BÜROKRATÝK YARGI


Osmanlý Devletinde devlet erkinde Padiþahýn yanýnda kalemiye,ilmiye ve seyfiye olarak adlandýrabileceðimiz üç ayrý erkin de söz sahibi olduðunu biliyoruz. Bunlarýn bugünkü karþýlýklarý neler olabilir diye þöyle bir bakalým:

Kalemiye bürokrasiyi temsil ediyor. Bütün devletlerde bürokrasi çok etkilidir. Devlet çarkýný hýzlandýrabileceði gibi, yavaþlatabilir de. Siyasetçilerin ve iþ çevrelerinin aðzýndan düþürmedikleri “bürokrasi hazretleri!” sözü, bu gerçeðin baþka türlü ifadesi. Hani olabilecek bir iþi geciktirerek, kendi adlarýna bir pay elde etme iþi. Mademki, bu iþin baþýnda o vardýr, bu iþin olmasý için onun imzasý gereklidir. Öyleyse iþi yapýlacak kiþi onun kýymetini bilmeli ve göstermelidir. Tam da bunu anlatan bir fýkra var. Eskiden adamýn biri ihtiyacý için tuvalete koþmuþ, sýkýþýklýk fazla ve acelesi var. Ýbriklerden birini kaptýðý gibi tuvalet kabinlerinden birine dalmak üzereyken, bekçi baðýrmýþ:

—Hop hemþerim. Dur bakalým. Adam duraklamýþ. Þaþkýn bir þekilde bekçiye bakmýþ.

—O ibriði býrak þunu al demiþ. Adamýn þaþkýnlýðý biraz daha artmýþ. Acelesi olduðu için dediðini yapmýþ. Ýbriði deðiþtirmiþ. Tam içeri girecekken, bekçi yine baðýrmýþ:

—Oraya deðil þuraya gireceksin. Adam çaresiz. Bekçinin dediði yere girmiþ. Adam rahatlayýp çýktýktan sonra meraklý bakýþlarla sormuþ:

—Ya hemþerim onunla ötekinin ne farký var da beni durdurdun?

—Hiçbir farký yok demiþ bekçi. Biz burada akþama kadar boþuna mý koku dinliyoruz. O kadar da forsumuz olsun.

Ýlmiye ise yargýyý ve üniversiteyi karþýlýyor. Bu kesim de her zaman güçlü olmuþtur. Tek baþýna olmasa da kurduðu ittifaklarla tarihin yönünü deðiþtirebilecek bir güç olduðunu göstermiþtir.

Seyfiyeyi biliyoruz. Asker ve güvenlik güçlerini karþýlýyor. Silah en önemli güç olduðu için önemini tafsil etmeye lüzum bile yok.

Padiþahý da herhalde Yasama ve hükümet olarak görmemiz mümkün. Yani eskinin padiþahýnýn taþýdýðý gücü bugün bunlar taþýyorlar. Belki kýsaca siyaset de diyebiliriz.

Bu güçlerin uygun bir zeminde ve uyum içinde olmasý arzu edilen ideal devlet yönetimini gösteriyor. Ancak tarihten bu güne çýkar çeliþkileri sebebiyle, birinin diðerine üstün gelme arzusuyla çeliþme ve çatýþmalar da olmuþ. Þimdi de böyle bir dönemi yaþýyoruz.82 Anayasasýný yapanlar bürokratik bir güçtü. Aðýrlýklý olarak bürokrasiyi güçlendiren bir sistem oluþturmaya çalýþtý. Þimdi devlet bu yapýyý taþýyamýyor.

Yargý kurumu olan Anayasa Mahkemesi ve Danýþtay’a baktýðýmýzda üyelerinin bir kýsmýnýn yargý mensubu olmadýklarýný görüyoruz. Ya bürokrasiden ya da üniversiteden seçiliyorlar. O zaman yargý salt yargý kurumu olamýyor. Bürokratik bir yargý oluyor. Kurumlarýn oluþumu bile tartýþmalý.

Türkiye AB projesi çerçevesinde bürokrasiyi azaltmak ve reformlarý hýzlandýrmak istiyor. Doðal olarak bürokrasi de tersini, yani yavaþlatmayý amaçlýyor. Bunun için bulunduklarý yeri ve elde ettikleri güçlerini kullanýyorlar.

Son zamanlardaki tutumlarýna bakýlarak rahat bir þekilde söyleyebiliriz. Askeriye yeni duruma en çabuk ayak uyduran ve deðiþimi destekleyen kurum olarak herkesi þaþýrttý. Bu önemli bir geliþme. Ancak özellikle bürokratik yargý reformlara karþý tavrýný deðiþtirmedi. Önümüzdeki günlerde peþ peþe yasa iptalleri ve yürütmeyi durdurma kararlarýyla karþýlaþýrsak bizi þaþýrtmamalý.

Hükümetin reformlar konusunda adým atabilmesi için iþe yargý reformundan baþlamasý gerekiyordu. Bu konudaki gecikmenin bedelini hem hükümet hem de tüm Türkiye ödeyecek.

Artýk þu anlaþýlmýþtýr: Bürokratik Cumhuriyetten, Demokratik Cumhuriyete ulaþmak için atýlacak ilk ve önemli adým yargý reformudur.