Efendim Fatih Sultan Mehmet �stanbul�u Feth ederken hani gemileri karadan y�r�tm��t� de bizler yirmi bir ya��ndaki bir gencin b�yle bir �eyi d��nmesine hayretler i�inde kal�p ��te deha bu�� demi�tik. De�ilmi� efendim�Yani Fatih Sultan Mehmet�in gemileri karadan y�r�tmesi onun �st�n dehas�n�n de�il ama T�rk Tarihini �ok iyi bilmesinin ve de�erlendirmesinin sonucuymu�.

�imdi denilebilir ki �� Yahu hocam bunun Gavur �zmir�le ne alakas� var? Ayr�ca Fatih Sultan Mehmet�in gemileri karadan y�r�tmesi do�rudan do�ruya bizzat kendi fikri de�ilmiymi� yani?��

Birinci sorunun cevab�n� az sonra alacaks�n�z. �kinci sorunun cevab� ise evet gemileri karadan y�r�m�� Fatih Sultan Mehmet ama bu, T�rk tarihinde gemilerin karadan y�r�t�lmesi olay�n�n ilki de�ilmi�. Gemileri karadan y�r�tme olay� Fatih Sultan Mehmet�ten tam y�z on be� sene �nce yine bir T�rk taraf�ndan ger�ekle�tirilmi�.

�a��rd�n�z ve soruyorsunuz. �� Peki Fatih Sultan Mehmet�ten tam y�z on be� sene �nce gemileri karadan y�r�ten T�rk kimmi� ve nereden nereye y�r�tm��.?��

Efendim bu T�rk , Ayd�no�ullar� Beyli�inin beyi, T�rk tarihinin en b�y�k ve ilk denizcilerinden Umur Beydir. Umur Bey yakla��k on iki ya��ndan itibaren art�k denizlerde bir T�rk sava��s�d�r. 1328 de �zmir�i Cenevizlilerin ( Cenoval�lar ) elinden al�p T�rk hakimiyetine sokmu�tur. Do�um tarihi 1309 oldu�una g�re demek ki on dokuz ya��nda�

Bundan sonra da Ege denizinde Venedik, Ceneviz, Katalan ve Sen Jan �ovalyeleriyle sava��p durmu�tur hayat� boyunca . ��te bu sava�lar�ndan birinde 1338�de 350 gemi ileKorent�e gitti. Bu seferinde 50 b�y�k gemiyi Korent civar�na b�rakt�ktan sonra 300 gemisini karadan y�r�terek Patras k�rfezine ge�irdi. Sonra ayn� yoldan geri d�nd�. Bu y�zden eski tarihlerimizde Korent liman�na Umur Bey liman� denilir.

Fatih Sultan Mehmet D�neminin tarih�ilerinden Enveri�nin D�st�rname adl� eserinde �stanbul�un Fethinde gemilerin karadan y�r�t�lmesi olay� anlat�l�rken bu olay�n Umur Bey�in hareketinden esinlenerek yap�ld�� u �ekilde anlat�l�r:

�H�km� pa�a k�ld� ettiler yerak,

Karadan gemi �eker olup yayak.

�.Tahtalar d��ey�b sabunla,

�.Gemiler �ektiler anlar onunla.

E�er g�rsen an� gazi Umur be�,

Derya olmaya bu donanmada ye�.

�.Mavnalar, kad�rgalar bu �zre

�.Sadas�n da�lar y�r�r su �zre.

(Enver� : D�st�r-name)

(Umur Bey�in bu dahice hareketi �stanbul�un fethinde Fatih Sultan Mehmet�e ilham kayna�� oldu. T�rk Tarihi�ni derinlemesine inceleyen Fatih Sultan Mehmet de, Umur Bey�den 115 y�l sonra Hali�e, gemilerini karadan y�r�terek soktu. Hali�in a�z�na �ektikleri kal�n zincire g�ven Bizansl�lar, sabahleyin T�rk Donanmas�n� kar��lar�nda g�r�nce son umutlar�n� yitirdiler.)

Peki anlad�k�Tarihte gemileri karadan ilk y�r�ten Fatih Sultan Mehmet de�il de Umur Beymi�. Umur Bey de �zmir�i feth eden T�rk denizcisiymi�. Buras� tamam da �zmir neden Gavur �zmir?

Bu g�n bu soruyu herhangi bir vatanda�a sorsan�z alaca��n�z cevaplar �unlar olacakt�r:

1- Kurtulu� sava�� ncesi y�llar�nda en �ok Ermeni, Rum ve Yahudi bu �ehirde ya�ad�� i�in

2- Sabatayistlerin merkeziydi adeta o y�zden.

3- �ok fazla kilise oldu�u i�in

4- Yunan K�lt�r�ne ve hatta Hr�stiyanl��a ait pek �ok �ey bu �ehirde oldu�u i�in

B�t�n bunlar -yanl�� da olsa- nispeten mant�kl� cevaplard�r. Ama alaca��n�z mant�ks�z cevaplar mant�kl�lardan �ok daha fazla olacakt�r.

1- �zmir CHP nin kalesi oldu�u i�in daha �nceleri Demokrat Partililer, Adalet Partililer, Refah Partililer ve en son olarak da Ak Partililerce verilmi� bir add�r bu Gavur �zmir ad��

Elbette ki yanl��. Evet �zmir bu g�n i�in �o�unlukla CHP ye oy vermekle birlikte AK Partinin bu �ehirdeki oy oran� da hi� de k��msenecek bir rakam de�ildir.

2- Her zaman Atat�rk�� oldu�u i�in Atat�rk d��manlar� bu �ehre Gavur �zmir demi�lerdir�

En b�y�k yanl�� bu. ��nk� �zmirliler Serbest Cumhuriyet F�rkas� ( Partisi ) Kuruldu�unda CHP yi de�il b�y�k �l��de Serbest Cumhuriyet F�rkas�n� desteklemi�lerdir.Yani �yle her zaman Atat�rk�� de olmam��lard�r.Hele de Menemen olay�, Atat�rk��n bu olaydan sonra Menemen�de vilmodit uygulama karar�ndan Menemen�in k�l pay� kurtulmas�n� d��necek olursak�( V�lmodit ne mi? Google Amcaya m�racaat�Her �eyi ben mi yazmayay�m bilmeyenler i�in ?)

3- Zaman�n Diyanet ��leri Ba�kan� Mehmet G�rmez �� "�zmir�in farkl� bir dindarl�� var. Bu dindarl��n irfan gelene�ine ihtiyac� var." Dedi�i i�in�

Sa�ma sapan ve bir Diyanet ��leri Ba�kan�na asla yak��mayan bir beyan olmakla birlikte tabii ki hi� alakas� yok.

4- Zaman�n Ba�bakan� Recep Tayyip Erdo�an �zmir�e ''Gavur �zmir dedi�

Bu da sa�ma ve alakas�z�

Ba�bakan olarak �� "�zmir�in �zerindeki o zaman zaman yak��t�r�lan baz� ifadeler vard�r ya" demi�tir ve bu s�z�n daha sonra �� Solun kalesi anlam�nda s�ylendi�i Ba�bakanl�k s�zc�s� taraf�ndan a��klanm��t�r. A��k bir �ekilde ''Gavur �zmir'' laf� yoktur konu�mada.

Peki izmir�e Gavur �zmir denmesinin sebebi Taha Akyol�un yapt�� u a��klama m�?

�nce o a��klamaya bakal�m:

''G�zel �zmir

Gavur �zmir laf� �zmir�in bug�n sek�ler( toplumsal hayat�n, idari ve hukuki i�leyi�in dinden ba��ms�z hale gelmesi) bir hayat tarz�na sahip olmas�ndan de�il, eskiden etkin ve zengin bir Rum az�nl��a sahip olmas�ndan geliyor.

Bizim ilk ansiklopedimiz �emseddin Sami�nin 1890�larda yay�nlad�� Kamus��l A�l�m adl� 6 ciltlik eserdir. �zmir maddesinden birka� sat�r aktar�yorum size, k�smen sadele�tirerek:

Anadolu�nun en b�y�k ve en mamur ve do�rudan do�ruya idare olunan memalik-i Osmaniye�nin �stanbul�dan sonra ikinci �ehri ve Ayd�n vilayetinin merkezi olup, Edirne ve Selanik�ten ve �am�dan ve Beyrut�tan ezher cihet (a��k�a) ileridir. Ahalisi 130.000 raddesinde olup bunlar�n yar�s� M�slim ve T�rk, 40.000 Rum, iki �� bin Avrupal� ve kalan� Ermeni, Yahudi ve sairedir...

G�vur �zmir s�z� Rumlar�n n�fus�a az�nl�k da olsa iktisaden �ok etkin olmas�ndan ��km�� eski bir laft�r.''

Hi� birinin uzaktan yak�ndan alakas� yok. ��in asl� yine Umur Bey�le ilgili.

Umur Bey�in �zmir�i feth etmesi ve ard�ndan Ege Denizini Hristiyan gemileri i�in kabus haline �evirmesi �zerine Avrupa Devletleri, Umur Bey�le ba�a ��kamay�nca; Venedik, Ceneviz, Rodos, K�br�s ve Papal�k gemilerinden b�y�k bir Ha�l� Donanmas� olu�turup, g��l� bir ordu ile �zmir�e g�nderdiler. 28 ekim 1344�te b�t�n Avrupa devletlerinin birlikleri taraf�ndan desteklenen Rodos�taki Saint-Jean ��valyeleri, �zmir�e bask�n yapt�. Ayd�no�ullar��n�n tersane ve donanmalar�n� yakt�. Halk k�l��tan ge�irildi. Liman ��valyeler�in eline ge�ti. Fakat yukar� kale, T�rkler�in elinde kald�. Bu suretle �ehir, �M�SL�MAN �ZM�R� ve �GAVUR �ZM�R� diye ikiye b�l�nd� .

D�rt Y�l sonra Umur Bey 1348�de �zmir K�rfezi�ndeki Gavur �zmir denilen Sen Piyer Kalesi�ne sald�rd�.( Bu g�nk� Basmane ile G�mr�k aras�ndaki sahada imi� bu kale ) Kaleyi Ha�l�lardan geri almak i�in bir�ok sald�r� yap�ld�. Gazi Umur Bey, arkada�lar�n�n hareketlerini g�rebilmek i�in en �nde t�rmand�� merdivenin orta yerinde mi�ferini kald�r�rken, aln�n�n ortas�na isabet eden bir okla �ehit d��t�.

�On sekiz ya�� ata oldu s�var,

Hem yirmi bir y�l etti kar-� zar.

�.Yediy�z hem k�rk sekiz idi sal,

�.Ya� otuzdokuz etti intikal.

Eylemi�tir ol yirmialt� gaza,

Rahmet an�n ruhu-i pakina seza.�

(Enver� : D�st�r-name)

K�z�l�ullu Deresi ( Gaziemir- Gazi Umur ) ile �irinyer aras�ndaki b�l�mde Anadolu Beyliklerinin ilk tersanelerinden birini kurup 30 Cm derinlikte bile y�zebilen kad�rgalar in�a ettiren Gazi Umur Bey b�ylece �zmir i�in �ehid d��t�kten sonra �zmir 1403 y�l�na kadar Sen Jan �ovalyelerinin elinde kald�.

1402 y�l�ndaki Ankara sava��ndan sonra k�sa bir s�re Anadolu�ya hakim olan Timur 1403 y�l�nda �zmir�i ku�att�. Daha do�rusu �zmir�in gavur olan kesimi Sen Piyer kalesini� Kale Timur�a direndi lakin Timur bu�Direnme dinler mi? da�lardaki kara�am ormanlar�n� kesip, kalenin etraf�na y��p, yakt�. Sen Jan ��valyeleri denizden ka��p Malta adas�na s��n�rken, Sen Piyer kalesi tamamen y�k�ld�.

�Sen Piyer D��t�!..� nidalar�, Avrupa�da yas, �sl�m D�nyas�nda sevin�le kar��land�. Kale kal�nt�lar�na as�rlarca yakla��lmad�. XVI.as�rda Hisar Camii yap�larak yerle�ime a��ld�.

K�sacas�...

�zmir�in Basmane-G�mr�k aras�ndaki alan�na 1344-1403 y�llar� aras�nda elli dokuz sene �� Gavur �zmir�� dendi. Lakin bu tabir daha sonralar� da pek unutulmad� ve sevilmeyen herhangi bir �zmirli i�in �� Gavur �zmir�li i�te n�oolcek�� denmeye ba�land�. ��in ilginci de nedir biliyor musunuz? Maalesef pek �ok �zmir�li bu tabiri pek benimsedi ve �� Gavur �zmir�li olmaktan gurur duyuyorum�� Demeye ba�lad�lar. ( En az�ndan g�n�m�zde b�yle )

Gavur �zmir ger�e�i bu� Bunu ��rendikten sonra h�l� Gavur �zmirli olmaktan gurur duyan olursa g�zlerinin �n�ne �zmir i�in �ehid d��en Gazi Umur Bey�i getirsin sonra bir kere daha d��ns�n derim.

Not: Bu yaz�n�n bir b�l�m� Milliyet Blogda bu konuyu yazan Ayten Dirier�in bir �al��mas�ndan al�nt�d�r.

Sitedeki

�nceki Yaz�s� Sonraki Yaz�s�

Yazar�n

�nceki Yaz�s� Sonraki Yaz�s�

( G�zel �zmir Neden Gavur �zmir ? ba�l�kl� yaz� Sami Biber taraf�ndan 24.06.2018 tarihinde sitemize eklenmi�tir. Sitemizde yay�nlanan eserlerin hukuki sorumlulu�u , kullan�lan materyaller ve yaz�n�n i�eri�i yazarlar�na aittir.�zin al�nmadan kaynak g�sterilse bile sayfam�zdaki eserler ba�ka yerde yay�nlanamaz. Eserlerin izin al�nmadan kopyalanmas� ve kullan�lmas� 5846 say�l� Fikir ve Sanat Eserleri Yasas�na g�re su�tur. )
Okudu�unuz Yaz�n�n Site Kurallar�n� �hlal Etti�ini D��n�yorsan�z, Site Y�netimine Bildirmek ��in T�klay�n�z.