TRT2’de þubat ayýnýn son cumartesi gecesi saat 22.00’da Beyaz Sayfa adlý bir Polonya filmi izledim. Film, bir lisede yavaþ yavaþ görme duygusunu kaybeden tarih öðretmeninin dramýný iþleyen hoþ bir filmdi. 2015’yýlý yapýmý film özellikle okulla, öðretmenlikle ilgili olduðu benim için ayrýca özeldi. Farklý ülkelerin okulculuk çalýþmalarý izlemek bu camiada saçlarýný aklaþtýrmýþ birisine merak konusu olmasý doðaldýr elbette.

          Ýzlediðim filmdeki bir görüntü tanýmsýz biçimde canýmý sýktý. Kýsa bir süre gözlerimi kapatýp can sýkýntýmý gidermek için derin düþüncelere daldým. Bu süre içinde sinema ile tanýþma serüvenim bir film þeridi gibi hafýzamda canlandý. Ýzlediðim film ilginç geliþmelerle sürse bile özgünlüðü hayli azaldý... Filmi izlerken hafýzamda sinema ile duygularým hayli baskýn çýkýyordu…

         Doðduðum köyde çarýktan kara lastiðe geçildiðini hayal meyal anýmsarým. Hafýzamý hayli zorladýðýmda 3 ya da 4 yaþýmda; annemin mini mini ayaklarýma çarklarýmý geçirir, baðlarýný baðlardý. Daha sonra yerli malý Trabzon kara lastikleri çýktý. Ýlkokul, ortaokul yýllarýmda bütün arkadaþlarým gibi benim de Trabzon kara lastiði biricik ayakkabýmdý.  

         Köyümüz, ilçenin beþ sýnýflý okulu olan büyük köylerinden bir köydür. Ýlçeye ortalama iki saatte varýrdýk yürümekle. Ve ilçeyi ilkokul yýllarýnda iki ya da üç kez gördüm. Babam bir günün gecesi ilçede kalýp ertesi günü köye dönmüþtü.  O gece sinemaya gittiðini anlattý. Sinema neydi? Üst üste sorular sordum babama. Anlattýklarý hiçte doyurucu gelmedi.

         Beþinci sýnýfta okuyorduk. Okula sinema geldi diye haber yayýldý. Yabancý amcalar, öðretmenlerimiz telaþlý koþuþturma içinde çalýþýrlarken bizleri dýþarda beklettiler. Arkadaþlar arasýnda sözün ona sinema hakkýnda bilgisi olanlar bilgiççe konuþuyorlardý. Nihayet okulun salonuna alýndýk.

         Tarih kitabýnda resimlerini gördüðümüz yeni çeri kýyafetli askerlerin görüldüðü bir tarihi bir film izledik. Öðretmenimiz sinema ve filmin konusu hakkýnda açýklamalar yaptý. Büyük köylere ilçedeki sinemacýnýn bazý günlerde sinema makinesiyle ziyaretler yaptýðýný da öðrenmiþ olduk.

         Ortaokul yýllarým baþladý. 60’lý yýllar. Ýlçemizde bir adet sinema vardý. O yýllarda haftanýn altý günü ders yapýlýrdý. Buna karþýlýk çarþamba ve cumartesi günleri ders süresi yarým gündü.  Ve 50 kuruþ bulduðumuz zaman Çarþamba öðleden sonra sinema kuyruðuna girerdik.

         Nasýl anlatayým! Ýlk izlediðim filmlerde iþlenen konuyu yetesiye anladým diyemem.  Ortaokul iki, tam Robinson dönemimiz. Haftanýn filmlerini izleyemediðimizde izleyen arkadaþlara “Film de dövüþ var mýydý?” sorusu olurdu. Ayhan Iþýk, Eþref kolçak, Yýlmaz Güney, Orhan Günþiray… Filmlerinde dövüþ sahneleriyle ilk gençliðe ayak attýðýmýz yýllarda damarlarýmýzda akan kanýn coþkusuna daha da hýzlandýrýrdý.

         Öðretmenlerimiz o yýllarýn revaçtaki sevi romanlarý yazarlarý; Kerime nadir, Esat Mahmut Karakurt, Muazzez Tahsin Berkant… kitaplarýný okumamamýzý önerirlerdi. Yasak olana ilgi artar doðallýkla. Önerilmeyen yazarlarýn kitaplarýný okuyorduk çoðunlukla. Ve o romanlardan uyarlanan Ediz Hun, Hülya Koçyiðit gibi artistlerin oynadýklarý melodramlarý bir farklý ve heyecanla coþkuyla izliyorduk.

         Ýlçemize Karaoðlan Camoka’ya karþý ve Malkoçoðlu filmleri geldi. Ýki filmin ilk gösterimde sinemada oturulacak yer yoktu. Böylece Kartal Tibet ve Cüneyt Arkýn’ý tanýdýk. Cüneyt Arkýn’ýn hareketlerine hayrandýk. Ve Çalýkuþu’nu ancak ortaokul üçte okumak kýsmet oldu. O yýllarda son sýnýf öðrencileri ders bütün derslerden bitirme sýnavýna tabi tutulurdu. Mayýs sonunda dersler biter Haziran ayý boyunca sýnav devam ederdi.

         Ve yazlýk sinema uygulamasýna geçilirdi ilçemizde de. Köyden ilçeye yaðmurlu bir öðleden sonra döndüm.  Þemsiye! Adýný biliyordum sadece. Elbiselerim hayli ýslanmýþtý. Çalýkuþu filmi oynuyordu siyah beyaz. Türkan Þoray ve Kartal Tibet baþrolleri paylaþmýþtý. Cebimde filme yetecek para da var. Kaçýrýlýr mý? Elbette hayýr. Titreyerek iki saatten fazla süren; romanýna hayran olduðum Çalýkuþu’nu izledim. Köy çocuðu. Yaz mevsiminde yaylalarda nice yaðmurlara, dolulara eyvallah dememiþim. Haliyle hasta olmadým.

         Trabzon’da yatýlý okudum Öðretmen Okulu’nu. Dar gelirli aile çocuklarýydýk öðretmen adaylarý. Cephelerimizde çoðu kere karayel, poyraz, keþiþleme hangisini söylense fark etmez rüzgârlar eserdi. Sadece Salý ve Perþembe günleri tam gün ders yapardýk. Haftanýn beþ günü sinemaya gitmek olasýydý. Mütalaa saatlerinde derslerimize yeterince çalýþabiliyorduk.

         Diðer zamanlar harçlýðým varsa tek eðlence sinema salonlarýnda yerimi alýrdým. Benim gibi sinemasever arkadaþlarým da ayný yöntemi uygulardý. Eðer harçlýk yoksa okul kütüphanesinden aldýðýmýz kitaplarý okurdum. Kütüphanemiz hayli zengindi. Bir kadýn memur çalýþýrdý.  Silahlara Veda, Çanlar Kimin için Çalýyor, Doktor Jivago, Diriliþ, Kumsalda… daha nice romanlar...

         Anýmsadýðým kadarýyla Trabzon’da altý adet sinema salonu vardý. Okulun ilk yýllarýnda yerli filmlere kaçýrmazdýk. Bir matinada çift film oynatýlýrdý. Yerli filmlerde alkýþ, baðýr-çaðýr eksik olmazdý. Zamanla sanat anlayýþýmýz olgunluða evrildi. Trabzon’un elit kesiminin, öðretmenlerimizin izlediði birinci sýnýf sinema salonlarýnýn müdavimi oldum.

         Köy öðretmenliði yýllarýmda kentin sosyal olanaklarýndan uzak yaþamanýn dayanýlmaz iç sýkýntýlarý hiç yakamý býrakmadý. Okulun ve Ýl Halk Kütüphanesi bulutlar kadar uzaktý. Sinemalarý da ancak yýlda bir elin parmaklarý kadar ziyaret edebiliyordum.

         Yýllar evet yýllar sonra elektrik girdi köylere. Ancak televizyonlarda sinema, film izleme olanaðýna bulmaya baþladým. Dönelim Beyaz sayfa filminin canýmý sýkan sahnesine:

         Filmin baþrol oyuncusu Tarih öðretmenimiz kaybolan görme yetisinin acýlarýný öðrencilere, okul yönetiminden saklýyor. Bir taraftan da öðretmenlerin müzmin sorunu ekonomik sýkýntýlarla savaþým veriyor. Sýnýfta çekilen bir sahnede ülkemizi de içine alan siyasi bir harita sýnýf duvarýnda asýlýydý.

          Polonya devletiyle ülkemizin bildiðim kadarýyla karþýlýklý saygýya dayalý iyi iliþkiler var. Harita öyle söylemiyordu. Ülkemizin öncelikle Güneydoðu Anadolu Bölgesi olmak üzere büyük bir bölümü farklý renkle gösterilmiþti. AB’ye henüz giren Polonya AB’nin emperyalist politikalarýný nasýl da benimsemiþti. Kimlik siyaseti uygulamayýp Yugoslavya’da büyük acýlarla 7 devlete bölen AB’nin kirli politikasý Polonya okullarýnda kullanýlan bir bayrakta bile sýrýtýyordu.

         AB’nin ülkemiz içinde hayýrlý düþüncelerinin olmamasý Polonya özelinde bile gözlemlemek uluslarýn barýþ içinde yaþama arzusundan ne kadar uzak olduðunu görmek çok acý… Savaþýn insanlýk için bir yýkým olduðunu Ukrayna-Rusya arasýnda yaþanan haydi savaþ demeyelim adýný, arbede de görüyoruz. Ýnsanlýk için güzel günler görmek için makbul çareler var elbette. Tüm dünyada okul müfredatlarýna savaþlarýn salgýn hastalýklar örneðin korona gibi bir afet olduðu konulu dersler konmalý. Ve müfredatlar dünya halklarýnýn barýþ içinde yaþamasýný önceleyen ders sayýlarýnýn artýrýlmasý gibi uygulamalara tez elden baþlanmalý. Ýþte zaman barýþ içinde özgürce sanat yapmak sanat yapýtlarýný izlemek olanaklý olur. Ütopik deðil görüþüm. Uzayýn derinliklerini keþfe çýkan insanlýk barýþ içinde yaþamayý varýlacak hedef olarak seçerse savaþsýz bir dünya niçin kurulmasýn…