Araþtýrmacýlarýn sorduðu gibi, bir gözlemci bakmadýðý zaman madde yine bu þekliyle mevcut mudur? Heryerde hep varolan sýnýrsýz bir dalga okyanusu, gözleyenin bakýþýyla mý madde olarak görünmektedir? Bakmadýðýmýz yerde gerçekten eþya bu þekliyle yok mu? Kimsenin olmadýðý ve izlemediði yan odada, az önce oturduðum koltuk, þu anda da koltuk halindemidir? Duyu organlarýmýz frekanslarýn çözücü araçlarý olduðuna göre, bizim algýlama araçlarýmýzýn sýnýrlarý dýþýnda evren bu þekliyle mevcut deðil mi? Mevcut olan sýnýrsýz bir frekans okyanusu mudur? Eþyanýn bu þekilde varlýðý sözkonusu deðil de, algýlama sýnýrlarýmýz içerisinden bakýnca biz mi onlara bu þekilleri veriyoruz?

            Öyleyse tekrar edecek olursak eðer evreni kuantum düzeyinde gözlemleyebilecek aracýmýz olsa veya onu atom altý düzey özellikleriyle idrak edebilsek; bilincimizde oluþmuþ olan tüm canlý, cansýz, görünür, görünmez katmanlarýn özünde bir frekans okyanusuyla karþýlaþýrýz. Muhtemeldir ki bu okyanus, bizim bu gözümüzle göremediðimiz ya da boþluk olarak algýladýðýmýz maddeler arasý mesafeleri de doldurmaktadýr. Zira gördüðümüz maddenin gördüðümüz gibi olmadýðýný bilmek ve görmenin, aslýnda sadece gerçek öze maddi kalýplar biçmek olduðunu anlamak, bu gözümüzle bir kalýbýn biçilmemiþ olduðu boþluðun da belki aslýnda sandýðýmýz gibi boþluk olmadýðýný düþündürmektedir. O boþluk ki, aslýnda evren onunla doludur. Maddi kütleler olan gezegen ve yýldýzlar kendi hacimlerinden çok daha büyük hacimleri iþgal eden bir boþluk içinde yüzmektedir.

            Yine maddenin temel unsuru olan atom, içinde maddeden çok boþluðu barýndýrýr. Elektronun ve çekirdeðin hacimleriyle elektronlarýn hem birbirleri hem de çekirdekle olan aralarýndaki muazzam bir uzama sahip boþluðun ölçülerini düþünmek bile hem makro hem mikro düzeyde, evrenin adeta boþluða serpiþtirilmiþ küçük maddi unsurlar olduðu gerçeðini gözümüzün önüne getirir.

            Öyle ki bilim, güneþin içindeki maddenin boþluklar çýkarýldýðýnda bir bir çay kaþýðýna sýkýþtýrýlabileceðinin hesaplarýný yapmaktadýr. Karadeliklerin teorik temeli de bu düþüncededir. Evren, eðer baskýn karakteri dikkate alýnýrsa, mikro ve makro derinliðinde sonsuz bir boþluktan baþka bir þey deðildir. Ancak tüm bu bilgiler, þu çýkarýmý felsefi olarak zorunlu hale getirmektedir: boþluk, gerçekten boþluk mudur? Madde, bildiðimiz anlamda maddesel bir öze sahip olmadýðýna göre, maddesizlik olarak tanýmlayabileceðimiz boþluk da, bildiðimiz anlamda bir maddesizlik midir? Yoksa boþluk, elektron bulutunun gözlemlendiði anda elektron parçacýðýný doðuran maddenin derunundaki sýnýr tanýmaz bulutumsu yapýsý gibi bir þey midir? Zira atoma tanecik modelini dikkate alarak baktýðýmýzda küçük elektron ve çekirdek tanecikleriyle aralarýndaki muazzam boþluðu görmekteyiz. Dalga modeliyle baktýðýmýzda ise çekirdeði çevreleyen ve aralarýnda boþluðun olmadýðý deðiþik enerji seviyelerine sahip elektron bulutlarýný idrak etmekdeyiz. Geniþ bir boþluðu dolduran bu elektron bulutlarý, tanecik modelinde o enerji seviyesideki bir yörüngede devinen küçük bir elektron tanesi haline dönüþmektedir. Yörüngenin ve elektronun aslý olan enerji bulutunun yerini boþluk almaktadýr. Eðer öyleyse; evrende hiç boþluk yoktur; her nokta sadece boþluk olarak algýlanan bir potansiyelle doludur. Ve bu potansiyel, bu potansiyele maddi kalýp biçen bir görüþ olmadýðýnda, maddi manevi, canlý cansýz, somut ,soyut her þeyin bir bütün olduðu tümel bir yapýyý oluþturur. Teorik kuantum fiziðinde ifade bulan kuantum potansiyeli ve olasýlýk dalgalarý ya da olasýlýksal evren modeli bu düþünceye dayanýr. Bizim duyularýmýzla algýladýðýmýz veya algýlayamadýðýmýz herþey, bu "Sýnýrsýz Bütün'den" meydana gelmiþtir.

            Olasýlýksal evren modeline göre; gözlediðimiz evrendeki hiçbir nesnenin, atomaltý boyutta kesin bir þekli yoktur. Hiçbir þey o boyutta belirli bir sýnýr ve kesinlik kazanmýþ deðildir. Ancak herþey 'olabilir' görünmektedir. Atomaltý öðeler çoðu zaman soyut varlýklar gibidirler. Hatta bir çoðunun kütlesi yoktur. Nesnel deðil, tamamen kuramsal ve düþünsel varlýklardýr. Bunun sebebi, o düzeyde parçacýk diye birþeyin gözlemlenmemesidir. Hiç bir anlama sahip olmadýklarýndan, aslýnda o haldeyken, "parçacýk" olarak henüz bir varlýklarý da yoktur. Bu düzeyde herþey, sadece "olasýlýk dalgalarýndan" ibaret gibi görünür.

            Nesneler dünyasý, gözlemcinin yani bizlerin algý biçiminin bir ürünüdür ve göresel ya da izafidir. Çünkü, algý araçlarýmýzýn kapasitesi deðiþtikçe, algýladýðýmýz nesnelerin biçimleri ve özellikleri de deðiþir. Oysa ,  kuantum düzeyinden bakýldýðýnda evrende hiçbir þey, bir diðer þeyden ayrý veya kopuk deðildir. Arada hava, boþluk ya da baþka maddi unsurlar veya maddesizlik yoktur. Ünlü fizikçi David Joseph Bohm'un dediði gibi, “Dünyayý ayrý ayrý parçalar þeklinde kabul ederek verdiðimiz uðraþlar sadece iþe yaramaz sonuçlar vermekle kalmýyor, ayný zamanda kendi neslimizi imha etmemize de sebep oluyor.” Ayný bilgiyi Yunus Emre, þu dörtlüðüyle vurguluyor: “Sen sana ne sanýrsan/ Ayrýya da onu san/ Dört kitabýn manasý/ Budur eðer var ise” Çaðdaþ sufi Ahmet Baki de bu konuda þunlarý söylüyor: “Sufilerin ifade ettiklerine göre, evrenin gerçek yüzü, gözün þartlandýðý gibi, maddelerden oluþmuþ, cansýz bir dünya deðildir. Gerçekte evren, herþeyin canlý olduðu bilinçli bir yapýdýr. Ve Evrenin gerçek yüzünün tecrübe ediliþi, insanýn algý biçimini alt üst eden, muazzam, ani bir yaþayýþtýr. Yer ve gök algýsý baþka bir hale dönüþmekte, eþya hakkýndaki tüm deðerler geçerliliðini yitirmekte ve keskinleþen bir görüþle, tümel bir can ve bilincin, her an, her yerde kendini ifade ediþine þahit olunmaktadýr. Burada insan bedeniyle, bir duvar veya bir su birikintisi arsýnda bir sýnýr, bir ayrýlýk gözlense bile, atomaltý düzeyde böyle bir ayrým kaybolmaktadýr.”

            Ýnsan; algýladýðý evrene dayanarak 20. yy. ýn baþlarýna kadar felsefede ve bilimde temel bir görüþ olarak, maddenin daha küçük maddi parçacýklarýn bir araya gelmesinden oluþtuðunu düþünmüþtür. Atom kavramý da, bilindiði üzere bilim atomu keþfetmeden çok önce Yunan filozoflar tarafýndan, bu düþünce eksenininde biçimlenmiþ bir felsefeyle ortaya koyulmuþtur. Ancak bu felsefenin açmazý, en küçük maddi parçanýn ya da atomun, daha da küçük maddi parçalara yani bu günün kuantum fiziði terimiyle atom altý parçacýklara bölünebilmesi gerektiðini düþünmemektir. Öyle ya, neden atoma kadar bölünebilen madde, daha da küçük bir parçaya bölünemesin? Ancak bu düþünüldüðü takdirde, atom altý parçacýklarýn da daha küçük maddi parçalara bölünebilirliði ve bu bölünmenin sonsuza dek gidebilirliði düþünülür ki bu da muhal olur. Bu muhallikten kurtulmak için, daha küçük bir parçaya bölünemeyecek salt maddi unsurun varlýðý kabul edilmiþ ve eski düþünürlerce bu unsur atom olarak adlandýrýlmýþtýr. Ancak sýrf felsefi çýkarýmla bile bu kabulün, muhallikten kurtulmak için kabul edilmiþ bir dogma olduðu anlaþýlabilir. Ve bu anlaþýldýðýnda, maddenin hep daha küçüðe indirgenen temel bir parçacýðýn deðil, (ki bu indirgeme sonsuza gider,) madde ötesi bir unsurun eseri olmasý gerektiði ortaya çýkar. Günümüzde bu gerçek, sýrf felsefi olarak deðil, yukarda deðindiðimiz ve aþaðýda temel ilksel dayanaklarýný vereceðimiz bilimsel yöntemlerle de ispatlanmýþtýr.

            1900'lü yýllarýn baþlarýnda Einstein tarafýndan, gördüðümüz nesnelerin, onlarý meydana getiren enerjinin birer yoðunlaþmasý olduðu ortaya kondu. Gördüðümüz nesneler, gerçekte küçük kütlelerden meydana gelen maddi kütleler deðil, enerjinin yoðunlaþmýþ diyebileceðimiz bir haliydi. Einstein’ýn meþhur( E=mc2 )formülü, bir nesnenin kütlesinin bünyesindeki belirli bir enerjiye eþdeðer olduðunu söylüyordu. Bir kütlenin bir enerjiye eþdeðer olmasý, o kütlenin, zannedildiði gibi duraðan bir nesne olmayýp, bünyesindeki enerjiden ibaret olduðu þeklinde de yorumlanabilirdi. Yani maddenin oluþturucusu, daha küçük bir madde deðil son tahlilde enerjiydi. Öyleyse en küçük yapý taþý parçalandýðýnda da bu enerji açýða çýkmalýydý. Bu gerçek önce teorik olarak ispatlandý. Pratik ispatýný ise, atom bombasýndan biliyoruz. O halde enerjinin madde diye gözlenmesi, sadece bizim algýmýzdan ötürü idi. Yani Einstein’ýn tüm teorilerinde vurgulandýðý gibi, izafiydi.

             ( E=mc2 ) formülünde (E) enerjiyi, (m) kütleyi yani kütle maddenin olmazsa olmaz unsuru olduðuna göre maddeyi, (c ) ise ýþýk hýzýný simgeler. Bu formül, maddenin ýþýk hýzýnýn karesi bir hýza (yani ýþýk hýzý zaten bildiðimiz en büyük hýz olduðuna göre), bilinen en büyük hýzýn kendisiyle çarpýmý kadar büyük olan; yani bildiðimiz hýz sýnýrlarýný aþan muazzam bir hýza ulaþtýðýnda enerjiye dönüþeceði þeklinde ifade edilir. Bu formülde maddeyi çekersek, ( ) olur ki, bu da enerjinin (  ) çok ama çok küçük bir sayý olduðuna göre, durma noktasýna geldiði bir hýza sahipken maddeye dönüþtüðünü ortaya koyar. O nedenle biz maddeyi aslý itibariyle duraðan bir unsur olarak biliriz. Öyleyse enerjinin durma noktasýndaki bir hýza sahip olmasý ne demektir? Bu, enerjinin çok ama çok küçük bir noktada yoðunlaþmasý olarak da yorumlanabilir. Yani atom altý parçacýklar gibi küçük bir noktada. Ýþte bu nedenle biz atom altý parçacýklarý, asýllarý olan enerji frekanslarý olarak deðilde, küçük parçacýklar olarak algýlarýz. Enerjinin yavaþlamasýný, anlama kolaylýðý açýsýndan enerjiyi moleküllerden oluþmuþ daðýlý bir yapý olarak düþünürsek, bu yapýnýn, yapýsý gereði olan daðýlmasý ve hýzla büyük mekânlarý kaplamasý yerine bir noktaya toplanmasý, büzülmesi, deyim yerindeyse moleküllerinin aralarýndaki mesafeleri aþarak birleþmesi hali diye düþünebiliriz. Enerji bulutunu yoðunlaþtýrarak parçacýk haline getiren ise, bilimin ifadesine göre bakan gözden yani bizden ya da bilinçten baþka bir þey deðildir. Demekki bilinç, enerjiyi toplayýp yoðunlaþtýrma kapasitesine sahiptir. Bu noktadan hareketle bu meþhur formülü, sadece gözlemlediðimiz maddi unsurlarýn ayrý ayrý gerçek özünü açýklayan bir ifade olarak deðilde tüm evrenin toplam maddi unsurlarýnýn aslýný çýkýþ noktasýný açýklayan bir ifade olarak yorumlarsak, çok daha baþka gözlemsel ve kuramsal metodlarla bugün artýk gerçekliði ispatlanmýþ olalan Big-bang teorisinin bir açýklamasý haline dönüþtürürüz.

            Bir sonraki baþlaðýmýzda inceleyeceðimiz üzere, Big-bang teorisine göre tüm evren yok hükmünde sonsuz küçük bir noktanýn birden bire patlayarak yayýlmasýndan oluþmuþtur. Yani enerji, yok hükmünde bir noktada yoðunlaþarak, maddeyi oluþturmuþtur.

            Bunu, Ýslami yorumla Allah’ýn “Kün (ol)” emrinin tezahürü olarak düþünebiliriz. Öyleki Allah, kudretini yani enerjiyi bildiðimiz anlamda hiçbir þeyin olmadýðý bir evrende,( böyle bir evrende büyüklük ve küçüklükten bahsetmek abes olmakla birlikte anlamak açýsýndan diyebiliriz ki ) çok küçük bir noktada tabir yerindeyse yoðunlaþtýrarak bildiðimiz evrenin tohumunu atmýþtýr. Yani “Ol” emri, bir enerji konsantrasyonunun (Allah için bu tabiri kullanmak yerinde olmasa da ister istemez insani bakýþ açýsýyla insani özelliklere bürünmüþ bir tanrýdan bahsetmek durumunda kalmaktayýz) ifadesidir. Ancak açýktýr ki bu konsantrasyonun gerisinde, o konsantrasyonu saðlayacak bir bilinç olmalýdýr. Bu nedenle düþünce enerjidir. Düþünce aslýnda enerjiyi kanalize eden bir güç, enerji ötesi bir güç olmak durumundadýr. Ýþte enerji ötesi bu güç de bilincin bir halidir. Çünkü düþünce de, bilinçten ayrý bir þey deðildir. Bu durumda Allah’ýn bilinç, düþünce ya da ilim sýfatýyla bu âlemi yarattýðý hükmüne varýrýz. O nedenle tasavvufta âlemler Allah’ýn ilminden bir ilimdir denir. Ýþte Allah, ilim sýfatýyla kudretini, yani gücünü ya da enerjisini kullanarak bu âlemi var kýlmýþ ve yine bu sýfatlarýyla da var kýlmaya devam etmiþtir. Yani her þey, baþlangýcýnýn da baþlangýcýnda ve varlýðý sürdüðü sürece Allah’a dayanarak vardýr. Her þey Allah’ýn varlýðýyla kaim yani ayakta duruyor durumundadýr.