SORU VE CEVAPLARLA T�RK KADINININ SE�ME VE SE��LME HAKKINI ELDE ETMESݗ3. B�L�M

SORU: D�nyada kad�nlara ilk kez se�me ve se�ilme hakk� hangi �lke taraf�ndan ka� y�l�nda verildi?

CEVAP: 1881 de Man Adas�nda toprak sahibi olan kad�nlar ilk kez oy kullanabilen kad�nlar olmu�tur ( Se�me hakk�.) Kad�nlar�n oy kullanabildikleri ilk se�im 1893 de Yeni Zelanda�da yap�ld� ancak bu hak Yeni Zelanda yerlisi olan Aborjinlere ancak 1962 y�l�nda verildi. Yine bu �lkede kad�nlar 1919 y�l�nda se�ilme hakk� da elde ettiler.

SORU: T�rkiye�den �nce kad�nlara se�me ve se�ilme hakk�n�n verildi�i �lkeler ve bu hakk�n verildi�i tarihler?

CEVAP:

Ba��ms�z bir devlet olarak kad�nlara ilk kez se�me ve se�ilme hakk� veren devlet Avustralya olmu�tur 1902 y�l�nda.

Avrupa devletleri aras�nda kad�nlara ilk kez se�me ve se�ilme hakk� veren �lke o tarihlerde Rusya�ya ba�l� olan Finlandiya olmu�, kad�lar 1906 da bu hakk� elde ettikten sonra 1907 de meclise 19 Kad�n milletvekili sokmay� ba�arm��lard�r.

Bu iki devleti s�ras�yla �unlar takip eder:

Norve�: 1913

Danimarka: 1915

�zlanda 1915

Kanada: Kanada'da Quebec b�lgesi hari�, kad�nlar 1917'de se�me ve 1920'de se�ilme hakk� elde ederken, Quebec'de kad�nlara se�me ve se�ilme hakk� 1940 y�l�nda verilmi�tir.

Litvanya 1919

Azerbaycan: 1918

Estonya 1918

Macaristan: 1918

K�rg�zistan: 1918

Letonya: 1918

Polonya: 1918

Rusya Federasyonu : 1917'de Rusya ve eski Sovyet cumhuriyetlerinden bir k�sm�nda da kad�nlar se�me ve se�ilme hakk� elde etmi�lerdir. Bu hak 1918 y�l� genel se�imlerinde ilk defa kullan�lm��t�r

Avusturya : 12 Kas�m 1918'de Avusturya kad�nlar�na oy hakk� vermi�tir.

Almanya:30 Kas�m 1918'de kad�nlar�n se�me ve se�ilme hakk� yasayla garantilenmi� ve 19 Ocak 1919 se�imlerinde kad�nlar ilk defa oy kullanm��t�r.

G�rcistan: 1918

�rlanda:1918

Birle�ik Krall�k( �ngiltere) : 1918 y�l�nda 30 ya��n�n �st�nde olup, baz� �zel durumlarda oy kullanabilme hakk�n� elde etmi� olan, Birle�ik Krall�k kad�nlar� i�in tam oy hakk� 1928 y�l�nda sa�lanm��t�r. Avrupa uluslar� i�inde ilk kad�n ba�bakan 1979'da se�ilen Margaret Thatcher oldu.

Beyaz Rusya: 1919

Ukrayna: 1919

L�ksemburg: 1919

Hollanda: 1919

�sve�: 1919

Bel�ika: 1919

Zimbabve 1919

Kenya 1919

Arnavutluk 1920

ABD: Amerika Birle�ik Devletleri'nde 1920 y�l�nda y�r�rl��e giren anayasa de�i�ikli�i ile �lke genelinde kad�nlara oy verme hakk� tan�nm��, Kas�m 1920'de kad�nlar ilk parlamento se�imlerine kat�lm��lard�r.

�ek Cumhuriyeti: 1920

Slovakya: 1920

Ermenistan 1921

Tacikistan: 1924

Mo�olistan: 1924

Kazakistan: 1924

T�rkmenistan: 1927

Romanya: 1929

Ekvator: 1929

G�r�ld�� gibi d�nya �lkelerinden otuz yedisinde kad�nlara se�me ve se�ilme hakk� verilmesi T�rkiye�den �nce verilmi�tir.

SORU: Kad�nlara se�me ve se�ilme hakk�n� T�rkiye�den sonra veren devletler hangileridir?

CEVAP: G�ney Afrika, T�rkiye gibi kad�nlara se�me ve se�ilme hakk�n� 1930 y�l�nda vermi�tir ama bu hak ilk etapta beyaz �rka verilmi�tir. Hint �rk�ndan olanlara 1984 de siyah �rka ise ancak 1994 de bu hak tan�nm��t�r.

Di�er �lkeler �unlard�r:

Brezilya: 1932

�spanya: 1931

Sri Lanka: 1931... D�nyan�n ilk kad�n devlet ba�kan� 1960'da g�reve gelen Srilankal� Sirimavo Ratwatte Dias Bandaranaike'dir.

Portekiz: 1931

�ili: 1931, 1946

Tayland: 1932

Uruguay: 1932

Maldivler: 1932

K�ba: 1934

Myanmar: 1935

Flipinler: 1937

�zbekistan 1938

Bolivya 1938, 1952

El Salvador 1939

Panama 1941

Dominik Cumhuriyeti 1943

Fransa : Fransa'da 4 Ekim 1944'de yap�lan yasa de�i�ikli�iyle kad�nlara se�me ve se�ilme hakk� verildi. 29 Nisan 1945'te ilk defa belediye se�imlerine kat�lan kad�nlar 21 Ekim 1945'te de ilk defa parlamento se�imlerinde oy kulland�lar.

Jamaika 1944

Bulgaristan 1944

H�rvatistan 1945
Slovenya: 1945

�talya: 1925'de belediye se�imlerinde oy kullanmaya ba�layan �talyan kad�nlar� 1945'da ilk genel se�imlere kat�ld�lar.

Endoneyzya: 1945

Senegal: 1945

Togo: 1945

Japonya: 1945

S�rbistan 1946

Montenegro 1946

Kuzey Kore: 1946

Guatemala 1946

Liberya 1946

Makedonya 1946

Vietnam 1946

Trinidad ve Tobago 1946

Venezuela 1946

Kamerun 1946

Malta 1947

Singapur 1947

Arjantin: 1947

Meksika: 1947

Pakistan: 1947

�srail: 1948

G�ney Kore 1948

Surinam 1948

Nijer 1948

Bosna Hersek 1949

�in: 1949

Kostarika 1949

Yunanistan: 1949

Suriye: 1949

Hong Kong: 1949

Barbados: 1950

Haiti 1950

Hindistan: 1950

Dominik: 1951

Grenada: 1951

Nepal: 1951

L�bnan: 1952

Belize: 1954

Kolombiya: 1954

Gana: 1954

Kambo�ya: 1955

Honduras: 1955

Nikaragua: 1955

Peru: 1955

Etiyopya: 1955

M�s�r: 1956

Benin: 1956

Mali: 1956

Somali: 1956

Malezya: 1957

Laos: 1958

Burkina Faso: 1958

Nijerya: 1958

San Marino: 1959

Tunus: 1959

Tanzanya: 1959

K�br�s: 1960

Paraguay: 1961

Malavi: 1961

Ruanda: 1961

Sierra Leone: 1961

Bahamalar: 1961

Monaco: 1962

Cezayir: 1962

Uganda: 1962

Zambia: 1962

Afganistan: 1963

Kongo: 1963

Fiji: 1963

Fas: 1963

�ran: 1963

Libya: 1964

Sudan: 1964

Yemen: 1967

Andorra: 1970

�svi�re : �svi�re'de kad�nlar�n se�me ve se�ilme hakk�n� elde etmesi 7 �ubat 1971'de ger�ekle�irken �svi�re'ye ba�l� Appenzell kantonunda ise 1990'� bulmu�tur.

Banglade� 1972

Bahreyn 1973

Angola 1975

Mozambik 1975

Moldova 1978

Irak: 1980

Lihten�tayn: 1984

Namibya: 1989

Umman: 1994

Katar: 2003

Kuveyt: 2005

Birle�ik Arap Emirlikleri: 2006

Suudi Arabistan:Kral Abdullah Bin Abdulaziz'�n 25 Eyl�l 2011 y�l�nda yapt�� de�i�iklikle kad�nlar�n 2015 se�imlerine kat�lmas�n�n �n� a��lm��, kad�nlar se�me ve se�ilme hakk�n� elde etmi�ti.

G�r�ld�� gibi 110 �lke de kad�nlara se�me ve se�ilme hakk�n� T�rkiye�den sonra vermi�tir.

Avrupa�n�n bile pek �ok �ok devletinden daha �nce kad�nlar�m�za se�me ve se�ilme hakk� vermi� olmam�z anlaml�d�r. �zellikle de �talya, Fransa ve �svi�re�den �nce... Zira T�rkiye, bilindi�i gibi �dare Hukukunu Fransa�dan, Ceza Hukukunu �talya�dan, Medeni Kanun,Bor�lar Kanunu ve �cra-iflas Kanununu �svi�re�den alm��t�.

Evet, medeni kanununu �rnek ald��m�z �svi�re�nin ancak 1971 y�l�nda kad�nlara se�me ve se�ilme hakk� vermi� olmas�n� hep ilgin� bulmu�umdur.

SORU: 1946 y�l�nda �ok partili siyasi hayata ge�ilene kadar T�rkiye�de kad�nlar milletvekillerini do�rudan do�ruya kendi oylar� ile mi se�iyorlard�?

CEVAP: 1946 y�l�na kadar erkekler bile milletvekillerini do�rudan do�ruya se�miyorlard� ki kad�nlar da se�sin.

1946 y�l�na kadar vatanda�lar kendilerini y�netecek olanlar� se�ecek insanlar� se�iyorlard� �ncelikle. Vatanda�lar�n se�tikleri de milletvekili ( ya da belediye ba�kan� ) adaylar� i�inden se�im yap�yorlard�. ( Buna iki dereceli se�im denir. iki a�amadan olu�an ve �nce ilk se�menlerin ikinci se�menleri, ikinci se�menlerin de milletvekili ya da ba�kan gibi temsilcileri se�ti�i se�im sistemidir. Dolay�s�yla, tek dereceli se�imlerin aksine, se�menler milletvekillerini ya da ba�kan� do�rudan se�mezler.)

*********************

FOTO�RAF: D�nyan�n ilk kad�n devlet ba�kan� Sirimavo Ratwatte Dias Bandaranaike

Sitedeki

�nceki Yaz�s� Sonraki Yaz�s�

Yazar�n

�nceki Yaz�s� Sonraki Yaz�s�

( Soru Ve Cevaplarla T�rk Kad�n�n�n Se�me Ve Se�ilme Hakk�n� Elde Etmesi�3. B�l�m ba�l�kl� yaz� Sami Biber taraf�ndan 8.12.2019 tarihinde sitemize eklenmi�tir. Sitemizde yay�nlanan eserlerin hukuki sorumlulu�u , kullan�lan materyaller ve yaz�n�n i�eri�i yazarlar�na aittir.�zin al�nmadan kaynak g�sterilse bile sayfam�zdaki eserler ba�ka yerde yay�nlanamaz. Eserlerin izin al�nmadan kopyalanmas� ve kullan�lmas� 5846 say�l� Fikir ve Sanat Eserleri Yasas�na g�re su�tur. )
Okudu�unuz Yaz�n�n Site Kurallar�n� �hlal Etti�ini D��n�yorsan�z, Site Y�netimine Bildirmek ��in T�klay�n�z.