Kitap inceleme yaz�lar�mda hi�bir zaman eserin �zetini ��karmay� tercih etmiyor ve al�nt� payla�m�yorum. Okuyunca i�eri�i g�recektir zaten okur. Ben anlat�m�n �z�n�, ruhunu, ana temas�n�, bizi hangi mevsimlere ta��d��n�, �ng�r�s�n�, ��retisini ve topluma bakan y�n�n� aktarmaya �al��yor, i�erik hakk�nda ilgi uyand�rmaya �al��yorum.

Yazar �anl�urfa�da do�mu�, Diyarbak�r�da ya�am��, 1975�li y�llarda Diyarbak�r Cezaevi�nde yatm�� ve devam eden s�re�te ya�am�n� �sve�de s�rd�rm��t�r. 54 ya��nda aram�zdan ayr�lan yazar; T�rk�e, K�rt�e, �sve�ce, Ermenice bilmekte ve �ngilizce, Almanca�y� da anlayabilmektedir.

Bir dostumun �nerisi �zerine okudu�um kitab�n ana temas�; �ok k�lt�rl�l�k sorunlar�, birlikte ya�am, insan haklar� ihlalleridir. Bu konuda daha �nce yazd��m� ve (1) web adresinde yay�nlanan yaz�mda konuyu daha detayl�ca ele alm��t�m. Kitab�n dili edebi, yal�n, samimi, d�r�st, ger�ek�i, insanilik katsay�s� y�ksek, nat�rel bir usl�p i�eriyor. Haks�zl��a u�rayan�n, duygusal ortamda yapt�� mant�k hatalar�n� da ola�an ve tarihsel ger�eklik �l�e�inde de�erlendirmek gerekiyor.

�ok k�lt�rl� toplum bilinci ve birlikte ya�am medeniyeti

Bir yere, bir de�ere ait olman�n gere�i ve kal�c�l�k g�vencesi; �tekileri yok saymaktan, ezmekten ge�miyor. Bulgaristan, Yunanistan, Ortado�u, Kafkaslar, Uzakdo�u, Bosna, Avrupa, Almanya, �spanya, Filistin, Osmanl�, T�rkiye vb. �lkelerde, do�du�u/b�y�d�� topraklardan g�� etmek zorunda kalanlar�n An�lar�n�/romanlar� okudum. Tarihi olaylar� yarg�lamak, yorumlamak i�in, o d�nemin ger�ekli�i ve sosyolojik/siyasi verilerini sa�duyu ile de�erlendirmek gerekiyor. Baz� istisnalar� olsa da �u yorumu hukuki gerek�e ve vicdani dayanakla rahatl�kla yapabiliriz:

Bir insan� do�du�u topraklardan, inanc�ndan, r�ya g�rd�� ve konu�tu�u ana dilinden, �z k�lt�r�nden, an�lar�ndan, tarihinden mahrum b�rakmak insan haklar� ve hukuk ihlalidir.

G�n�llerde yer edinmi� merhum ozan�m�z Abdurrahim Karako�, 12 Eyl�l d�nemi, hak ihlallerine vurgu yapmak i�in s�yledi�i:

�Beni dinle ey kad�
Bozuldu i�in tad�
Zul�mse e�er ad�
Kenan yapsa da ayn�
Yunan yapsa da ayn��

�iiriyle adaletsizli�in ve zulm�n de evrensel bir kimli�i oldu�unu hayk�rm��t�r.

Ac�lar zamanla azalsa da izleri, olumsuz etkisi devam ediyor

Kabul etmedi�i, onaylamad��, ihtiyac� olmad��, sahip olmad�� o kadar farkl� elbiseler giydiriyoruz ki insanlara; ister istemez di� bileyen, husumet besleyen, kendini izolasyona, asimilasyona u�ram�� hisseden topluluklar yarat�yoruz. Ve bazen de sahip oldu�u de�erleri yanl�� yorumlayabiliyoruz. G��men ku�lardan, s��rc�k, k�rlang��lardan daha garip duruma d��yor bazen insan.

�a��m�z� ��yle tarihsel ger�eklerle, hukuki/sosyolojik sonu�lar� ile, edebi dille yorumlamak gerekirse; muhabbet ba�� kurudu, ar damar� �atlad�, adalet terazisinin ayar� bozuldu, g�ven �rkt�,

sevgiyi sel ald�, umut �� s�nd�, dayan��ma ise depremle sars�ld�.

Yani �ok k�lt�rl� bir medeniyet y�k�ld� fakat yenisini de tam kuramad�k. M�badele ile gelen, tehcirle gidenlerin y�rekleri buruk bir s�z�, ac�s� k�llenmi� an�larla doludur.

Etnik, k�lt�rel kimlik sorunlar�m�zla ilgili okudu�um kitaplar aras�nda en yap�c�, samimi, �effaf, olumlu, makul ve edebi yakla��m� bu kitapta buldu�umu s�yleyebilirim.

G��men, az�nl�k, m�lteci, m�badil, s��nmac� konumuna d��m��; tehcir, s�rg�n ve hicrete zorlanm�� insanlar�n duygu durumunu anlayabilmek, sosyal psikolojik g�zlemler yapabilmek

�ok ayr� ve �zel yetenek/ donan�m gerektiriyor. An� ve romanlardan okuduklar�m�z�, biz ancak h�z�n hikayeleri olarak alg�layabiliriz. Yerel kamu ve evrensel d�zeyinde y�ksek sosyal uzmanl�kla tespit edilip, �areler �retilmesi gereken konular bunlar.

Gerilim, gerginlik ve ayr�mc�l�� tedavi etmenin yolu; ileti�im, etkile�im, edebiyat, felsefe, psikoloji, sosyoloji ve di�er davran�� bilimlerinden �st d�zeyde yararlanmaktan ge�iyor.

�ok k�lt�rl� ileti�im

Yak�ndan tan�ma, gezme imk�n�m olmad�, baz� yerleri/k�lt�rleri uzaktan sevdim ben.

Ya�am �izgim, kaderim; -istisnalar� olsa da- 80 y�ll�k �mr� boyunca, do�du�u �ehrin d��na ��kmayan,

Alman Filozofu Immanuel Kant��n ya�am �ekline benziyor biraz. �lgi duyup da gitmek nasip olmayan kentler, mek�nlar, hayalimde yer edinmi�tir. Baz� �lkeleri/kentleri uzaktan sevdim ben.

Kitap anlat�mlar�ndan, an�lardan, t�rk� namelerinden, romanlardan, dost anlat�mlar�ndan, resim tablolar�ndan, do�al �r�nlerinden, film ve belgesellerden tan�d�m.

�anl�urfa, Diyarbak�r, Erzurum, Elaz��, Malatya, Van, Hatay, Mardin, Sivas, Gaziantep ve di�er kom�u illeri k�lt�rel motifleri ile ilgimi �ekmi� ve g�nl�mde yer edinmi�tir hep.

Daha �nceki d�nemlerde, insanl�k d�� uygulamalara da imza atan �sve�in, 1975 y�l�nda parlamentoda onaylanan bir kanunla, �ok k�lt�rl� ya�am�, kal�c� devlet politikas� haline getirmeleri,

ara�t�r�lmaya /�rnek al�nmaya de�er bir konudur. Ya�anm�� ve uygulanan bir ger�ek var ise ortada, daha iyisini yapmak i�in neden giri�imde bulunmayal�m?

Do�all��n�, sadeli�ini, safl��n�, samimiyetini kaybedince insan; etraf�n� de kan, ��p, kin ve nefret duvarlar� ile �r�yor. �lgi ve bilgi alan�m�z eksen kaymas�na u�ruyor.

�lgi ve bilgi alanlar�m�z, insani duyarl�l�k merkezli olmaktan ��kt�. TV haberlerinin, tart��ma programlar�n�n ortalama �zeti zaten bu durumu yans�t�yor bize. �lgiye ve maddi yard�ma muhta� kom�u, susuz kalan ku�lar, yiyecek arayan sokak hayvanlar�, ��p tarlas�na d�nen ortak sosyal alanlar, mahallemize g�zellik katan a�a�lar, batan ve yeniden do�an g�ne�, gece g�ky�z�n�n g�zelli�i� ve benzeri g�zellik ve sorunlar, bir �o�umuzun g�ndemine bile giremiyor art�k.

Beklentiler, alg�lar, korkular, sevin�ler, duygular, hazlar, k�lt�rler, de�i�ti baz�lar� da yok oldu.

Ve bu kaos, karga�a ortam�nda ya�ama tutunma, insan kalabilme m�cadelesi veriyoruz.

Her yorum ve beklentisini onaylamak zorunda olmasak da �ok k�lt�rl� ya�am�n, farkl� bile�enlerini olu�turan hayat hikayelerini de okuyup, onlarla ortak noktalar olu�turabilme sorumlulu�umuz var. Aksi durumda kuru, s��, �i� bir s�ylemle, ezberletilmi� / dayat�lm�� sloganlar� tekrarlayan metalik bir canl� olarak d�nyadan g��me ihtimalimiz var.

Samsun, 15.12. 2019

Ali R�za Malko�

www.arm.web.tr

(1) http://www.edebiyatevi.com/yazi/227032_toplumsal-ayrisma-zitlasma-kutuplasma-nedenleri-ve-cozum-onerileri.html

Sitedeki

�nceki Yaz�s� Sonraki Yaz�s�

Yazar�n

�nceki Yaz�s� Sonraki Yaz�s�

( Nar �i�ekleri Mehmet Uzun Kitap �nceleme Yaz�s� ba�l�kl� yaz� Ali R.MALKO� taraf�ndan 15.12.2019 tarihinde sitemize eklenmi�tir. Sitemizde yay�nlanan eserlerin hukuki sorumlulu�u , kullan�lan materyaller ve yaz�n�n i�eri�i yazarlar�na aittir.�zin al�nmadan kaynak g�sterilse bile sayfam�zdaki eserler ba�ka yerde yay�nlanamaz. Eserlerin izin al�nmadan kopyalanmas� ve kullan�lmas� 5846 say�l� Fikir ve Sanat Eserleri Yasas�na g�re su�tur. )
Okudu�unuz Yaz�n�n Site Kurallar�n� �hlal Etti�ini D��n�yorsan�z, Site Y�netimine Bildirmek ��in T�klay�n�z.