Önceki yazılarımızda eleştirel düşünme nedir, nasıl yapılmalıdır, nelere dikkat edilmelidir gibi konular üzerinde durup eleştirel düşünme ahlakının 9 tanesinden bahsetmiştik. Bu hafta kaldığımız yerden devam ederek bu konuyu bitireceğiz.

10- Olgu Ve Görüş Arasındaki Farka Duyarlıdırlar: Olgular olanın yorum yapılmadan olduğu gibi aktarılmasıdır. Olgular herkes tarafından kabul edilen verilerdir. Görüş ise kişiye göre değişir, tartışmaya açıktır, herkes tarafından kabul edilmez. Eleştirel düşünenlerin olgu ve görüş arasındaki farka duyarlı olmaları yetmez. Bununla birlikte bir “görüşü(yorumu)” olgu olarak göstermeye çalışmazlar.


11- Eleştirel Dinleyebilirler, Okuyabilirler Ve Eleştirel Soru Sorabilirler: Bir kişiyi dinlerken, bir metni okurken sadece inanmak için ya da reddetmek için okumazlar. Eleştirel dinleme/okuma önyargısız dinleme/okumadır. Eleştirel dinleyebilen/okuyabilen kişiler aşağıdaki sorulara cevap ararlar:

a- Eleştirel dinleme için çaba harcıyor muyum?
b- Kaynak (mesajı ileten, dinlediğim kişi) bize neyi inandırmaya çalışıyor?
c- Muhatabım anlattığı konu hakkında uzman mı?
d- Anlatılan şeyler tutarlı mı?
e- Önyargılarımdan uzak dinliyor muyum?
f- Aktarılan bilgiler olgu mu, yoksa bir görüş mü?
g- Duygusal bir dil mi kullanıyorum, bana karşı duygusal bir dil mi kullanılıyor?
h- Kanıtlar çarpıtılıyor mu?
ı- Karşıt görüşlere yer veriliyor mu?


Olayları çözümlemek, hakikatlere ulaşabilmek ve yönlendirilmemek için önümüze getirilen delillere bu saydığımız 11 madde açısından yaklaşılmadığında hakikate ulaşılması mümkün olmayabilir. Algılarımızın ve duygularımızın profesyonel olarak yönlendirildiği bir zamanda hataya düşmemek için çok dikkatli olmak gerekiyor. Anlamlandırmak zihnin bir amelidir. Zihnimizin kontrolünü başkalarının eline verirsek, olayları onların istediği gibi algılarız. Algılarımızın manipüle edilmemesi için olaylara Kur’an ve Sünnet perspektifinden/açısından bakmalıyız. Allah cc zihni sürekli kontrol etmemizi murad ediyor ve Kur’an’da namazdan daha fazla akıldan bahsediyor. Düşünmemizi, akletmemizi, düşünenlerin kurtuluşa ereceğini söylüyor. Zihnimizi korumanın yolu Kur’an sigortasıyla sigortalamalıyız, Kur’an ile zihnimizi temizlemeliyiz. Zira başka alternatifimiz yok ve olmayacaktır da...

      Bizleri yönlendirmek isteyen herkese ve her duruma “niçin” sorusunu sormalıyız. Algı profesörleri insanları yönlendirmek için istediği konularda “amacı” gizleyip, “sebepleri” ön plana çıkarırlar. Eleştirel düşünen insanlar sebebe değil, amaca odaklanırlar. Amaç kötü bir şey ise, o davranışı uygulamazlar. Amacını göremediğimiz davranışlardan uzak durmaya çalışalım.

   Kainat boşluk kabul etmez, sebebi ve amacı net/açık olmayan her konudan uzak durmalıyız. Sebebi belli ama amacı belli olmayan konulardan da uzak durmalıyız. Sebep ve amaç Allah’ın kurallarına bağlı kaldığı müddetçe itibar edilir, şeriatın dışına çıkan sebep ve amaçlara ise itibar edilmez. Rabbim bu tarz konularda hassas olanlardan, eleştirel düşünen ve eleştirel düşünme ahlakına sahip olanlardan eylesin. Selam ve dua ile Allah’a emanet olunuz.



1- Bu yazıyla alakalı maddelerin birçoğunu Mücahit Gültekin Hocanın “Algı Yönetimi Ve Manipülasyon” adlı kitabından alınmıştır. 


Mücahit Güler
( Eleştirel Düşünme Ahlakı 4 başlıklı yazı fikirsungeri tarafından 28.12.2022 tarihinde sitemize eklenmiştir. Sitemizde yayınlanan eserlerin hukuki sorumluluğu , kullanılan materyaller ve yazının içeriği yazarlarına aittir.İzin alınmadan kaynak gösterilse bile sayfamızdaki eserler başka yerde yayınlanamaz. Eserlerin izin alınmadan kopyalanması ve kullanılması 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Yasasına göre suçtur. )
Okuduğunuz Yazının Site Kurallarını İhlal Ettiğini Düşünüyorsanız, Site Yönetimine Bildirmek İçin Tıklayınız.