Yozgat ilgi alanýmýz, halkýn yaþayýþý ve kültürünün incelenmesi de aydýnlar olarak görevimiz. Bu anlamda Kültür Müdürlüðümüzle birlikte çalýþýyor, kültür-sanat adýna yapýlan faaliyetlere de destek veriyoruz. Maddi imkanlarýmýzýn yetersiz olmasýna raðmen…

Yenice Köylü, Necati Duyar kardeþimizin bizden bir ricasý vardý. Köylerinde meftun olan ve köy halkýnca büyük-küçük evliya diye tabir edilen iki ayrý türbenin araþtýrmasýný yapmak; kimdirler, neç’dirler, gerçekten de burada bir yatýr var mý? Tarihi kaynaklarda bilgisine rastlanýyor mu?

Bu ricayý kýrmamak adýna köylüleri dinleyip bir alan araþtýrmasýnda bulunalým dedik. Necati Duyar’ý da alarak üç arkadaþýmýzla birlikte bu köye gittik. Yenice Köyü’ne bu ilk gidiþimiz. Güzel bir alanda kurulmuþ olan köyü, sade görünümlü, az aðaçlý, tarýma elveriþli, sularý bol, 50-60 hane civarýnda bir yerleþim alaný olarak gördük. Eski bir yerleþim yerinden çok, adýna uygun yenice bir köy olarak kurulmuþ olabileceðini düþündük.

Önce halkýn büyük evliya ve küçük evliya diye tabir ettikleri mekanda bir inceleme yaptýk. Kerkenez Harabeleri’nin batýsýnda, harabeleri karþýdan gören bir tepe üzerinde, alana da hakim olan noktada durduk. Alabildiðine esen kuvvetli bir rüzgarýn eþliðinde hem büyük evliyanýn, hem de küçük evliyanýn (Halkýn tabiri ile) (Sonradan yapýlmýþ olduðunu belirlenen) mekanýný gezdik.

Yenice Köyü’nün kuzeyinde yüksek ve çevreye hakim bir tepe üzerinde konumlanmýþ olan bu mekan bölgenin nöbet noktasýný gösteriyor. Kerkenes Daðý, Esenli Kasabasý ve çevre köyler bu noktadan rahatça görülebiliyor ve izleniyor. Her þey kontrolünüz altýnda.

Tepenin alt kýsmýnda, Kerkenes Daðý’na bakan yamacýnda Alim Pýnarý’nýn olduðunu anlattý köylüler. Burasýnýn eski bir yerleþim alaný olduðunu anlattý köylüler. Burasýnýn eski bir yerleþim alaný olabileceðini ifade ettiler. Alim Pýnarý çevresini yerleþim alaný olarak düþünürseniz, bu iki (küçük ve büyük) tepeye sevilen insanlarý defnetmemiz gayet normal bir hadise olabilir. Biz de bu manada deðerlendirdik. Büyük ve Küçük Evliya tanýmlamasýný.

Kuvvetli rüzgarlarýn etkisiyle sýtmaya tutulmuþ hastalar gibi sallandýðýmýz bu mekanýn kabir defni için seçilmiþ alan olmasý muhtemel gibi gözüküyor. Yapý taþlarýnýn bulunmasý burada bir yerleþimin olabileceðini ispatlýyor. Bir gözetleme noktasý olarak kullanýlmýþ olabileceði gibi mezar olarak da kullanýlmasý muhtemel.

Yenice Köyü’nde görüþtüðümüz köylüler bu mekaný yaðmur duasý için kullandýklarýný, her dua sonrasý mutlaka yaðmurun yaðdýðýný, köye yaðýþýn bu alandan inerek düþtüðünü ifade edip oraya duyduklarý saygýyý dile getirdiler.

Bizimle birlikte mekaný gezen Þevket Bayýndýr ve Necati Duyar, Büyük ve Küçük Evliya (Yað ve Yahya Baba) hakkýnda rivayete dayalý (üçüncü þahýslara yönelik) bir çok þey anlattýlar. Ancak bunlarý eski tarihi kayýtlarda bulmak imkansýz Bunlarý efsanevi bilgiler olarak kayýtlarýmýza aldýk.

Bu mekana yüksek beton arma (iki ayrý noktaya) kabir yaptýran Þevket Bayýndýr bize þu rivayeti anlattý.

Yenice Köyü’nden bir vatandaþ ciddi bir sýkýntý yaþýyor. Sýkýntýnýn geçmesi için Allah’a dua ediyor. Duasýna sýkýntýsýnýn geçtiði takdirde Yað ve Yahya Baba türbelerini yaptýracaðýna dair söz veriyor. Sýkýntýyý anlatýyor, dertten kurtuluyor. Ama türbeleri yaptýrmýyor.

Bir yolculukta (Bolu Daðlarý çevresinde geçtiði ifade edilen) karþýsýna aksakallý bir derviþ çýkýyor; “Verdiðin sözü neden yerine getirmedin, o türbeleri neden yaptýrmadýn?” diyor. Bunun üzerine adam köye dönüp beton arma ilkel iki ayrý noktaya mezara benzer döküm yaptýrýyor.

Anlatýlanlardan etkilenen, buraya saygý duyan, mekanýn garipliðine üzülen Þevket Bayýndýr (Necati Duyar’ýn dayýsý) Yað ve Yahya Baba’yý yaþatma adýna her iki mekana (Büyük ve Küçük Evliya Mekaný olarak bilinen noktalara) taþlarý ve beton mezarý söktürüp yerine iki ayrý mezar yaptýrýyor. (Yerden 1-1,5 yüksekliðinde olan bu beton mezarlarý çok zor þartlarda yaptýrdýklarýný ifade ettiler.)

Yað Baba – Yahya Baba (2)

Yozgat Merkez Yenice Köyü çevresinde Yað ve Yahya Baba çevre incelememizin akabinde tekrar köye döndük. Köy konaðýnda Yenice köylü vatandaþlarla görüþtük. Ekipte ben, arkadaþlarým emekli öðretmen Nuh Þahin, þair arkadaþým Salim Gülbahçe vardý.

Köy konaðýnda tatlý bir sohbete daldýk. Yað Baba-Yahya Baba kim? Neden saygý duyuluyor? Geçmiþi hakkýnda bilgi var mý? Halkýn anlattýðý efsaneler nelerdir? Kerametleri ile ilgili anlatýlan hikayeler var mýdýr? Bunlarý sorduk - sual ettik.

Önce çekinerek geldiler ancak yanýmýzda ayný köyden Necati Duyar ve dayýsý Þevket Bayýndýr olduðu için sohbetimize katýlanlar çoðaldý. Elbette ki anlatýlanlar hikaye (efsane) türünde üçüncü þahýslara dayalý hikayelerdi. Elinizde bu bilgileri doðrulayan yeterli kaynak olmadýðý için bu iki mübarek zatla ilgili doðru bilgilere ulaþamýyoruz.

Halk içinde anlatýlanlar var, saygý duyulduðu bir gerçek. Yeterince araþtýrma yapýlmadýðý da doðru ama bu bilgisizlik burada oturanlarýn ilgisizliðinden kaynaklanýyor. Necati Duyar ile Þevket Bayýndýr’ýn çabasý da yetersiz kalýyor. Ýnþallah çabalarý ve emekleri zayi olmaz.

Yað Baba-Yahya Baba ile ilgili köylülerin anlattýðý hikayeleri-efsaneleri dinledik, notlar aldýk. Var olan bir gerçeði “Yok” gibi göstermek, “Yok olaný” var gibi empoze etmek bizim araþtýrmacý kiþiliðimize ve insani yönümüze de yakýþmaz. Ýncelemeyi tarafsýz bir deðerlendirmeyle okuyucularýmýza sunmak isteriz.

Halkýn büyük evliya tabir ettiði mekanda gördüðümüz duvar taþlarý burada bir yerleþimin olabileceðini ispatlýyor. Küçük Evliya diye nitelenen alan daha enginde yüksekçe bir noktada (taþlý, verimsiz sayýlacak) bir tarla içerisinde yer alýyor. Bu mekaný bir köylü kardeþimiz birkaç yýl ekmiþ, sürmüþ, mahsul çýkarmýþ. Ancak daha sonra yaþadýðý bir nahoþ hadise nedeniyle býrakmýþ, ekmez olmuþ.

Yine köylülerin anlattýðýna göre Yað Baba-Yahya Baba çevresine saygý duyulmuþ, korunmuþ, çevreye zarar verilmemiþ. Her yaðmur duasýna çýktýklarýnda elleri boþ dönmemiþler. Çevre köylerden gelen bir grup (malum burada define-hazine arayan ekip) Yað Baba-Yahya Baba’yý kazmak istemiþler. Bir fýrtýna, bir tufan, dolu-yaðmur buna engel olmuþ, kaçýp gitmiþler.

Bölgede çobanlarýn huzur bulduklarý birilerince uyandýrýldýklarý ve hayvanlarýnýn burada emin olduklarý ile ilgili hikayeler de anlatýldý.  Çevrede aðaç olmadýðý için aðaçlarla ilgili bir efsane dinleyemedik. Ancak bir iki çalý gördük, halk bunlara da dokunmamýþ.

Yað Baba-Yahya Baba’da geceleyin bir ýþýk yandýðýný söyleyen köylüler de oldu. Bunu orada bulunanlara sorduk. Ýsminin saklý tutulmasýný isteyen bir hemþehrimiz, “Evet ben bu ýþýðý defalarca gördüm. Orada yanýyor, parlýyor ve bir mum gibi yükseliyordu” dediler.

Yað Baba-Yahya Baba ile ilgili olarak köy adýna duyarlý iki hemþehrimizi bulmuþtuk. Birisi Yenice Bulgur’un sahibi Necati Duyar, diðeri de dayýsý Þevket Bayýndýr… Bir çok efsanevi hikayeyi bunlarýn dilinden dinledik. Nedenini bilmeyiz ama köylüleri bu konuda çekingen ve tedirgin bulduk.

Yenice Köyü, küçük ve tatlý bir çöküntü alanýnda sessiz, sedasýz güzel bir köy olarak deðerlendirdik. Ýmamý baþka bir yere tayin olup gitmiþ (imam bekliyorlar) ama, temiz, güzel bir cami ile karþýlaþtýk. Yeterince aðaç, meyve dikilmemiþ olmasýna üzüldük. Koca koca kavaklardan seslenen kara kargalarýn yuvalarýný görüntüledik. Güzel bir köy konaðýnda misafir edildik. Yenice’yi sahip çýkýlmasý, bakým yapýlmasý gereken güzel bir köy olarak hafýzalarýmýza yazdýk.

Bu þirin ve güzel köye bizi davet eden, misafirperver tutumu ile bizi utandýran esnaf (cömert ve centilmen, fedakar kardeþimiz) Necati Duyar hemþehrimize teþekkür ediyoruz. Köyde bize rehberlik eden Þevket Bayýndýr beyefendiye saygýlarýmýzý, muhabbetlerimizi yolluyoruz.

Yað Baba-Yahya Baba ile ilgili belge, bilgi, tarihi kayýt tespit ettiðimizde bunlarý hemþehrilerimizle paylaþacaðýmýzý ifade ediyoruz. Kýsýtlý imkanlarýmýza raðmen bu tür çalýþmalarýmýzýn da (inþallah) devam edeceðini belirtiyoruz.

Evet teþekkürler Yenice Köylü hemþehrilerimiz, teþekkürler Necati Duyar kardeþimiz. Emeðine, yüreðine saðlýk! Allah her þeyi gönlüne göre versin!

Emeðin zayi olmaz inþallah!

Ahmet Sargýn) Yozgat Þairler Yazarlar Derneði Baþkaný