok televizyon, radyo, kaset, CD, sosyal medya gibi ortamlarda þiirleri okunan, çeþitli ansiklopedi ve antolojilerde þiirlerine yer verilen; kitap fuarlarýna, þiir þölenlerine, televizyon ve radyo programlarýna, kültür-sanat-þiir etkinliklerine katýlýp oralarda þiirlerini seslendiren, edebiyat dergilerinde þiirleri yayýmlanan, þiirleri bestelenen çok yönlü bir þairsiniz. Fakat edebî mahfillerde bu kadar etkin oluþunuza raðmen, sanýrým þiir yazma konusunda titiz bir dil iþçiliði tavrýnýz da var. Bazý þairler(!) gibi seri þiir(!) üretmiyorsunuz. Belli bir üslûp çerçevesinde, baþka bir tabirle, az ve öz yazýyorsunuz. Bugüne kadar sadece iki þiir kitabý yayýmlamanýz da bunun göstergesi olsa gerek. Son þiir kitabýnýz "Hüzün Yaðmurlarý" , ilk þiir kitabýnýz olan "Güllerimi Ver Anne"den tam 21 yýl sonra, henüz birkaç ay evvel Klaros Yayýnlarý arasýnda okuyucuyla buluþtu. Bu kitap, baþtan sona yeniden mi yazýldý, yoksa deðiþik edebî mecralarda yayýmlanan þiirlerinizi bir araya mý getirdiniz? Ýki þiir kitabý arasýnda niçin bu kadar uzun bir aralýk var? Biraz da bu son þiir kitabýnýzla ilgili bilgi verir misiniz?

     Ahmet SEZGÝN: Evet Hocam, dediðiniz gibi az þiir yazan bir þairim. Öz ve güzel yazdýðým iddiasýnda olamam ama bunun için gayret ediyorum. Ýlk þiir kitabýmdan 21 yýl sonra ikinci þiir kitabýmýn yayýnlanmasýnýn birkaç sebebi var: 1999 yýlýnda ilk baskýsýný yapan “Güllerimi Ver Anne” isimli kitabýmýn ikinci baskýsý, ilâveli olarak 2007 yýlýnda yayýmlanmýþtý. Zaten az þiir yazan biri olduðum için ikinci bir þiir kitabý çýkaracak kadar yeni þiirim de olmamýþtý 2007 yýlýndan sonra. Siz, onlarca þiir ödülü kazanmýþ bir þair olduðunuz halde hiçbir þiir kitabý yayýnlamadýnýz. Daha doðrusu bir güçlü ve þiire duyarlý yayýnevi çýkýp size “Þiir kitabýnýzý parasýz basalým hocam.” dememiþtir muhtemelen. Ýþte hocam, bu sebeple biz de uzun zaman bir þiir kitabý çýkarmayý düþünmemiþtik zaten. Klaros Yayýnlarýndan anlamlý bir teklif gelince çok beðenilen eski þiirlerimle yeni þiirlerimi bir araya getirerek bir þiir kitabýmýz daha yayýmlanmýþ oldu. Uzun bir zamandýr þiirlerimizi toplu olarak okumak isteyen ama ilk kitabýmýzý bulamayan þiir sever dostlarýmýzý da çok mutlu eden bir kitap oldu “Hüzün Yaðmurlarý”.

      M. Nihat MALKOÇ: Þiir yazmaya hevesli gençlere, bu çetin ve sabýr gerektiren yolda neler önerirsiniz?

     Ahmet SEZGÝN: Þiir yazmaya hevesli gençlerimize, öncelikle geçmiþten bugüne meydana gelen zengin þiir geleneðimizi iyi takip edip büyük þairlerimizin en deðerli þiirlerini titizlikle okumalarýný, þiir diline, üsluplarýna dikkat etmelerini tavsiye ediyorum. Türkçemizi sevip en doðru þekilde öðrenmelerini, az ve öz yazmalarýný, þiirlerini hemen beðenip yayýmlamamalarýný, arýnýn peteðini balla doldurmasý gibi sabýrla þiir yolcuðunu sürdürmelerini öneriyorum onlara. Türk dili ve edebiyatý öðretmenleriyle þiir ustalarýnýn samimi eleþtirilerini önemsemelerinin de çok ufuk açýcý olacaðýna inanýyorum. Kendilerini þiir yazmak zorunda hissetmesinler ama mutlaka güzel þiirleri okuyup yazsýnlar, hatta bazýlarýný ezberlesinler.

     M. Nihat MALKOÇ: Hocam, söyleþimiz þiir merkezli olsa da aslýnda siz önemli bir araþtýrmacý yazarsýnýz. Ben sizi ilk defa "Aþk Medeniyetine Yolculuk" isimli kýymetli deneme kitabýnýzla tanýdým. Kitabýnýzý büyük bir keyifle, bir günde (tabir caizse bir solukta) okudum. Kitap okurken hoþuma giden yerlerin altýný çizmek gibi bir huyum var. Sizin kitabýnýzý bitirdiðimde altýný çizmediðim satýr sayýsýnýn çok az olduðunu fark ettim. Biraz da "Aþk Medeniyetine Yolculuk"unuzdan bahseder misiniz? Bu özgün eser nasýl ortaya çýktý?

     Ahmet SEZGÝN: “Aþk Medeniyetine Yolculuk” isimli kitabýmýzla ilgili çok güzel bir tanýtým- deðerlendirme yazýsý da yazmýþtýnýz hocam. Çok teþekkür ederim size. Bu kitaptaki 41 denememizi oturup birkaç yýl içinde yazmadým. Mesela bu kitapta yer verdiðimiz ölümle ilgili denememiz, “Yedi Güzel Adam”ýn çýkardýðý “Mavera” dergisinde yayýmlanmýþtý 1990 yýlýnda.  Çeyrek asýr içinde yazýp bir kýsmýný çeþitli dergi ve gazetelerde yayýmladýðým kültür-medeniyet eksenli denemelerimizi tekrar gözden geçirerek, bazýlarýný da son bir yýl içinde kitabýn çerçevesini belirledikten sonra kaleme alarak özgün bir deneme kitabý çýkarmýþ olduk. Deneme türünde þiirlerle süsleyerek, samimi, akýcý ve sade bir üslupla önemli konularý iþlemiþ olmamýz, gerek okullar nezdinde gerekse kültür-edebiyat dünyasýnda büyük ilgi görmesine vesile oldu sanýrým. Birçok ilde, onlarca lisede okuma projesi çerçevesinde okutuldu bu kitabýmýz. Kültür ve Turizm Bakanlýðý da halk kütüphaneleri için bir miktar satýn aldý bu kitabýmýzdan.

     M. Nihat MALKOÇ: Birkaç ay evvel "Türkçenin Feryadý ve Dil Davamýz" (Derleme), "Kýrk Yazardan Kýrk Hikâye" (Derleme), "Ortaokullar Ýçin Hikâye Seçkisi" (Derleme), "Hüzün Yaðmurlarý" (Þiir) adýyla peþ peþe dört kitap birden çýkardýnýz. Niçin ayrý ayrý zamanlarda deðil de bir anda ve bir arada çýktý bu kitaplar?

     Ahmet SEZGÝN: Hocam, ilkokul, ortaokul ve gençler için hikâye seçkileri çalýþmalarýmýz, bir bakanlýk danýþmanýndan gelen, bana büyük bir heyecan veren büyük bir okuma projesi teklifiyle baþladý. 2 yýl boyunca günde 7-8 saat, tatil döneminde ise 13-15 saat araþtýrarak, okuyup yazarak 3 hikâye seçkisini yayýna hazýr hale getirmiþtik zaten. Pandemi sebebiyle kitaplarýn bakanlýkça yayýnlanmasý gecikince biz, kendi imkânlarýmýzla ilkokul ve ortaokullar için hikâye seçkilerimizi yayýmladýk. Gençler için hazýrladýðým, çok büyük emek verdiðim “Gençler Ýçin Hikâye Antolojisi” isimli kitabýmýz, proje teklifinin geldiði bakanlýkta yayýmlanmayý bekliyor.

     “Türkçenin Feryadý ve Dil Davamýz” isimli derlememiz ise aslýnda 2002 yýlýnda ön sözü bile tarafýmýzdan yazýlmýþ bir kitap çalýþmasýydý. Fýrsat ve maddi imkân bulup da yayýmlamak nasip olmamýþtý yýllarca. Yüz yüze eðitimin yapýlamadýðý, tedbir amaçlý evlerimize kapandýðýmýz bu koronavirüs sürecinde bu derleme kitaplarýmýzý tamamlayýp yayýmlama imkânýný bulduk. Þiir kitabýmýzýn yayýnlanmasý teklifi de ayný döneme denk gelince 2020 yýlýnda dört kitabýmýz birden okuyucuyla buluþmuþ oldu. Bu özel ve zor dönemi okuyup yazma açýsýndan, kültürel ve manevi bakýmdan verimli ve hayýrlý deðerlendirmiþ olduk Allah’a þükürler olsun. Rabbim, bu kitaplarýmýzý hayýrlara vesile kýlar inþallah.

     M. Nihat MALKOÇ: Yahya Kemal Beyatlý'dan Nihat Sami Banarlý'ya, Mehmet Kaplan'dan Tahsin Banguoðlu'na, Refik Halit Karay'dan Sezai Karakoç'a, Peyami Safa'dan Rasim Özdenören'e, Cemil Meriç'ten Erol Güngör'e, D. Mehmet Doðan'dan Oktay Sinanoðlu'na kadar birçok þair ve yazarýn dille ilgili duygu ve düþüncelerini bir araya getiren "Türkçenin Feryadý ve Dil Davamýz" adlý derleme kitabýnýz çok önemli bir boþluðu dolduruyor. Bildiðim kadarýyla bugüne kadar dille ilgili birçok yazý yazýlsa da bu yazýlar böyle kapsamlý bir kitapta bir araya getirilmemiþti. Bu kitabýn kütüphanelerimizde çok önemli bir boþluðu dolduracaðýna inancým sonsuzdur. Böyle bir derleme yapma fikri nerden aklýnýza geldi? Kitabý hazýrlarken nasýl bir yol izlediniz? Kitabýn hazýrlanýþ süreciyle ve kitapla ilgili neler söylemek istersiniz?

Ahmet SEZGÝN: Bu kitabýmýzla ilgili güzel düþünce ve dilekleriniz için çok teþekkür ederim hocam.  Bir zamanlar dünyanýn en zengin þiir ve müzik dili olmayý baþarmýþ Türkçenin öz yurdunda garip muamelesine tabi tutulmasý, fakirleþtirilmesi, milletimize ve medeniyetimize yabancýlaþtýrýlmasý, saldýrýya uðramasý, yozlaþtýrýlmasý, kirletilmesi, musikisinin bozulmasý, Türk dili ve edebiyatý eðitiminin ülkemizde bütün kademelerde içler acýsý olmasý sebebiyle Türkçemizin feryat etmesi; hem bir Türk dili ve edebiyatý öðretmeni hem de bu dille konuþup yazan bir þair-yazar olarak beni derin bir þekilde yaraladý.

Öztürkçecilik (tasfiyecilik) hareketiyle dilin fakirleþmesi ve bir “uydurma dil”in oluþturulmasý, yabancý kelime hayranlýðýyla dilimizin kirletilmesi ve yabancý dil iþgali, yabancýlaþma, yabancý dille eðitim hastalýðý ve “Türkçeden kaçýþ”, noktalama ve imlâ hatalarý, anlatým bozukluklarý, telaffuz, vurgu ve tonlama yanlýþlarý, basýn yayýn organlarýndaki akýl almaz özensizliklerle lisanýmýzýn bozulmasý, günlük dille þarký ve dizilerdeki sözlerin argolaþmasý, internetin yaygýnlaþmasýyla “dijital dil”in oluþmasý, kavram kargaþasý, terim türetme ve sözlük yapma gibi dil meseleleri; beni derin derin düþündürdü yýllarca. Bu büyük kültür davasý ve meselesine hal çareleri aramaya, yakýlmak istenen Hz. Ýbrahim’in ateþini söndürmeye giden karýnca misali “Tarafýmýz, dostluðumuz belli olsun.” diye bir þeyler yapmaya mecbur kýldý. Çünkü din-dil ve tarih þuuru olmadan millî bir þahsiyet kazanamayacaðýmýzýn, “ses bayraðýmýz” olan dilimizi koruyup zenginleþtirmeden, kültür ve medeniyetimizin taþýyýcýsý ve koruyucusu Türkçemizi bütün güzellikleriyle doðru bir þekilde yeni nesillere öðretmeden fert ve millet olarak güçlü olamayacaðýmýzýn þuurundaydým.

Ýstedim ki, bu kitapta yer verdiðim Türkçe meseleleri ve davasýyla ilgili metinlerin her biri; bütüncül ve ilmî bir dil anlayýþýyla yüreklere dokunsun, okuyanlarý derinden sarssýn, düþündürsün, dertlendirsin, gaflet uykusundan uyandýrýp ayaða kaldýrsýn. Þairin “Dil yâresini andýracak yâre bulunmaz.” diye ifade ettiði bu derin dil yarasýna, ilim ve kültürün ýþýðýnda Türkçe sevgisi ve bilinciyle bir millî neþter vurulsun istedim. Öyle hayal ettim ki bu kýymetli yazýlar, herkesin millî ve manevi deðerlerimize sahip çýkacak bir dil þuuruna ererek zengin, güzel ve sade Türkiye Türkçesiyle konuþma ve yazmasýna vesile olsun; malzemesi zengin ve güzel Türkçe olan Türk edebiyatý ve musikimizi sevdirsin, dil duyarlýlýðýyla birlikte Türkçenin saygýnlýðý artsýn.

Millî kültür þuuru ve Türkçe aþkýyla hazýrladýðým “Türkçenin Feryadý ve Dil Davamýz” isimli araþtýrma-derleme kitabýmýz; kültür ve medeniyet hayatýmýzýn en önemli davalarýndan olan Türkçe meselesinde liyakatli ve itidalli olduklarýna inandýðýmýz deðerli akademisyenle dil ve kültür davasýný kendisine dert edinmiþ yazar, fikir adamý ve þairlerin Türkçe þuuru ve meseleleriyle ilgili çoðu kitap olmak üzere, çeþitli dergi ve gazetelerde yayýmlanan, birbirinden deðerli deneme, makale, fýkra türü yazýlarýyla þiirlerinden oluþmaktadýr. Kitaptaki yazýlarýn çoðu, Türkiye Türkçesinin meseleleri, çözüm yollarý ve dil þuuruyla ilgilidir.

“Türkçenin Feryadý ve Dil Davamýz” isimli kitabýmýz; “Türkçe Sevgisi ve Þuuru-Dil Davamýz”, “Dil Meseleleri-Türkçenin Feryadý”, “Öztürkçecilik Adýyla Dilde Tasfiyecilik-Fakirleþme”, “Yabancý Dil Ýstilasý-Yabancýlaþma”, “Yabancý Dille Eðitim Faciasý”, “Dil Yanlýþlarý-Anlatým Bozukluklarý”, “Türkçe Eðitim ve Öðretimi Meselesi”, “Türkçe Sevgisi ve Meselesiyle Ýlgili Þiirler” ana baþlýklarýyla 8 bölümden oluþmaktadýr. (Bu derlemenin içinde toplam 110 düz yazý, 14 adet de þiir metni bulunmaktadýr.)

“Türkçenin Feryadý ve Dil Davamýz” isimli derlememizde daha çok yazar ve akademisyene yer verebilmek için dil konusunda hassas olan yazarlarýn Türkçe þuuru ve meseleleriyle ilgili en özgün, güzel, akýcý ve kýsa yazýlarýndan -dil davasýyla ilgili çokça yazan 5 istisna dýþýnda- birer metin almayý uygun gördüm. Deðerli akademisyenlerimizin Türkçe meseleleriyle ilgili kýymetli ama resmî, bol kaynaklý ve akademik dille yazdýklarý bilimsel makalelere Türkçenin feryadýný ve dil davamýzý çok geniþ kesimlere duyurabilmek için kitabýmýzda fazla yer vermedim.

Türkçe þuuru, davasý ve meseleleriyle ilgili olarak 1997 yýlýnda baþlayan bu derleme çalýþmamýz, 2003 yýlýnda aðýrlýklý olarak tamamlandýðýnda bin sayfayý aþan bir hacme ulaþmýþtý. O zamandan bugüne gelinceye kadar yeni yazýlarý da göz önüne aldýðýmýzda bütün yazýlarý defalarca okuyup çok titiz bir þekilde elemeye tabi tutmamýz zaruret oldu.

20 yýllýk geniþ, titiz ve çileli bir araþtýrmanýn ürünü olan “Türkçenin Feryadý ve Dil Davamýz” isimli derleme çalýþmamýzýn; baþta eðitim, ilim, kültür, sanat, basýn-yayýn camiasý olmak üzere toplumun bütün kesimlerinde Türkçe sevgisi ve duyarlýlýðýyla birlikte “millî kültür ve ana dil bilinci”nin oluþmasýnda; dil davamýza, çok önemli bir memleket ve kültür meselesine sahip çýkýlmasýnda önemli bir katkýsý olur inþallah.

     M. Nihat MALKOÇ: "Türkçenin Feryadý ve Dil Davamýz" kitabýnýn hem "Ön Söz"ünde hem de "Giriþ" kýsmýnda genel anlamda dille, özel anlamda Türkçeyle ilgili çok önemli tespit ve teþhisleriniz var. Baþta, kitabý okuma imkâný bulamayanlar ama merak edenler için ve bu dil tarlasýný her gün ekip biçenler için sizin Türkçeyle ilgili hassasiyetinizi ve dil hakkýndaki görüþlerinizi özetle de olsa öðrenmek istiyoruz.

Ahmet SEZGÝN: Hayata, dünyaya, kendimize dil aracýlýðýyla anlam veririz. Düþüncelerimizi, duygularýmýzý, inançlarýmýzý, kimliðimizi, kâinatý dil vasýtasýyla anlatýrýz.  Ana dilimizle düþünür, ana dilimizin mantýðýyla hayatý görüp “medeniyet tasavvuru” geliþtiririz. Dilimiz; edebiyatýmýz, musikimiz, gönül sesimiz, tarihimiz, millî mirasýmýz, ilmimiz, irfanýmýz, haysiyetimiz, kimliðimiz, medeniyetimiz kýsaca kültür köprümüz, ana yurdumuz, söz ve “ses bayraðýmýz”dýr. Dil; duygu, düþünce ve kültürün aynasýdýr.

Dünyanýn en büyük ilim adamlarýndan biri kabul edilen, ayný zamanda çok kýymetli fikir adamý Oktay Sinanoðlu, Türkçenin hayatî önemini çok veciz bir üslupla þöyle ifade ediyor: “Türkiye’nin kurtuluþu Türkçenin kurtuluþuna baðlýdýr; Türkçe giderse, ne Türkiye kalýr ne Türk Dünyasý ne de Türk.”

“Mankurtlaþmak”, yani kimliðimizi ve hafýzamýzý kaybetmek istemiyorsak “dil yâre”siyle aðlayan Türkçenin feryadýna yürekten kulak verip “dil davasý”ný dert edinelim. Dilimizi haysiyetimiz olarak görelim. Millî deðerlerimize sahip çýkarak ve dil þuuruyla Türkçemizi doðru öðrenerek güzel konuþup yazmaya özen gösterelim. Yahya Kemal’in “aðzýmýzda, anamýzýn dili gibi helâl ve güzel olmalýdýr” dediði Türkçemize; Türkçenin imkânlarýný hakkýyla ve en güzel þekilde kullanan kýymetli ediplerimize ve bizlere anne sütü gibi tatlý ve temiz dil zevkini verecek güzel eserlere sahip çýkalým. Kültürümüzün kaynaðý dilimizi koruyup zenginleþtirelim.

Dil davamýza sahip çýkalým ki, “Türk’ün en muhteþem türküsü” olan Türkçemiz, kýyamete dek sevgiyle, þiirle ve þuurla söylensin.

     M. Nihat MALKOÇ: Aslýnda kitabýnýzýn adýnda geçen "Türkçenin Feryadý" ifadesi çok þey anlatýyor bize. Bu ifade bile kitabýn muhtevasý ve bakýþ açýsýyla ilgili bir fikir veriyor biz okurlara. Demek ki söz bayraðýmýz olan bu dil, doðal mecrasýndan uzaklaþtýrýlmaya çalýþýldý. Sözün bu noktasýnda tarihî süreçte Türkçenin baþýna gelenlerden bahsedebilir misiniz? Bu güzel ve zengin dili yarýnlarýmýzýn teminatý olan gençlere öðreten ve sevdiren bir eðitimci olarak Türkçenin dünü, bugünü ve yarýný hakkýnda neler söylemek istersiniz?

Ahmet SEZGÝN: Türk milleti, Ýslâmiyet’i kabul ettikten sonra dilini de hem Ýslamlaþtýrmýþ hem de zenginleþtirmiþtir. Bu dönemde Türkçe; baþta Arapça ve Farsça olmak üzere birçok dilden kelime ve kavram alýp çok zengin bir “medeniyet dili”, büyük bir “þemsiye dil” olmuþ; “ses bayraðýmýz” olarak beþ kýtada dalgalanmýþtýr. Türkçe,  altý yüz yýl Anadolu'nun, Balkanlarýn, Kuzey Karadeniz'in, Kafkaslarýn, Arap Yarýmadasýnýn hatta bütün Kuzey Afrika'nýn bile ortak dili olmuþtur.

         Türkçe; Ahmet Yesevi ile “hakikat dili” vasfýný kazandýktan sonra çok güçlü bir ilim, kültür, sanat ve edebiyat dili de olmuþtur. Türk milleti; Türk-Ýslâm medeniyetinin de dili olan Türkçe ile Ahmet Yesevi, Yusuf Has Hacip, Yunus Emre, Karacaoðlan, Âþýk Paþa, Fuzûli, Bâkî, Nâbî, Süleyman Çelebi, Pir Sultan Abdal, Nefî, Nedim, Þeyh Galip, Evliya Çelebî; Namýk Kemal, Ahmet Hâþim gibi büyük edipler yetiþtirmiþti.

        Arapça ve Farsça tamlamalarý çokça kullanan Divan edebiyatý ile aþýrýlýða kaçan Türkçe; 1878’de kabul edilen Osmanlý Anayasasý’yla “devlet dili” ilan edilerek koruma altýna alýnmýþtý. Millî Edebiyat Döneminde Ömer Seyfettin öncülüðünde çýkan “Genç Kalemler” dergisi ve baþlattýðý “Yeni Lisan” hareketi sayesinde de “sade ve orta yolu” bulabilmiþti. Millet tarafýndan anlamý bilinen, Türkçenin atasözlerine, deyimlerine, türkülerine, masallarýna, manilerine, bilmecelerine girmiþ, kýsaca halk edebiyatýna mal olmuþ kelimeler Türkçe kabul edilmiþti. Bu sade ve orta yolu tâkip eden Reþat Nuri, Yakup Kadri, Yahya Kemal, Mehmet Âkif, Necip Fazýl, Ahmet Hamdi, Peyami Safa, Halide Edip, Refik Halit, Falih Rýfký, Memduh Þevket, Faruk Nafiz, Fazýl Hüsnü, Cahit Sýtký, Sait Faik gibi edebiyatçýlarla Türkçe, þaheserler vermeyi baþarmýþ; “çaðýn bilgi, ilim, sanat birikimini yansýtacak þekilde” zengin ve pürüzsüz bir dil olmuþtur.

Binlerce yýllýk mazisi olan; kendisiyle kültür, sanat, fikir, ilim alanýnda yüz binlerce kýymetli eser verilen, kelime türetme gücü ve ses özellikleri son derece zengin, yapýsý çok saðlam, kelime hazinesi yüz binleri bulan, diller arasýnda en çok atasözü ve deyimlere sahip olan, dünyada çok geniþ sahada en çok konuþulan diller arasýnda yer alan ana dilimiz güzel Türkçenin yüz yýllar boyunca yaþadýðý sýkýntýlarý olmuþtur. Ancak büyük bir medeniyet krizini yaþadýðýmýz Cumhuriyet döneminde Türkçenin yaþadýðý felaketler, en önemli kültür meselesi haline gelmiþtir.

Bin yýllýk köklü Türkçenin zengin ve güçlü dönemi, yirminci yüzyýlýn ikinci çeyreðinde baþlatýlan “öztürkçecilik” hareketiyle sona erdi. Bir “kültür soykýrýmý” gerçekleþtirilerek milleti millet yapan, kültürün en önemli unsurlarýndan olan dilin “kültür köprüsü” özelliði de yok edilmeye çalýþýldý. Bu yeni dille, baba ile evlâdýn, mâzi ile hâlin arasý tamamen açýldý.

16 imparatorluk, 38 de devlet kuran bir büyük milletin çocuklarý, kendi kültür ve dilinden dolayý Batý karþýsýnda aþaðýlýk kompleksine kapýlmýþtýr. 700 yýllýk zengin dilimiz de, “Osmanlýca” diye yaftalanýp önce “öztürkçe”yle fakirleþtirilmiþ, sonra da Fransýzca, Latince ve Ýngilizcenin iþgaline maruz býrakýlarak yozlaþtýrýlýp yabancýlaþtýrýlmýþtýr. Dilimizi yabancý dillerin iþgalinden kurtaracaðýz denilerek tarihî-dinî hafýzamýzla, köklerimizle baðlarýmýz koparýlmýþtýr.

   XX. yüzyýlýn sonlarýna doðru Türkçe, Ýngilizce kelimelerin iþgaline uðrayarak “Türkingilizce”ye dönüþme tehlikesini yaþamaya baþladý. Ýngilizce kelimelerle konuþma ve yazma modasý, önce “yabancý dil öðrenme fetiþizmi”ne, sonra da “yabancý dille eðitim” yapma hastalýðýna dönüþtü. Dilimiz gittikçe yozlaþtý, bozuldu.

Dilimize felsefe, sosyoloji, psikoloji, siyaset, uluslararasý iliþkiler gibi sosyal bilimlerin tamamýnda; hatta dinî ilimlerde bile tercüme kokan terim ve kelimeler ile yabancý dillerden kavramlar hâkim oldu. Týp terimleri ise, Latince terminolojinin iþgali altýnda.

Yirmi birinci yüzyýlýn baþýnda Türkçe Sözlük’te yer alan kelime sayýmýz yüz bini aþtý ama bu kelimeleri bilip kullanan kiþi sayýsý çok az. Türk klasiklerini sözlük yardýmý olmadan anlayabilecek kaç üniversitelimiz; bin kelimeyle konuþup yazan kaç lise mezunumuz var acaba?

D. Mehmet Doðan: “Türkçenin geleceði ile ilgili karamsarlýðýmý ancak þiirler ümide tebdil edebiliyor.” diyor. Türkçe; her türlü meselelerine raðmen bir ilim, düþünce, kültür-sanat dilidir günümüzde.  Ancak dilimizi koruyup zengin bir þekilde iþlemezsek, Türkçenin feryadýna kulak verip dil davamýza sahip çýkmazsak çok büyük bir kültür yabancýlaþmasý, istiklâlimizi de tehlikeye düþürecektir.

      M. Nihat MALKOÇ: Öðrenmenin en yoðun, en etkili ve en kalýcý olduðu ilkokul düzeyindeki çocuklarýn dil geliþimi, Türkçe sevgisi, sözlü ve yazýlý olarak kendilerini ifade etme becerisi edinmeleri geleceðimiz açýsýndan hayatî bir ehemmiyete sahiptir. Siz bu gerçekten yola çýkarak, çocuklarýmýzýn abur cubur yemek kadar tehlike arz eden niteliksiz metinler okumamalarý için, tabir caizse, onlara bir "okunacak hikâyeler listesi" hazýrladýnýz. "Kýrk Yazardan Kýrk Hikâye" adýný verdiðiniz, 8-10 yaþ aralýðýndaki çocuklara hitap eden 160 sayfalýk bu kitapta Mevlâna'dan Ahmet Kabaklý'ya, Reþat Nuri Güntekin'den Muzaffer Ýzgü'ye, Cahit Zarifoðlu'ndan Mustafa Özçelik'e, M. Yaþar Kandemir'den Gökhan Ayçiçek'e kadar birçok yerli ve millî yazarýn çocuklara dil zevki veren seçkin metinlerini bir araya getirdiniz. Bu kitabý hazýrlarken hangi pedagojik endiþeleri ve gayeleri dikkate aldýnýz?

Ahmet SEZGÝN: “Kýrk Yazardan Kýrk Hikâye” isimli kitaptaki ürünlerin; 8-10 yaþlarýndaki çocuklarýn dil geliþimi ve anlama seviyelerine uygun, iyi kurgulanmýþ, anlayabilecekleri sade bir dille yazýlmýþ, Türkçeyi doðru ve güzel kullanmalarýný saðlayan, hayal güçlerini harekete geçiren, duygu ve düþünce dünyalarýný, hayata bakýþ açýlarýný zenginleþtiren; onlara okuma ve Türkçe zevkiyle birlikte doðru düþünme ve davranma alýþkanlýklarý kazandýran; çocuklarý eðitirken eðlendiren, gerçekçi, ilgi çekici, akýcý ve güzel hikâyeler olmasýna büyük özen gösterdim.

     M. Nihat MALKOÇ: Biz öðretmenlerin ve velilerin bugün en çok þikâyet ettiði konu, öðrencilerin (çocuklarýn) yeterli düzeyde kitap okumamasýdýr. Siz bunu kendinize dert edinmiþ olmalýsýnýz ki "Ortaokullar Ýçin Hikâye Seçkisi" adýyla Abdülhak Þinasi Hisar'dan Ahmet Hikmet Müftüoðlu'na, Ömer Seyfettin'den Sait Faik Abasýyanýk'a, Yakup Kadri Karaosmanoðlu'ndan Sabahattin Ali'ye, Mustafa Kutlu'dan Bestami Yazgan'a kadar birçok büyük hikâyecinin eserlerini içeren 255 sayfalýk ortaokul düzeyinde bir kýlavuz kitap hazýrladýnýz. Bu kitap, ne okuyacaðýný bilemeyen öðrenciler için bir yol haritasý niteliðinde rehberlik vazifesi görecektir. Kitaba alacaðýnýz hikâyeleri ve yazarlarýný seçerken nelere dikkat ettiniz? Kitap muhataplarýna (10-14 yaþ arasý okuyucu kitlesine) ulaþabildi mi?

Ahmet SEZGÝN: “Ortaokullar Ýçin Hikâye Seçkisi”nde yer verdiðim toplam 65 hikâyenin sevgi, saygý, edep, nezaket, dostluk, kardeþlik, aile baðlarý, misafirperverlik, vefa, sadakat,  merhamet, þefkat, iyilik,  yardýmlaþma, takdir ve teþekkür etme, piþmanlýk, fedakârlýk, alçakgönüllülük, duygudaþlýk, affetme, hoþgörü, adalet, doðruluk, dürüstlük, çalýþma azmi, sorumluluk, yaþama sevinci, mutluluk, özgüven,  ümit, sabýr, cesaret, kahramanlýk, özgürlük, insan ve hayvan haklarý; Allah, vatan, millet, bayrak, dil sevgisi gibi millî, manevi ve insanî deðerleri iþleyerek çocuklarýn kiþiliklerini geliþtirici, ruhî ve sosyal ihtiyaçlarýný karþýlayýcý özelliklerini dikkate aldým. Özellikle de Türkçe Dersi Öðretim Programý’ndaki kazaným ve temalara uygun hikâyeler seçmeye gayret ettim.

“Ortaokullar Ýçin Hikâye Seçkisi”ni hazýrlamaya baþlarken birikim ve zevkine güvendiðim onlarca Türkçe öðretmeniyle öðretmen-yazardan çok beðendikleri, ortaokullar için uygun gördükleri hikâye isimleri aldým. Seçkide daha çok hikâyecimize yer verebilmek, okurlarýmýzý sýkmamak için yazarlarýmýzdan seviyeye uygun, etkili, güzel ve kýsa birer hikâye (öykü) almayý uygun gördüm. Bu hikâye seçkisinde yer verdiðim yazarlar, 3’ü hariç modern Türk edebiyatýna mensup sanatçýlarýmýzdýr. Hikâyelerin çoðu, yaþayan hikâyecilerimize ait ürünlerdir.

       Hocam, bu seçkiler eðitim camiasýyla yazarlarýmýzdan büyük bir ilgi gördü. Ancak pandemi sürecinde yüz yüze eðitim yapýlamamasý sebebiyle bu kitaplar çocuklarýmýza pek ulaþamadý. Ýnþallah ebeveynlerle aileler, okuma hususunda duyarlý davranýp çocuklarýmýzý bu güzel hikâyelerle buluþtururlar.

     M. Nihat MALKOÇ: Sizin þairliðinizin ve yazarlýðýnýzýn yanýnda gazete yazarlýðýnýz (köþe yazarlýðý) da var. Bugüne kadar deðiþik yerel gazetelerde güncel ve edebî kategorilerde birçok yazýlar yazdýnýz. Biraz da bu yönünüzden söz eder misiniz?

     Ahmet SEZGÝN: Ýlk yazýlarým, Samsun/ Gürses gazetesinde 1985’te yayýmlandý. Daha sonra Millî Gazete, Akit, Vakit, Yeni Akit, Vahdet gibi ulusal gazetelerde ara sýra deneme, fýkra, kitap tanýtým, aný, inceleme türü yazýlarým yayýmlandý.

     Bir ara Samsun/ Olay gazetesinde köþe yazýlarý yazdým. 2000–2005 yýllarý arasýnda Ýsmet Gültekin tarafýndan çýkarýlan Terme Birlik Mefkûre gazetesinde “Kültür Köprüsü” isimli köþemde yazýlar yaptým. 2006 yýlýnda Terme Bilgi Gazetesi’nde Gazeteci-Yazar Eyüp Þentürk’ün ýsrarýyla baþladýðým yazýlarýmý “Kültürden Ýrfana” isimli köþemde yazmayý sürdürmekteyim.

      M. Nihat MALKOÇ: Araþtýrmacý, þair ve yazar Ahmet Sezgin'in bugüne kadar hayal ettiði; fakat bir türlü gerçekleþtirme imkâný bulamadýðý bir þey var mý?

      Ahmet SEZGÝN: Hikâyelerimi, hatýralarýmý, inceleme yazýlarýmý ayrý ayrý yayýmladýktan sonra uzun yýllar üzerinde kafa yorduðum bir eðitim romaný yazmayý hayal ediyorum. Bunlarýn dýþýnda Ýstiklal ve Ýslâm Þairi Mehmet Akif’i çok yönlü tanýtan bir kitapla “yolumuzu aydýnlatan yýldýzlar”ýn biyografilerini de yazmayý düþünüyorum.

      M. Nihat MALKOÇ: Kýymetli hocam, bu söyleþinin gerçekleþmesi için bize vakit ayýrdýðýnýz ve de sorularýmýzý samimiyetle cevapladýðýnýz için size çok teþekkür ediyorum.

    Ahmet SEZGÝN: Deðerli hocam, benim için de çok güzel bir söyleþi oldu. Çok mutlu oldum. Bu güzel ve tafsilatlý sorularýnýzdan dolayý ben de size çok teþekkür ederim. Ýnþallah güzellik, þuur ve hayýrlara vesile olur bu sohbetimiz.