Bu sabah erken uyandým. Gün sisli, hafiften soðuk. Ýçimdeki küçük kýz çocuðunun saklambaç oyunu ile baþladý gün, kýþ öncesi bu sonbahar sabahýnda..

Ellerim üþüyordu o gün de týpký bu sabahki gibi. Ve ben onunla kýþýn sokakta yürürken hep yaptýðým gibi elimi babamýn paltosunun cebindeki eline býrakmýþtým. Bir hafta sonuydu. Bir dað kasabasýndaydýk, Sokaklarýnda odun sobasý kokusu, etrafý karlý, yollarý buzlu ve çamurlu. Günlerden, karlý bir kýþýn, tam ortasý, öðlen öncesiydi. Yürüyorduk birlikte. 

Anlatýyordu babam, anlatýyordu ama bu günden baktýðýmda, bana mý, kendine mi bilemediðim; ama çokça keyifle, biraz da buruk. Ana elinin lezzeti damaðýnda, dilinde ise; köyündeki tandýrýn kenarýndaki dizlerinde kýl battaniye, önü sýcak, sýrtý soðuk kýþ gecelerini..

Köyden, okumak için, anasýna doymadan küçücük ayrýlýþýný; þehirdeki yabanlýðýný, yalnýzlýðý, yarý tok yarý aç okul yýllarýný, büyürken ve de adam olurken, hep özlediði ama veremden kaybettiði anasýnýn sýla daðlarýnýn baþýnda yaktýðý hasret türküsünü, “Oðul rüzgarlar kokunu getirsin” aðýdýnýn ve ana dilinden dökülen hasret nidasýnýn nasýl, erkek kardeþime “Oðul Han” olarak, ad olduðu buruk ama coþkulu sesiyle ,anlatýyordu.

Elimi biraz daha sýký tuttu bir an, göz pýnarlarýndaki nemi soðuktan sanmýþtým çocukça. Ayný anda da güçlü bir sezgi ile bu dað köyüne gelme sebebimizin, yemek ya da gezmek için deðil de babamýn yüreðindeki ana eli ve sýla hasreti olduðu doðmuþtu içime.

Önce, yapýlan alýþveriþ hevesle, topakla tereyaðý, taze kuzu eti ve kuyruk yaðý, sebzeler, illa sarýmsak, bir de en büyüðünden Mihalýççýk güveci. Sonra ver elini çarþý fýrýný. Ateþ tuðlalarý ile yapýlmýþ aðzý alevli taþ fýrýnýn önündeki, unlu tezgâhta babamýn ellerliyle ustalýkla güveç hazýrlamasý gözlerimin önünde taptaze bugün bile. Bu kez dilinde, “Derdim çoktur hangisine yanayým..”türküsü. Fýrýndaki ekmeklerin taze buðusuna karýþan, et sebze tereyaðý kokularý arasýnda hiç bitmeyecek gibi gelen bekleyiþli anlar. Taze ekmek ile aðzýmýz yanarak yediðim ve unutmadýðým o damak tadý.

Yýllar sonra bile, þehirlerdeki yaþam çarkýnda, bulamadýðým o tadýn arayýþý yollara düþerek bulunmalý ” dedi , bir sabah , içimdeki kýz. Ben de öyle yaptým. Ansýzýn kalkýp düþtüm yollara. Hiç hesapta yokken ve aniden. 

Þehirlerarasý yollarýn, gri asfaltýndan kurtuldum önce, coþkuyla ,keyiflendim. Daðlara doðru, yol inceldi, çamurlandý. Kývrým kývrým oluverirdi usulca. Yeni yeþillenmiþ çayýrlar iki yanýmda, yukarýlara doðru çýkarken, dilimde “Daðlar daðlar viran daðlar.. “ türküsü, hafif çiseleyen bir ince yaðmur. Günlerden, baharýn ilk, kýþýn sonu. Hýdrellez kapýda ve cemre topraða ha düþtü ha düþecek.Ilýk ama sýk sýk üþüten gün.

Sol yanýmda ki tabelada Mihalýççýk, sonra ki beyaz küçük olanda ise, daha ince utangaç bir yazý..Sorgun Köyü.

Köye vardým, bitmeyecekmiþ gibi süren yokuþ bir yol , köy içinde de devam ediyordu. Taþ, kerpiç ve tuðla karýþýk evlerin arasýnda köy kahvesini buldum önce. Sordum, soruþturdum izini güvecin. Baþýnda el örmesi takkesi ve þaþýrmýþ maviþ gözleriyle bir amca önce ýsrarla çay ýsmarladý bana. Ayak üstü, kapý önünde önce sordu soruþturdu sonra daha da yukarýda bir ev gösterdi eliyle.

Yürürken etrafa bakarak, arabasýz ve acelesiz, odun sobalarýnýn duman kokusu gelip doldu genzime aþaðýlardan bir evden. Etrafýmda yenibahar, hiç yenilenmemiþ, neredeyse yüzyýllardýr hep ayný kalakalmýþ bir köyün sokaklarýndayým.

Küçük bir kýz çocuðu olmuþtum sanki yeniden. Her þey o kýþ günü gibiydi sanki. Yine üþümüþtü sol elim. Umarsýz cebime soktum ama sýkýlmýþ bir yumruk olarak, babamýn elinin, yokluðuna. 

Gözlerim nemlendi, burnumun direði sýzladý inceden. Soðuktan deðildi çok iyi biliyordum artýk O’nu Hakk’a yolcu ettiðim günden beri. Ne zaman iki damla birikse, göz pýnarlarýmda o küçük kýzla el ele, yüreðimde saklambaç oynayan Baba hasretiydi sebep.

Yokuþun sonunda, üç katlý bir evin önünde durduðumda, kendimden sýyrýldým çabucak. Alt katta, kapý kanatlarý olmayan yüksek tavanlý büyük kapýdan içeri girer girmez, ýslak toprak kokusu ve nem çarptý önce yüzüme, sonra da ýþýldayan gözleriyle; üþümüþ ama sýcacýk bir kadýn yüzü karþýladý beni. Selamlaþtýk, hiç yabancýlamadan birbirimizi. Ummadýðým þekilde ustaca pazarlamaya baþladý çömleklerini. Kaç boy takýmlarýn olduðunu, çeþitlerini, fiyatlarý bir solukta saydý döktü bir çýrpýda.

“Sen mi yapýyorsun bunlarý ?“ dedim. Þaþkýn baktý yüzüme “ya kim yapacak ki…?” dedi biraz muzip , biraz da sitemli. 

Ve baþladý anlatmaya ben bir þey demeden, sormadan:

Bu köyde, 800 yýldýr bu iþi kadýnlar yaparlarmýþ. Toprak þu tepeden, çamurun mayasý öbür tepeden gelirmiþ. Sonbaharda, çamur karýlýr iki ay dýþarýda beklermiþ. Kýþýn elle çevirdikleri demir tablalarda çamura, diðer elleriyle, kýrýk týrpan parçasýyla sývayarak ilk þeklini verirlermiþ güvecin. Ýki gün ara ve son haline gelene kadar iþlenirmiþ.

Kýþýn sonuna kadar omuz omuza dizilip bu depolarda ayazda bekletilirmiþ. Güveçlerin kadýn ve soðukla iþi bitermiþ. Haziran baþýnda, ateþe ve erkeklere sýra gelirmiþ. Köy meydanýndaki büyük fýrýnda piþirme iþi onlara aitmiþ. Ýþin zanaat kýsmý kadýnlarýn ellerinde olduðu için söz de para da kadýnlarýnmýþ.

O, gururla, güvenle anlatýrken, ben ise; bu geleneðin nasýl bozulmadan, deðiþmeden günümüze dek devam ettiðini düþünüyordum. Tam da soracaktým ki, Derin bir solup aldý, sanki birden aklýna söylemediði bir þey gelmiþ gibi. Önce gözlerindeki ýþýltý söndü beklemediðim þekilde. Usulca koluma dokundu. Sesini kocasýnýn duymayacaðý kadar sessizleþtirdi. Gözlerimin içine bakarak , “ah ablam ah” dedi. “Bak asýl sana ne anlatacaðým”

“Bu köyün tek geçimi çömlekçilik” dedi. “Kýz çocuklarýnýn elleri, daha yeni yürüdüklerinde annelerinin yaný baþýnda çamura batar. Oyun niyetine, sonra da ekmek parasý için. Genç kýz olduklarýnda ise çoktan usta olurlar. Bu köy gurbete gelin vermez. Zanaatlarý bu köyde kalsýn yabana öðretilmesin diye. Gençlerin evlilik çaðý gelince, gönülleri kimi severse ve onlara kim sevdalanýrsa yuvasýný onunla kurma ihtimali yoktur. Varlýk nedenleri kýzlarýnýz ve kadýnlarýn kadýnlýklarý deðil çömlekteki ustalýklarýdýr. Yani demem o ki ablam. sevdalarýmýz da gömüldü, kýzlarýmýz da analarýmýz da. Bu kýrýk týrpanla çamur arasýna. Para kazanýlýr, saygýnlýk ve söz de biz de ama..”

Devamýný getirmedi, kocasýyla göz göze gelince de koluma yasladýðý elini çekti benden usulca. Yine ilk gördüðüm haline büründü gözleri kendinden emin ve pýrýltýlý. Onun içindeki küçük kýzýn saklambaç oyunu böylece bitti.

Ýçinden söylediklerini hissetmiþtim, sözlere dökülmese de. Öðrenmiþtim, bir kez daha anlamýþ ve sevmiþtim gerçek kadýnlarýmýzý, bu topraklarý ANA dolu yapanlarý tüm yüreðimle. Hiç tanýyamadýðým babaannemdi ayný zamanda, anlatan bütün bunlarý bana.

Anlamýþtým, en çok da babamýn, Ana ve sýla özleminin neden bir güveçte simgeleþip durulduðunu. Topraktan ,güveç; güveçten aþ yapmayý. Yani , taþtan aþ yapan Anadolu kadýnýnýn gücünü ve direncini.

Dýþarý çýkarken, elimde birkaç güveçle, bildiðim özlemlerin hepsi önemsizdi artýk. Günlük bütün telaþlar, duygular bir bir unutulmuþ ve geride kalmýþtý yüreðimde.

Arabama bindim, aþka özlemi ve hasretlerimi de ardýmda býrakýp, yola koyuldum.

Anlamýþ ve bilmiþ bir küçümen kýz olarak, elimde babamýn eli. Usulca mýrýldandým.

“Sobe !”