Do�u�tan h�r bir insan�n d��, d��nce, umut, tercih, beklenti ve y�nelim d�nyas�n�; iradesi d��nda s�n�rlamak ve k�s�tlamakla ba�l�yor zulm�n ilk ad�m�. Ba�kalar�n�n �zg�rl�� ve temel haklar�yla �at��mayan bir iradi hareket; onur, erdem, mutluluk, huzur, ba�ar� ve aidiyet aray��d�r.

Toplumsal ya�amda yer almay� tercih eden bir birey; yol g�sterici, ��retici, y�nlendirici, y�netici, geli�tirici bilgelere ihtiya� duyar. Toplum da zaten; bireyler aras� al��-veri�le, ileti�im, etkile�im ve dayan��mayla ayakta kal�r, b�y�r ve geli�ir.

Geli�tirdi�imiz ve uygulad��m�z, yasalar ve kurallar, herkesi ba�lar. E�it �artlarda uygulan�yorsa adildir ve �at��malar� izole eder. Yasalar�n yapt�r�m g�c�, dayana��, gerek�esi ve g�ven verirli�i; haz�rlayanlar�n da harfiyen uymas�, devletin ve milletin �zerinde konumlanmas�yla �l��l�r.
Hakl�y� haks�za kar��, az�nl�� o�unlu�a kar�� koruyabiliyorsa; kanunlar�n adil ve asil ruhundan s�z edilebilir.

Ki�iye, inanca, menfaate, ideolojiye �zg� ��kar�lan yasa ve uygulama yetkileri; kaygan bir zemin olu�turur ve huzurlu/g�venli bir gelecekten s�z edilemez. Hem ge�mi�ten, hem g�n�m�zden, ya�ad��m�z toplum ve d�nya co�rafyas�ndan; anlatt�klar�m�za olumlu ve olumsuz �rnekler vermek m�mk�nd�r.

�ok �nceki d�nemlere gidip de moralleri daha da bozmak istemem. Son on y�lda, toplum olarak ya�ad�klar�m�z; savruldu�umuz y�n�, olas� tehlikeleri, k�r�lma noktalar�n� g�zler �n�ne seriyor.

Zaten yetersiz olan, buna ra�men haz�rlayan irade taraf�ndan tam uygulanmayan bir anayasa; toplumun ihtiya� ve beklentilerini nas�l kar��layabilir ki? Demokratik hak, �dev ve h�rriyetler, yarg� ba��ms�zl��, hukukun �st�nl�� ve ba�lay�c�l��, g��ler ayr�l�� ilkesi, �effafl�k ilkesiyle icraat yapan, hesap verebilirlik ilkesiyle yarg�sal denetimden ge�en bir y�netim anlay��n�n garant�r�; anayasa metni ve anayasa mahkemesi de�ilse ba�ka kim olacakt�r?

Din, �rk, mezhep, ideoloji, fraksiyon, tarikat, cemaat, a�iret, kul�p, lobi, misyon vb. �e�itlilik, birliktelik, yap�lanma ve farkl�l�klar; mevcut yasa ve kurallar ihlal edilmedi�i s�rece �o�ulculuk ve renklilik olarak kabul edilebilir. Bu toplumsal y�nelim, psikolojik ve sosyolojik ger�e�i; yasa ve yapt�r�m g�c�yle ortadan kald�ramay�z. Gizlenir, yer alt�na iner yine kendi bildi�ini okur. Demokrasi, hukuk, bilim ve anayasal yurtta�l�k bilin� d�zeyi y�kseldik�e; ayr��ma ve �at��malar azalacakt�r.

Vatan�n, milletin, devletin ve t�m sistemin birli�i, uyumu, dengesi ve b�l�nmez b�t�nl�� ancak bu y�ntemle sa�lanabilir. �al��an bir makinede, bir c�vata bile noksan veya gev�ek olsa, ses ��karacakt�r.

Do�ada biriken enerji nas�l yanarda� olup lav f��k�rt�yorsa, depremle yer k�remiz nas�l sars�l�yorsa, fazla ya�an ya�mur sel olup, �n�ne katt��n� s�r�kl�yorsa, f�rt�nalar t�m emeklerimizi y�k�p ge�iyorsa;

kural tan�mazl�ktan kaynaklanan despotik yakla��mlar da ya�am kalitemizi olumsuz etkilemektedir.

Bilimsel, y�ntemsel, teknolojik donan�m olarak haz�rl�kl�ysan�z; hem do�al felaketleri hem de sosyal erozyonlar� daha az hasarla atlatabilirsiniz. Yoksunluk, yoksulluk, �ng�r�s�zl�k, uzg�r�s�zl�k, beceriksizlik varsa; katlanmak zorunda olmamal�y�z.

Gelelim son on y�lda, toplum olarak ya�ad�klar�m�z� hat�rlamaya. Anayasa ve hukukun �st�nl��, demokratik, l�ik, hukuk devleti ilkelerinden uzakla�ma ba�lay�nca; toplumdaki tedirginlik ve ayr��malar�; ya�mur �ncesi esen f�rt�na, deprem �ncesi olu�an art�� sars�nt�lar gibi hissetmeye ba�lam��t�k.

�o�ulculuk ilkesine g�re �ekillenmi� bir toplumda; istisnas�z her yurtta��n, �i�te benim g�ven duydu�um devletim� diyebilmesi gereken y�netim anlay��nda; bir dini, mezhebi, tarikat�, cemaati, ideolojiyi, partiyi, misyonu; devleti �ekillendiren, y�neten, y�nlendiren, de�i�tiren, kural koyan bir konuma getiremezsiniz. O zaman �o�ulculuk, farkl�l�k, inan� ve d��nce �zg�rl�� ipotek alt�na al�nm�� olur. Siyasal iktidar; yasama organ�n�n, anayasaya uygun olarak haz�rlad�� yasalarla ve yarg� denetiminde icraat yapar. Y�r�tme organ�n�n �al��ma �ekli, anayasaya ve erkler ayr�l��na g�re b�yledir. Ve h�k�met, devletin direksiyonunda, se�ildi�i s�n�rl� d�nemde g�rev yapar.
Siz t�m �e�itlilik,, renklilik ve tercihleri; bir inan� ve ideolojinin rengiyle boyamaya kalkarsan�z, t�m sosyal dengeler alt-�st olur.

Yarg�da, e�itimde, g�venlik birimlerinde, b�rokraside; siyasal iktidar�n ve/ya di�er muktedir g��lerin

rengine ve beklentisine g�re �tek tip adam yaratma� �abas�na girerseniz, ��r�me, koku�ma, �at��ma ve ayr��ma ba�lar. Ve sosyal felaketler zinciri; t�m kazan�mlar�m�z� esir al�r.

Bu on y�ll�k s�re�te ilk sosyal felaketimiz; militarist bir kalk��ma giri�imiyle, kirli y�z�n� g�sterdi.
Toplumsal bir refleksle geri tepmesi ise umut vericiydi. Fakat daha adil ve demokratik, laik bir d�zen kurma f�rsat� varken; bu durumu bir �ans, �Allah��n l�tfu� olarak g�rme niyetleri, ayn� zihniyetin ba�ka bir versiyonu olarak, kendilerine rol bi�enler, krizi f�rsata �evirmeye y�neldiler. Evrensel hukukun t�m temel ilkeleri zedelendi. Su� ve cezada kanunilik, hukuk g�venli�i, su�lar�n �ahsili�i ilkeleri ask�ya al�nd�. Yani despotizm karanl��ndan, ayd�nl��a yeni bir yol a�abilen bir Almanya, �talya, Romanya, Fransa gibi olma �ans�n� ka��rd�k �imdilik. Yol ve y�ntem ayn� kald�; yaln�zca �zne de�i�ti. Topyek�n sistem, alg� ve bilin� devrimine ihtiyac�m�z var.

Koronavir�s salg�n�, zaten ayakta zor duran, toplumsal dengeleri olumsuz etkiledi. Zorunlu ev hapsi ile tan��t�k, �ok canlar verdik. Bu k�resel bela; baz� �eyleri bize ya�atarak zorla ��retti. Temizlik, g�venlik, afet ve acil durum k�lt�r�, g�da ve ila� sto�u, hastane kapasitesi, sa�l�k personeli ve teknik donan�mlar�n nas�l olmas� gerekti�ini ��rendik ve g�ndeme ald�k.

23 y�l sonra kendini bize tekrar hat�rlatan D�zce deprem felaketi; yeterince ders ��karmad��m�z�n, �nlem almad��m�z�n belirleyicisi, test edicisi oldu. Belki de 6 �ubat 2023�de 11 ilimizi y�kan depremin �n ikaz�yd� bu. Ola�an�st� can/mal kayb� ve yaral�lar�n oldu�u bu felaket; �asr�n felaketi� olmakla birlikte ayn� zamanda �asr�n ihmali� nin bir sonucu olamaz m�? Yorum ve kanaatleri; ak�l ve vicdan sahibi bilge iradelere b�rak�yorum.

T�m bu felaketlerin g�lgesinde; cumhuriyetimizin ikinci y�zy�l�n� �ekillendirecek bir siyasi kadronun/iradenin belirlenmesi i�in; 14 may�sta sand�k ba��nda olaca��z.
�Tamam m�, devam m�� diyece�iz.

�Ayn� tas, ayn� hamam m�� diyece�iz.

�Sistemi yenilemek, tadilat i�in de�i�im� mi diyece�iz.

Veya israf, iflas, hak ihlali, anayasa ihlali, hak ve �zg�rl�klerin istismar� gibi konularda, yeni bir aray�� m� tercih edece�iz?

Yarg�da; etik de�erleri uygulayan ve �nceleyen, felsefi bir derinli�e ula�madan; adil bir vicdani kanaat olu�mas� m�mk�n de�ildir. �ddia, m�talaa, savunma ve h�k�m a��klayanlar;
hukuka uygun ve yeterli somut delil, tipiklik, hukuki belirlilik, su� ve cezada kanunilik, su�un maddi ve manevi unsurlar�, geriye i�lemezlik, delil ve isnat aras�nda nedensellik ba��, su� teorisi, �art teorisi, objektif isnadiyet teorisi, objektif cezaland�rabilme �art�, matufiyet �art�, uygun sebep teorisi vb. hukuki ilke/teori ve kurallar�n s�zgecinden ge�irilerek denetlenmeyen hi�bir iddia/itham/isnat/ sav/savunma/h�k�m kurulamaz. Bu anlay�� anayasam�z�n yarg� b�l�m�ne detayl� �ekilde yaz�lmal�d�r.

Yan�lt�c� kurtar�c�lardan kurtulmak; ancak �rg�tl� cehaletle m�cadeleyle m�mk�nd�r. Bunun yolu da a�k, heyecan, kararl�l�k ve cesaretle zihinsel/bilimsel devrim ve de�i�imden ge�er. Hak etti�imiz ayd�nl�k, mutlu ve umutlu yar�nlar� in�a etmek bizim elimizde, bizim irademizde.

Samsun, 26.03.2023

Ali R�za MALKO�

arm.web.tr

Sitedeki

�nceki Yaz�s� Sonraki Yaz�s�

Yazar�n

�nceki Yaz�s� Sonraki Yaz�s�

( Kurtar�c�lardan Kurtulmak �zerine ba�l�kl� yaz� Ali R.MALKO� taraf�ndan 26.03.2023 tarihinde sitemize eklenmi�tir. Sitemizde yay�nlanan eserlerin hukuki sorumlulu�u , kullan�lan materyaller ve yaz�n�n i�eri�i yazarlar�na aittir.�zin al�nmadan kaynak g�sterilse bile sayfam�zdaki eserler ba�ka yerde yay�nlanamaz. Eserlerin izin al�nmadan kopyalanmas� ve kullan�lmas� 5846 say�l� Fikir ve Sanat Eserleri Yasas�na g�re su�tur. )
Okudu�unuz Yaz�n�n Site Kurallar�n� �hlal Etti�ini D��n�yorsan�z, Site Y�netimine Bildirmek ��in T�klay�n�z.