Hey anavatandan ayr�lmayanlar
Bulan�k dereler durulmu� mudur?
Dinmi� mi olukla akan o kanlar?
B�y�k hedeflere var�lm�� m�d�r?

Asarlar m� hala Hakk�a tapan�?
Mebus yaparlar m� her �aklaban�?
K�yl�n�n elinde var m� saban�?
S�ska �k�zleri dirilmi� midir?

C�mlesi ��beli�� der ��enelhak�� dese
Hala taparlar m� koca terese?
�smet girmedi mi hala kodese?
Kel Ali�nin boynu vurulmu� mudur?

Evet, II.Abd�lhamit devrinin istibdat d�nemi yani �air yazarlar�n yazd�klar�ndan dolay� tutukland�klar�, yaz�lar�n�n ve d��ncelerinin sans�rlendi�i d�nemler �oktan sona ermi� ve �lkemize art�k �zg�rl�k ve demokrasinin geldi�i g�nlerdir ve Sabahattin Ali, bu �iirinden dolay� 12 ay hapse �arpt�r�l�r. Ancak Yarg�tay �� Az olmu�� Diyerek iki ay daha verir ve 14 ay hapis cezas�na �arpt�r�l�r, ��retmenlikten de ihra� edilir.

��te bu �iir Sabahattin Ali i�in sonun ba�lang�c� olur 1948 Y�l�nda Bulgaristan�a ka�arken �ld�r�lmesi ile sona erer k�sac�k hayat�.

Edebiyat�� Sabahattin Ali, ��retmenlik yapt�� 1932'de bir arkada� toplant�s�nda Atat�rk'� yeren bir �iir okudu�u iddias�yla tutukland�. Bir y�l Sinop Cezaevi'nde kald�. Hapisten ��kt�ktan sonra tekrar ��retmenli�e ba�layan Ali hakk�nda, kaleme ald�� "��imizdeki �eytan" roman� nedeniyle dava a��ld�, tekrar g�revinden al�nd�. 1945'te gazetecilik yapmaya ba�layan Ali, yaz�lar� nedeniyle 1948'de Pa�akap�s� cezaevinde �� ay yatt�. Hapisten ��kt�ktan sonra i� bulamayan Ali, yasal yollardan yurt d��na ��kamay�nca Bulgaristan'a ka�maya karar verdi. Para kar��l�� anla�t�� Ali Ertekin adl� ka�ak�� taraf�ndan Jandarma karakolunda �ld�r�ld�� iddia edildi. Cesedi, 2 Nisan 1948'de Bulgaristan s�n�r�nda bulundu. Ali'yi �ld�rd��n� itiraf eden ve Emniyet mensubu oldu�u iddia edilen Ertekin, d�rt y�la h�k�m giydi. Fakat birka� hafta sonra aftan yararlanarak serbest kald�.

�imdi ben dald�m gidiyorum da konuyu bilmeyen varsa merak ediyordur ��Sabahattin Ali�nin yukar�daki �iir sebebiyle 14 ay hapis cezas� almas� ile 3 May�s T�rk��ler Bayram�n�n ne alakas� var?�� Diye. Oraya da gelece�im.

Sabahattin Ali, Mustafa Kemal�in aleyhine ifadeler bulunan �iirler yazan tek ki�i de�ildir. Ondan y�llar �nce 1923 de Naz�m Hikmet de 28 Kanun-u S�ni adl� uzunca �iirinde ��yle diyordu Mustafa Suphi�nin ( T�rk Kom�nistlerinin �nder ismi) 1920 de Yahya Kaptan taraf�ndan �ld�r�lmesi �zerine:

son perdeye ba�l�yorlar!
burjuva Kemal'in omuzuna binmi�
Kemal kumandan�n kordonuna
kumandan kahyan�n cebine inmi�
kahya adamlar�n�n donuna
uluyorlar

hav... hav... hak... t�

Yani T�rkiye�de sosyalizm r�zgarlar� esiyor, devlet de bu r�zgar� kesmek i�in elinden ne geliyorsa yap�yordu.

Sabahattin Ali 1932 y�l�nda ald�� bu cezadan 1933 y�l�nda Cumhuriyetin 10. Y�ld�n�m� m�nasabetiyle ��kar�lan genel af sayesinde -tamam�n� yatmadan- kurtulsa da art�k mimlenmi�tir.

1907 de Do�mu� olan Sabahattin Ali�ye kar��l�k 1905 do�umlu H�seyin Nihal Ats�z �ok farkl� bir kulvarda ilerliyordu. �lk kez 1922 de T�rk��l��n Babas� olarak bilinen Ziya G�kalp�in cenaze t�renine kat�lm��, ��B�yle bir adam�n cenazesinde senin ne i�in var?�� diyen okul arkada�lar� ile kavga etmi�, bu y�zden ald�� disiplin cezas� sebebiyle iyice keskin bir T�rk�� olup ��km��t� ve en sonunda Arap as�ll� bir te�mene selam vermedi�i i�in Askeri t�bbiyeden at�lm��t�.

Sonras�nda o da edebiyata ilgi duyup bir taraftan mezunu olmaktan her zaman gurur duydu�um �stanbul �niversitesi Edebiyat Fak�ltesinde okurken di�er taraftan yat�l� olarak Y�ksek Muallim Mektebinde okudu. O da �iirler yaz�yordu ama �ok farkl�yd� �iirleri. Mesela ��yle:

Yufka y�reklilerle �etin yollar a��lmaz;

��nk� bu yol kutludur, gider Tanr� Da��na.

Halbuki yolda��n� b�rak�p d�nenlerin

De�i�ilir topu da bir sokak kalta��na.

Evet her iki �air-yazar- ��retmenin fikri yap�lar�n� �zetlemek i�in yapt��m�z bu girizgahtan sonra ana mevzuya gelelim.

1942 Y�l�nda Ba�bakan ��kri Sara�o�lu aynen �� Bayram de�il seyran de�il eni�tem beni neden �pt�?�� Deyimimizdeki gibi durduk yerde mecliste��Biz T�rk��z, T�rk��y�z ve daima T�rk�� kalaca��z. Bizim i�in T�rk��l�k bir kan meselesi oldu�u kadar ve l�akal (en az) o kadar bir vicdan ve k�lt�r meselesidir� Demi�ti.

�lk bak��ta durduk yere gibi g�r�len bu mesaj asl�nda Almanya�ya bir mesajd�. Hitler r�zgar�n�n d�nyay� kas�p kavurdu�u y�llarda �� Biz de sizin gibi milliyet�iyiz. O kom�nist Rus kefereleriyle herhangi bir samimiyetimiz yok.�� Denmek isteniyordu.

�bre Almanya�dan yana oldu�u i�in h�kumet de Almaya yanl�s� bir politika izliyor bir taraftan F�hrer�e methiyeler, d�z�l�rken bir taraftan da T�rkiye�de Milliyet�ilerin s�rt� s�vazlan�yor, kom�nistlere 1980 �ncesinde oldu�u gibi �� Haydi Moskova�ya�� denmese de pek �yle sevgi dolu nazarlarla bak�lm�yordu.

��te bu ahval ve �erait i�inde 1944 y�l�na gelindi.

H�kumetin ba��nda T�rkl�� bir kan meselesi olarak g�ren bir ba�bakan�n olmas� Nihal Ats�z�� fazla gaza getirmi� olmal� ki sanki �lkenin cumhurba�kan�ym��cas�na ba�bakan ��kr� Sara�o�luna bir ka� mektup yazd�.

O mektuplar�nda �zetle ��yle diyordu:

"Memlekette a��ktan a��a kom�nist propagandas� yapan dergiler ��kar�lmaktad�r. Bu dergiler Milli E�itim Bakanl��'n�n emri ile ve devlet paras� ile sat�n al�narak b�t�n okullara da��t�lmaktad�r. Sonra Ankara Dil Tarih Co�rafya Fak�ltesinde, Devlet Konservatuar�nda daha ba�ka bir�ok �nemli mevkilerde memleketimizi kom�nistle�tirmek isteyen, bu u�urda �aba g�steren insanlar vard�r.

Bursa cezaevinde h�k�m giymi� bir su�lu olarak bulunan Naz�m Hikmet'e Milli E�itim Bakanl�� taraf�ndan el alt�ndan paralar verilmektedir. Bir vatan haini oldu�u bilinen Sabahattin Ali, Ankara'da Devlet Konservatuar�nda ��retmendir. Sanat adam� olarak yeti�tirilecek gen�ler bu adam�n tesir dairesi i�ine �dete zorla sokulmu� gibidirler.

Milli E�itim Bakan� Hasan Ali Y�cel ya bunlar� bilmiyor, g�rm�yor... O halde ak�l kabul etmez derecede b�y�k bir gaflet i�inde bulunmaktad�r. Yahut bilerek, g�rerek bu i�leri yapmaktad�r ki, bu takdirde kendisi de ihanet halindedir...

�yle de olsa b�yle de olsa, her iki ihtimal i�inde de m�talaa edilse, Hasan Ali Y�cel'in bu durumu bir bakan i�in m�samaha edilecek, affolunacak bir durum de�ildir.

Ali Y�cel, ya derhal bu vazifeden al�nmal�d�r yahut kendisi daha vatansever bir jest g�stermeye davet edilmeli, hemen istifa etmesi istenmelidir."

Kom�nist dedi�i insanlar tabii ki Nihal Ats�z��n hedefindeydi ama Sabahattin Ali �zel olarak hedefiydi. Onunla ilgili de mektupta �unlar� dile getiriyordu:

��Sabahaddin Ali, bug�n k�lt�r i�lerinin m�him bir mevkiinde, Maarif Vekili Hasan �li�nin �ahsi sempatisi sayesinde, bat�rmak istedi�i T�rk milletinin paras�yla rahat�a ya�amaktad�r. Mevcut kanunlar k�fi de�ilse bu bozguncular oca��n�n k�k�n� kurutmak i�in yeni kanunlar yap�n�z�

Ve o kadar k�zg�nd� ki Nihal Ats�z, �unlar� dahi demi�ti mektuplar�nda:

�T�vbek�r olmu� bir fahi�e, art�k namuslu say�ld�� halde, nas�l namuslu ailelerin harimine al�nmazsa, eski d��ncelerinden d�nm�� olan kom�nistlerin de devlet harimine al�nmamalar� gerekir.�

Evet, bir �air-yazar- ��retmen, bir ba�bakana adeta talimat veriyordu ne yapmas� gerekti�i konusunda.

Bu mektuplar sadece ��kr� Sara�o�lu�na g�nderilse belki s�men alt� edilecekti ama Nihal Ats�z, mektuplar� ayn� zamanda kendisinin ��kartt�� Orhun Dergisinde de yay�nlam��t�.

Maarif Vekili Hasan Ali Y�cel, Ba�bakan ��kr� Sara�o�lu�na, Ba�bakan ��kr� Sara�o�lu da Cumhurba�kan� �smet �n�n��ye sordu? ��Ne yapal�m Efendim?��

�smet �n�n� ne yap�lmas� gerekti�ini a��k a��k izah etti

��Turanc�l�k fikri, yine son zamanlar�n zararl� ve hastal�kl� g�stergesidir�

Yani Daha bir y�l �nce T�rk��l�k kan meselesi iken bir y�l sonra zararl� ve hastal�k g�stergesi olarak ifade ediliyordu. Peki ni�in b�yle olmu�tu? ��nk� devletin dirsek temas�nda oldu�u ve sava�tan mutlak zaferle ayr�laca��n� d��nd�� Almanya, Stalingrat sava�� denilen ve 2 �ubat 1943 de sona eren sava� neticesinde Ruslar kar��s�nda peri�an olmu�tu. Art�k Almanlara �irin g�r�nmeye, dolay�s�yla da millliyet�ileri desteklemeye gerek yoktu. Peki Rusya�ya �irin g�r�nmek i�in bir �eyler yap�lmal� m�yd�? �imdilik hay�r. Ama fazla �rk�tmemek de gerekiyordu. Rusya�ya �irin g�r�nmek i�in yap�lacak olanlar 1945 y�l�n�n A�ustos Ay�nda Boraltan K�pr�s��nde yap�lacakt�.

Bu durumda ne yap�lmal�yd�?

Sabahattin Ali, Nihal Ats�z aleyhine hakaret davas� a�s�n yeterdi. Gerisi �orap s�k�� gibi gelirdi nas�lsa. Davay� Milli E�itim Bakan� Hasan Ali Y�cel�in te�viki ile a�acakt� Sabahattin Ali. Avukatl��n� ise CHP nin yay�n organ� gibi faaliyet g�steren Ulus Gazetesinin Hukuk M��aviri Falih R�fk� Atay yapacakt�.

Velhas�l�kelam bir taraftan kom�nizmin, dolay�s�yla da Sabahattin Ali�nin ipi �ekiliyordu, �te taraftan T�rk��l��n ve Nihal Ats�z��n... Devletin her ikisine de tahamm�l� yoktu.

Devam� 2. B�l�mde.

Sitedeki

�nceki Yaz�s� Sonraki Yaz�s�

Yazar�n

�nceki Yaz�s� Sonraki Yaz�s�

( 3 May�s Nas�l T�rk�� Bayram� Oldu---1. B�l�m --- ba�l�kl� yaz� Sami Biber taraf�ndan 3.05.2020 tarihinde sitemize eklenmi�tir. Sitemizde yay�nlanan eserlerin hukuki sorumlulu�u , kullan�lan materyaller ve yaz�n�n i�eri�i yazarlar�na aittir.�zin al�nmadan kaynak g�sterilse bile sayfam�zdaki eserler ba�ka yerde yay�nlanamaz. Eserlerin izin al�nmadan kopyalanmas� ve kullan�lmas� 5846 say�l� Fikir ve Sanat Eserleri Yasas�na g�re su�tur. )
Okudu�unuz Yaz�n�n Site Kurallar�n� �hlal Etti�ini D��n�yorsan�z, Site Y�netimine Bildirmek ��in T�klay�n�z.