29/4/2009

Bo� kald�k�a Monta�gne'in Denemeler'inden b�l�mler okurum. �a�lar �tesinden, be� y�z y�l �ncesinden �yle seslenir ki bu ayd�nlanmac� bizlere,�a�ar kal�rs�n�z.Hayat,insan,dostluk,yaln�zl�k,mutluluk �zg�rl�k,�l�m...�zerine yazd�klar� insan�n ya�am felsefesini bile de�i�tirir. Bazen bir karamsarl�k ��ker �st�me.�stesem de kurtulamam bundan.Ne i�in? Gelecek i�in, sa�l�k i�in,ba�ka problemler i�in,yurdun hatta d�nyan�n gelece�i i�in.Gen�lerin bug�nden yar�na umutla,g�venle bakamad�klar�n� d��n�r�m.Burada a��k�a yazamad��m pek �ok kayg� kemirir i�imi. Sonra o konuyla ilgili bir Monta�gne denemesi okuyunca sanki d�nyam de�i�ir. Bu adam�n dedikleri y�zde y�z do�ruymu� gibi moralim y�kselir.Oysa ad� �zerinde bir "deneme"dir bu.
Herkesi korkutan,kayg�land�ran "�l�m" �zerine bak�n ne diyor Monta�gne: "Ba��m�za bir kez gelen �ey b�y�k bir dert say�lamaz.Bir anda olup biten bir �ey i�in bu kadar uzun zaman korku �ekmek ak�l kar� m�d�r?" "B�t�n dertlerin bitti�i yere gidece�iz diye dertlenmek ne budalal�k!" "Hayat, kendili�inden ne iyi ne k�t�d�r.Ona iyili�i,k�t�l�� katan sizsiniz. Bir g�n ya�ad�ysan�z, her �eyi g�rm�� say�l�rs�n�z.Bir g�n b�t�n g�nlerin e�idir.Ba�ka bir g�nd�z,ba�ka bir gece yok ki!
Babalar�n�z ba�ka t�rl�s�n� g�rmedi
Torunlar�n�z ba�ka t�rl�s�n� g�rmeyecek"
��te bu adam� okuduk�a insan�n �l�me bak�� bile de�i�iyor.Bu denemelerini Lucretius adl� bir �airin �iirleriyle de �ok g�zel s�sl�yor. Bu yaz�s�nda iki dize var ki ger�ekten insana ya�am felsefesi a��l�yor:
"�nsanlar ya�atarak ya�ar birbirini
Ve hayat me�alesini,birbirine devreder ko�ucular gibi".
............................
Anadolu insan�n�n hele de kendi b�lgem olan Orta Anadolu insan�n�n s�cakl��n�, candanl��n�,konukseverli�ini iyi bilirim. Onlar�n yeteri kadar e�itilmemi�likten kaynaklanan baz� davran��lar�na hi� de tepeden bakmam.Biz �ocukken �orba ayn� tastan i�ilir, yemek ayn� kapta yenirdi. Herkese ayr� ayr� tabak da yoktu,ayr� yemeyi d��necek g�rg� de yoktu. �nsan neden k�t�mser, karamsar olur? Bu g�n de insan�m�z�n tuhafl�klar�n� anlatay�m dedim.Bunlar� yazarken sak�n yanl�� anla��lmas�n. Do�rusu varken neden b�yle e�rilerini yapar�z, onu anlatmaya �al��aca��m. Arkada�lar benim bu davran��lar kar��s�nda tav�rlar�ma alayc� yakla�t�klar� i�in ben de alayc� bir dille anlataca��m.
"Dersimiz T�rk�e
Her y�l keyifle anlatt��m bir konu:
'Mektup Nas�l Yaz�l�r?'
Ali Ekber �i�ek t�rk�s�n�n iki dizesiyle
Ba�l�yorum s�ze:
"Mektup selam s�yle benden s�laya
S�yle benim i�in de eller a�las�n"
Merakla dinliyorlar
Anlat�yorum, anlat�yorum
�uraya hitap,
Sonra giri�,geli�me, sonu�
Selamla ba�lamay�n
�nce mektubun yaz�l�� sebebini anlat�n
Haberlerle,isteklerle geli�tirin
Sonunda da k�saca selam�n�z�
�letin
�una selam eder ellerinden,

Diye uzatman�n
Var m� anlam�
Dolmakalemle yaz�lmal�
Siyah ya da mavi m�rekkepli
Ka��t �izgisiz, beyaz olsun
Falan filan
Bir parmak kalk�yor arka s�ralardan
"B�yle her kurala uyarak
Yazmazsak olmaz m� hocam?"
Ben de diyorum ki
Hem ona hem s�n�fa
"Sen, tastaki �orbay�
Tepene dikerek mi
Yoksa ka��kla m� i�ersin
�kisinde de �orba mideye gider
Tepene dikersen elalem ne der?"
O zaman
Uyacaks�n insana yak��ana
Kurallara uygun olana
....................
G�nlerden Pazar.Bug�n kendimize kahvalt�da bir ziyafet �ekelim diye sabah sabah pide f�r�n�nday�z. S�cac�k pideden iki tane istiyoruz.F�r�nc�, sanki pideleri koyaca�� gazete par�as� �ok temizmi� gibi bir de parma��yla t�kr�kl�yor gazeteyi.Neden yapt��n� soram�yorsunuz bile.Onun i�in bu o kadar do�al ki... Yere t�k�renlere, s�mk�renlere sak�n kar��may�n.Dayak yiyebilirsiniz sonra. Sokak varken adam a�z�n�, burnunu niye evdeki lavaboda temizlesin(!) Hani yazarken kulland��m�z noktalama i�aretleri var ya! �yle al��m�� ki baz�lar�, konu�urken k�f�r, olmu� onun c�mlesinin noktas�, virg�l�.
Arkada� grubu, oturuyoruz bir masaya. Salatas�, mezesi, barbunyas�, ezmesi geliyor sofraya. Beyefendi al�yor ekme�i, dald�r�yor salataya. D�rt parmak salatan�n i�inde. Can�m tad� m� olurmu� b�yle yemeyince.Biraz da kalender olmal�ym�� insan.
Hangi devirde ya��yoruz? Bir evde su i�mek i�in tek bardak m� var? Yemek yerken, lokmay� �i�nerken a�z�n� a�arsan elbete �ap�r �ap�r eder a�z�n. B�yle onlarca olumsuzlu�u s�ralamak m�mk�n. Ele�tiri getirdi�inde size s�ylenen "�stanbul'da m� b�y�d�n karde�im?" s�z�d�r.�nsan gibi davranmak, g�rg�l� olmak i�in �stanbul'da m� b�y�mek gerekiyor? Ger�i �imdi o eski �stanbul da yok ya!
.................
�nce Monta�gne geldi akl�ma. Sonra da insan gibi ya�amak.Kibarca davranmak varken kabal��n; temizlik varken pisli�in ne i�i var ya�am�m�zda? Herhalde yan�nda nokta bile olamayaca��m o b�y�k denemeciye �zendim. Ad� �zerinde deneme.��inde de "ben" var�m.
.........

NumanKurt

�ylesine Bir Deneme