Türk-İslam âlimleri serisi – 95
KEMALEDDİN EBU’L-KASIM FARİSİ
D. ? – Ö. 1320
İsmi;
Kemaleddin Ebu’l-Kasım Farisi’dir,
Astronomi,
fizik, matematik âlimidir,
Hayatı
hakkında fazla bilgi yokmuş,
Kutbeddin
Şirazi’nin talebesi denir.
İlm-ül-Menazir
ilminin temelini atmış,
Optik
sahasında da başarılı sayılmış,
Kendinden
önceki âlimleri inceler,
İlim
dünyasına değerli eserler katmış.
İlim için
kendini inzivaya çekmiş,
İnzivada
eserlerini bir tamam etmiş,
Yeni
buluşlar içinde derinleşirken,
Bu
çalışmalarına âlimler değer vermiş.
Ay
hareketlerini yakın takip eder,
Yapı ve
teşekküllerini izah eder,
Gökkuşağını
da detaylıca anlatmış,
“Buhar,
ısı ve ışıktan oluşur” der.
Cebir,
fizik ve optik alanında yazmış,
Matematik
ve astronomiye renk katmış,
İlim
dünyası eserlerini çok sever,
Pek çok
konuda değerli eserleri varmış.
Şair, Araştırmacı, Yazar: Abdullah Yaşar
Erdoğan
Kemaleddin Ebu’l-Kasım Farisi der ki:
"Birçok büyük fizik âliminin eserini incelediğimde,
ışığın, ışık kaynağından doğru bir çizgi halinde etrafa yayıldığını ve su
yüzeyi gibi bir yüzeye ulaştığında, ortadan eşit açılarda fakat değişik
yönlerde yansıdığını ve yayılma yönünde her tarafa nüfuz ettiğini
söylüyorlardı. Burada şu dört türlü hadise göze çarpmaktadır: Doğrusal yayılma,
kırılma, nüfuz ve yansıma açıları. Bunların hepsi eşit durumda bulunuyordu. Bu
hadise büyük bir hayret ve ilgi uyandırdı. Bunun kaynağı ve sebebi neydi. Uzun
müddet bunun üzerinde incelemelerde bulundum. Sonunda şu mühim sonuca ulaştım.
Yansıma ve kırılma yoluyla meydana gelen görüntü, aslında farklı oluyordu. Bu
durum, hayret ve ilgimi daha da artırdı. Sonunda hocama başvurdum. Hocam
Kutbeddin Şirazi, bana bu konuya dair İbn-i Heysem'in eserini verdi. Onu
inceleyince, kesin ve açık izahların tatlı serinliğini buldum. Çok faydalı,
ince ve şaşılacak bilgilerle karşılaştım. Verilen bilgiler sağlam deneylere,
geometrik ve astronomik gözlemlerin neticelerine ve hakikate uygun
mukaddimelerden çıkarılan kıyaslara dayanıyordu."