Bu yazýmda çocuklarýmýzý oruca alýþtýrma psikolojisi üzerinde duracaðým. Yazýmda fýkhi olarak bilgiler ele almayacaðým.

Ramazan ayý, çocuklarýmýza dinimizin güzelliklerini anlatmak ve öðretmek için iyi bir fýrsattýr. Gelin salgýndan dolayý zorunlu olarak evlerimizde kaldýðýmýz þu günlerde çocuklarýmýza oruç ibadetini en güzel þekilde kavratalým. Orucu kavratmaya çalýþýrken sevgi dilini kullanalým; en güzel davranýþlarla örnek olalým.

Çocuklar dinimizi iki þekilde öðrenirler. Görerek ve kendisine anlatýlarak… Ýbadetler, anlatýlarak ve uygulanarak öðretilebilir. Öncelikle orucun dinimizin bir emri olduðu anlatýlmalýdýr. Burada kullanýlacak dil ve verilecek örnekler çocuðun yaþýna uygun olmalýdýr. Somut düþünme döneminde olan çocuklarýmýza, onlarýn anlamakta zorlanacaðý soyut konulardan bahsetmek, zorla oruç tutturmak veya oruç tutmayan çocuðun günah iþleyeceði mesajlarýný vermek, onun psikolojisini olumsuz etkilediði gibi ibadetlere karþý olumsuz bakýþa sahip olmasýna da sebep olabilir. Oruç için vereceðimiz eðitim, çocuða suçluluk duygusu yüklemek için deðil; orucun ve bu ayýn manevi anlamýný göstermek olmalýdýr.

Tecrübelerimle de gördüðüm bazen aile büyükleri çocuða yaþýnýn kaldýramayacaðý sorumluluklar yükleyebiliyor. Çocuklar bu durumda kendisini suçlu hissedebiliyor. Oysa, ergenlik dönemine kadar oruç çocuklar için farz deðildir. Onlara farz olmadan verilecek eðitim onlarýn bu ibadeti öðrenmesini ve ibadeti yapmasý gerektiðini kavramasý için olmalýdýr.

Çocuklarýmýza orucu nasýl tutturabiliriz?

Henüz oruç ibadetiyle mükellef olmayan çocuklarýmýza orucu sevgi diliyle anlatýldýktan sonra Ramazan ayýnýn getirdiði manevi havanýn da etkisiyle çocuklar oruç tutmak isteyecektir. Büyüklerini model alarak oruç tutmak isteyen çocuk bu konuda desteklenmelidir. Önemli olan nokta, yaþý küçükse tüm gün oruç tutmasýný istememektir. Dikkat edilecek diðer nokta ise “sen küçüksün, oruç tutamazsýn” diyerek hevesini kýrmamaktýr. Çocuk, gün içinde istediði saate kadar oruç tutup sonra yemeðini yiyebilmelidir. Eðer çocuk, tüm gün oruç tutmasý gerektiðini düþünürse, bunu baþaramadýðý için kendini yetersiz hissedecektir. Ayrýca orucunu bozarsa da kendini büyük bir günah iþlemiþ olarak görebilecektir. Bu þekilde birkaç saat bile olsa oruç tutmasý, onu çok mutlu edecek ve gururlandýracaktýr.

Yaptýðýmýz þey, çocuðun ibadet etmesini saðlamak deðil, çocuðu oruç tutmaya alýþtýrmaktýr. Çocukluk çaðýnda ibadetler ile ilgili yapýlan þey, çocuklara ibadetleri tanýtmak ve onlarý ibadetlere alýþtýrmaktýr.

Peki neden “alýþtýrma” diyorum? Çocuklarýn eðitim ve öðretiminde “kolaydan zora doðru azar azar” verme kuralý uygulanýr. Ýbadetleri öðretmek ve ibadetlerle ilgili eðitimlerde de bu kural uygulanmalýdýr. Oruç ile ilgili alýþtýrmalarý da bu çerçevede görmek gerekir.

Son olarak zaman zaman karþýlaþtýðým bazý yanlýþlarý da dile getirmek istiyorum.

Bazý anne ve babalar küçük çocuklarý oruç tuttuklarý için onlara ödül veriyorlar. Bence bu gereksizdir, dahasý yanlýþtýr. Ödül için oruç, menfaatçiliðe sebep olabilir. Yapýlmasý gereken önce orucun sevgi diliyle anlatýlmasýdýr. Çocuk, oruç ibadetini Allah’ýn istediði ve ergenlikle beraber yerine getirilmesi gereken bir ibadet olduðunu bilmelidir. Oruç tutan çocuðunuza sevdiði yemeleri hazýrlamanýz ayrý mesele…

Çocuk, bir gün içinde ne kadar oruç tuttuðunu bilmelidir. Bazý anne ve babalar, çocuklarýnýn yarým yarým tuttuklarý oruçlarý birleþtirerek çocuða tam gün tuttuðunu söylemektedir. Bu da yapýlmamasý gereken bir durum…

Gün içinde oruca devam edemeyecek olan çocuklara bazý anne ve babalar, orucunu bozduðunda çocuðun günah iþleyeceðini ifade etmektedir. Bu yaklaþým, “alýþtýrma” eðitimine ters bir yaklaþýmdýr. Böyle söylendiðinde çocuk orucu hiç tutmak istemeyebilir.

Unutulmamasý gereken þey, ibadetler konusunda anne ve babalar ile yetiþkinler örnektir. Bu ibadetinizi yerine getirirken sevgi doluysanýz çocuðunuz da bu ibadeti daha çok içselleþtirecektir.