DEST-� �ZD�VACINIZA TAL�P OLAB�L�R M�Y�M? �1. B�L�M�

Evet.. Yaz�n�n ba�l��ndan da anla��laca�� zere bug�nk� konumuz evlenme ve evlilik programlar� �zerine ama g�n�m�z�n evlilik programlar�ndan bahsetmeyece�im. Biraz daha eskilere mesela Osmanl� Devleti d�nemine daha sonra da Cumhuriyetin ilk y�llar�na gidece�iz hep birlikte.

�nce ge�mi�te ve g�n�m�zde evlilik ayn� �ey miydi ona bakal�m.

Melih Cevdet'e sormu�lar."Evlilik nedir?" diye. �Eskiden k�z ve o�lan taraf�n�n aileleri bir araya gelir yeni �iftin kuraca�� yuva i�in beraber haz�rl�k yapar, beraberce yeni ev d�z�l�rd�. Tabi o zamanlar evler genelde bah�e i�inde m�stakil evlerdi. O y�zden buna "evlenmek" denirdi. �imdi ise yeni evliler apartman dairelerinde yani katlarda oturuyorlar. Bu y�zden art�k evlilik "katlanmakt�r" demi�.

San�r�m anla��lmayan bir �ey kalmad�. Eskiden evlilik bir yuva sahibi olmakt� g�n�m�zde ise katlanmakt�r.

Peki eskiden de g�n�m�zde a�a�� yukar� her tv kanal�nda oldu�u gibi evlilik programlar� var m�yd�?

Osmanl� ve T�rkiye Cumuriyetinin ilk y�llar�nda televizyon olmad��na g�re b�yle programlar yoktu elbette.

Eee o zaman bu evlilik i�lerine kimler bak�yordu?

�ncelikle anneler tabii ki.

Anneler aslan gibi erkek evlatlar�na eline erkek eli de�memi� ve dahi helal s�t ile beslenmi� k�zlar ar�yorlard�. �o�u kez de bu k�z ya akrabadan ya da kom�udan oluyordu ki k�ylerde zaten yakla��k herkes birbiriyle akrabayd�.

�kincisi ��p�atan kad�nlar vas�tas�yla oluyordu. ��p�atan kad�nlar bir evlendirme m�essesi gibi �al��yorlard� ve genelde hangi erke�e hangi k�z�n uygun oldu�u konusunda �ok yan�lm�yorlard�.Bu konunun uzmanlar� ise �zellikle sokak sokak dola�an boh�ac� kad�nlard�.

��nc�s� ise do�rudan do�ruya erke�in k�za evlenme teklif etmesi ile oluyordu. K�z kabul ederse isteme fasl� ba�l�yordu. Ama �zellikle Tanzimat Ferman�ndan sonra hayat�m�za girmi� olan bu g�rerek ve be�enerek evlenme teklifi bazen tehlikeli olabiliyordu. Nas�l m� hemen izah edeyim.

Erkek k�za yakla��p evlenme teklifini ��ylece dile getiriyordu:

��Ey dilber-i rana! ...Ey tesad�f-� m�stesna! O mahrem surat�n�z� g�r�nce size lahza-i kalpten sars�ld�m... Niyetim �cizane-i taciz etmek de�ildir. Bilakis efk�r� umumiyede ufak bir aile bacas� t�tt�rmektir. S�zlerim sizi temin ve tatmin edecekse �ayet dest-i izdivac�n�za talibim.��

K�z e�er kendisine bu teklifi yapan delikanl�dan ho�land� ise sorun yoktu elbette. Usulca elini uzat�r ve �� Al efendim bu elimin sensin sahibi�� Derdi.

�� Al efendim bu elimin sensin sahibi.�� dedim de akl�ma geldi:

1870 Y�l�nda Osmanl� Devletine �talyan bir tiyatro toplulu�u gelir ve m�zikli �ark�lar s�yleyerek �zellikle gayrim�slimleri e�lendirir. Daha sonra bu m�zikli ve bir nevi tiyatro olan e�lenceler M�sl�man T�rkler aras�nda da yayg�nla��r ve bu arada yepyeni bir m�zik t�r� ortaya ��kar: Kanto... Asl�nda �� ark� �� kelimesinin �talyancas� olan �� Cantare�� den dilimize ge�mi�tir bu kelime. �ok uzun s�re �zellikle sadece gayrim�slimler sahnelerde kanto yaparlar. Mesela Peruz Terzakyan, �amran Kelleciyan, Marika Papagika, Denizk�z� Eftalya, Roza Eskenazi, Rita Abadzi, Sidonya.

Tart��mal� bir konu olmakla birlikte sahneye ��kan ilk M�sl�man T�rk kad�n�n�n U�akl� Kadriye ad�nda biri oldu�u iddias� mevcuttur ama U�akl� Kadriye �� Papazk�pr�l� Amelya�� Takma ad�yla 1889 y�l�nda Nazilli�de sahneye ��km��t�r. ( M�sl�man- T�rk kimli�ini gizlemeden sahneye ��kan ilk kantocuyu bulamad�m.) Benim hat�rlad��m en eski M�sl�man- T�rk kantocusu Nurhan Damc�o�lu�dur ve tabii ki kanto deyince Huysuz Virjin�i yani Seyfi Dursuno�lu�nu unutmak da m�mk�n de�ildir.

Neden girdim bu kanto konusuna? ��nk� kantocular�n en �ok s�yledikleri ve g�n�m�zde de s�ylenen kantolardan biri aynen ��yleydi:

Bu bekarl�ktan b�kt�m usand�m
A��klar�mdan bir tad almad�m
�imdi son arzum evlenmektir karar�m
Lakin m�nasip bir bayan( erkek ) nerden bulay�m.

Bir kad�n ve bir erkek taraf�ndan d�et olarak s�ylenen bu kanto ��Matmazel bana verir misin elini? / Al efendim bu elimin - bu kalbimin sensin sahibi�� s�zleriyle ve mutlu sonla noktalan�rd�.

Neyse konuyu da��tt�k biraz.

K�z kendisine desti izdiva� teklif eden erkekten ho�lan�rsa elini uzatma d��nda �� Bu g�zel iltifat�zla m�ltefit oldum beyefendici�im. Valide-i Muhteremeniz ve Peder-i Muhtereminiz hanemize adet eyleyip beni istesinler madem�� Dedikten sonra ilave ederdi �� Gelirken Madlen �ikolata getirmeyi ihmal etmezsiniz umar�m.�� ( Madlen �ikolata �ok uzun y�llar k�z isteme merasimlerinin olmazsa olmaz�yd�.)

Peki k�z kendisine evlenme teklif eden tipten ho�lanmazsa?

��te o zaman da erke�e ��yle bir cevap verirdi: ��O mahrem surat�n�za bir sille i Osmaniye nak�edersem sekte-i kalpten terk-i hayat edersiniz.�

Yani efendim i� yatard� tabii ki.

D�rd�nc� olarak gazeteler vas�tas�yla olurdu.

�lk �zel gazetemiz olan Terc�man-� Ahval�in 1860 y�l�nda yay�n hayat�na girdi�ini d��n�rsek demek ki Osmanl��n�n son zamanlar�na denk geliyor gazetelerin de evlilik konusuna el atmas�. Ya da vatanda�lar�n evlenecek k�z aramak i�in gazeteleri bir vas�ta olarak kullanmas�.

Evet..Erkekler diyorum zira bir k�z�n �� Evlenmek istiyorum. Arad��m erkekte olmas� gereken �zellikler �unlard�r...�� eklinde bir ilan vermesi son derece ay�p idi. Osmanl� toplumu s�r�atle bat�l�la��yordu ama gazetelerin yay�n hayat�m�za daha yeni girmi� oldu�u o y�llarda b�yle bir ilan verecek kadar bat�l�la�mam��t�k.

Hemen belirtelim: Osmanl� Devletinin son nefeslerini verdi�i o y�llarda erkeklerin ilanlarda kulland�klar� �slup olduk�a kibard�r. Evlenilecek k�zlarda aranan en �nemli husus 90-60-90 �l��leri de�ildir asla.

Peki ne gibi �zellikler ar�yorlar?

Dikkatimizi �eken en �nemli �zellik ya� meselesi: 14 � 25 Ya� aral��nda k�zlar istiyorlar. Evlenecekleri k�zlar�n okuma yazmay� bilmelerini hatta en az ora okul- lise bitirmi� olmalar�n� istiyorlar ( Az sonra g�receksiniz ) ayr�ca k�zlar�n musiki bilmesini de istiyorlar ve bir de evlenecekleri k�zlar�n da iyi k�t� bir varl��a sahip olmas�n� istiyorlar. Yani �� ki ��plak bir hamama yak��r�� Atas�z�n� iyi bellemi�ler o zaman�n gen�leri. Ayr�ca �imdikilerin baz�lar� gibi �� Nefes als�n yeter.�� Diye bir anlay�� kesinlikle yok.

�imdi gelin o d�nemlerde Samsun�da yay�n hayat�nda olan Musavvar Malumat Gazetesine verilmi� evlilik ilanlar�ndan bir ka��na g�z atal�m:

Gelecek b�l�mde g�z atal�m zira bu b�l�m baya�� uzad�.

Sitedeki

�nceki Yaz�s� Sonraki Yaz�s�

Yazar�n

�nceki Yaz�s� Sonraki Yaz�s�

( Dest-i �zdivac�n�za Talip Olabilir Miyim? �1. B�l�m� ba�l�kl� yaz� Sami Biber taraf�ndan 22.11.2021 tarihinde sitemize eklenmi�tir. Sitemizde yay�nlanan eserlerin hukuki sorumlulu�u , kullan�lan materyaller ve yaz�n�n i�eri�i yazarlar�na aittir.�zin al�nmadan kaynak g�sterilse bile sayfam�zdaki eserler ba�ka yerde yay�nlanamaz. Eserlerin izin al�nmadan kopyalanmas� ve kullan�lmas� 5846 say�l� Fikir ve Sanat Eserleri Yasas�na g�re su�tur. )
Okudu�unuz Yaz�n�n Site Kurallar�n� �hlal Etti�ini D��n�yorsan�z, Site Y�netimine Bildirmek ��in T�klay�n�z.