Kitap Okumayý Engelleyen Eðitim Anlayýþý




Doðrusunu söylemek, yazýya attýðým baþlýða aykýrý olmak üzere bir itirafta bulunarak söyleyeceðim ki bana kitap okuma alýþkanlýðýmý kazandýran kurum yine Milli Eðitim Kurumudur. Bu itiraf baþlýkta belirlenen konuyla çeliþir görünmekte. Aslýnda deðil. 
Ben ilkokul sýralarýndayken sýnýf kitaplýðýyla karþýlaþmasaydým belki de bu alýþkanlýðý hiç kazanamayacaktým. Evet, bunu hiç çekinmeden itiraf ediyorum. O sýnýf kitaplýklarýndaki –o güne kadar görmediðim-masal ve hikâye kitaplarýnýn dünyasý beni öyle çekmiþti ki art darda bütün kitaplarý bitirdim. Ama hayatým boyunca bir daha böyle camlý bir dolapta kolayca eriþebileceðim þekilde bulamadým onlarý. Hep aradým, bulduðum yerde somururcasýna okudum ama bin bir mânianýn ardýnda olan o kutsal hazineye varmak için masallarýn prensi gibi devlerle boðuþmak, bin bir mâniayý aþmak, Kaf daðýna ulaþmak zorundaydým. 
Ýþte ben ve benim gibi birkaç haris öðrenci dýþýnda bunu yapacak kimse yoktu. Her halde o pek sevdiðim dedeciðimin okumasýný bilmediðim Arap harfleriyle yazýlmýþ kitaplarla boðuþtuðunu görmem, ayrýca ninemin ve diðer aile efradýnýn onun kitaplarýna karþý horlayýcý davranýþýna tanýk olmam ve onun hafta sonlarý kuran okuttuðu köyden eve gelip onlarý kurtarama, yýrtýklarýný onarma çabalarý ve onun ailenin baskýlarý karþýsýnda kitaplarýnýn önce soðuk odaya, oradan da odunluða atýlýþýna tanýk olmam beni bu çabaya itmiþ olsa gerek. Bana okuma zevkini kazandýran belki de onun herkes boþ konuþmalara, malayaniye dalmýþken sessizce oturduðu yerde, ibadet vakitleri dýþýnda kitap okumasýdýr. Ayrýca onun maðduriyeti beni teþvik eden unsur olmuþtur sanýrým. 
Ancak hemen önceki olguya dönerek söyleyebilirim ki, bu okuma zevkini sýnýf kitaplýðý körüklediyse bile, okulun kütüphanelerinin ya yetersiz oluþu ya da sürekli kapalý tutulmasý, kitap almak isteyenlerin bin bir zorlukla karþýlaþmasý benim ve diðer öðrencilerin bu kütüphanelerden hemen hemen hiç yararlanamamasýna neden olmuþ, benim gibi birkaç hevesli dýþýnda öðrencilerin kitap okuma hevesi baþlamadan tükenmiþtir. Ayrýca il halk kütüphanelerindeki memurlarýn asýk suratlarý, itici davranýþlarý da bu okuma eyleminin büsbütün körelmesine sebep olmakta, sonuçta okumayan, araþtýrmayan, öðrenmeyen, peþin hükümlü, kelime daðarcýðý 5000’ü geçmeyen nesiller ortaya çýkmýþtýr. 
Bu hengâmede zevke, eðlenceye dayalý edimler öne çýkmýþ, öðrenciler kahvehane alýþkanlýklarýnda yarýþmýþ, en ufak bir kültür gerekmeyen futbol havariliði, kýz peþinde koþma, sigara içme alýþkanlýðý giderek yanlýþ yollara sapma çabalarý gençliðin tek çýkar yolu olarak teþvik edilmiþtir. 
Öðretmenlerin ve ebeveynlerin kitap okuma alýþkanlýklarýnýn hiç mi hiç olmayýþý bunda baskýn rol oynamýþ, ayný büyükleri sigara ve kahvehane alýþkanlýklarý onlarý rol model alan gençliðin de onlar gibi olmasýna, hatta daha ileri giderek, porno film endüstrisinin kurbaný, içki ve kumar müptelasý olmalarýna yol açmýþtýr. 
Bu iþte anne babalar kadar Milli Eðitimin de suçu büyüktür. Sonuçta o anne babalarý da yetiþtiren ayný Milli Eðitim kurumlarýdýr. Bu ülkede her kes ayný tek tip eðitim cenderesinden geçmektedir. Sistem kendini sorgulamalý, gençliði ve vatandaþlarý nasýl bu denli kültürsüz yetiþtirdiðini sorgulamalýdýr. 
Üniversiteyi kazandýðým 1974 yýlýnda Erzurum yolculuðunda karþýlaþtýðým halktan biri-o zaman 60, 70 yaþlarýnda olan yol arkadaþým bana Fuzuli’den, Baki’den, Nefi’den, Nedim’den; Yunus’tan ve bilcümle divan þairleri, halk ozanlarý tasavvuf þairleri, hatta Ýran þairlerinden örnekler okuyunca küçük dilimi yutmuþ, bu hiçbir mektep, medrese tahsili olmayan sýradan bir vatandaþýn engin kültürü karþýsýnda hayranlýk duymaktan kendimi alamamýþtým. 
Ýþte o zaman Osmanlý coðrafyasýnýn baþtanbaþa mektep haline dönüþtürülmüþ bir vatan olduðunu kahvehaneleri kýraathane: okuma evi olmasýndaki sýrrý anlamýþtým. Onlar bir vatan sathýný mektep yapmýþlardý. Herkes bugünkü gibi 12 yýllýk mecburi eðitime tabi tutulmamýþtý, herkes üniversite okumaya mecbur býrakýlmýyordu ama vatanýn her ferdi büyük bir irfan denizinde yüzüyordu. 
Ve biz ilkokulda Arap harflerinin zorluðundan bahis açan öðretmenleri þaþkýnlýkla dinliyorduk.

Ahmet Kemal