ECEL  ÞERBETÝ  DÝYE  BÝR  ÞERBETÝN  VAR  OLDUÐUNU  BÝLÝYOR MUYDUNUZ?

Öyle zannediyorum ki ‘’Ecel þerbeti’’ diye bir tabiri hayatýnda hiç duymamýþ insan yoktur ülkemizde. Evet..Çok bilindik bir ifadedir. Hatta ölen insanlar için kullanýrýz: ‘’ Ecel þerbetini içti’’ deriz. ‘’Öldü’’ ifadesini biraz daha sevimli hale getirmek için kullandýðýmýz bir ifadedir ‘’Ecel þerbetini içti?’’

Ancak hep manevi bir þey zannettiðimiz ya da sanal bir þerbet sandýðýmýz ecel þerbetinin gerçekte var olan bir þerbet olduðunu biliyor muydunuz? Evet...Ecel þerbeti aynen loðusa þerbeti, ya da ne bileyim bal þerbeti, gelincik þerbeti, kýzýlcýk þerbeti gibi gerçek bir þerbettir.

Tabii ki gerçek bir þerbettir deyince merak edenler olacaktýr ‘’ Hocam bu þerbet neyden yapýlýyor?’’ Diye…Ýþin doðrusu bu þerbet neyden yapýlýyor bilmiyorum. Dahasý bunun hiç önemi yok. Tatlý ve buz gibi bir þerbet olduðu kesin.

Peki bir þerbete konacak baþka isim bulunamamýþ da neden ‘’Ecel þerbeti ‘’ Denmiþ?

Baþka bir isim verilemezdi zira bu þerbeti içen, içtikten bir kaç saat sonra ya ölürdü ya da hayatta kalýrdý.

Efendim, Osmanlý Devleti zamanýnda padiþahýn ‘’Alýn bunu’’ dediði yani idamýna hükmettiði özellikle devlet adamlarý ve siyasi suçlular genelde bu günkü Gülhane Parkýnýn sahile yakýn kýsmýnda bulunan Balýkhane Kasrýna getirirler ve burada üç gün bekletilirlerdi. Neden üç gün? Zira bu üç günde -Hakkýnda padiþah fermaný olsa bile- Divan-ý Hümayunda görüþme yapýlýrdý. Çünkü padiþahýn ani bir öfkeyle idamýna karar vermesi söz konusu olabilirdi. Suçsuz günahsýz bir kiþi boþu boþuna idam edilmesin, padiþah bir öfke sonucu böyle bir karar vermiþ ise öfkesi yatýþsýn diye bekletilirdi müstakbel idamlýk. Yani zannedildiði gibi padiþah ellerini çýrpýp ‘’ Bostancýbaþý’’ dediði anda karþýsýnda duran her kimse onun kellesi hemen kütüðe konmazdý. Bu arada gerçekten de suçsuz olduðuna inanýlýyorsa araya ricacýlar girip padiþahýn bu karadan dönmesi saðlanabilirdi. Yani Balýkhane kasrýna alýnan kiþi kesinlikle ölecek diye bir þey yoktu.

Ýþte bu üç günlük bekleme süresinden sonra idam mahkumu adayý þahsýn bulunduðu hücreye elinde tepsi, tepsinin üzerinde bir kadeh olduðu halde Bostancýbaþý girer ve bu bostancýbaþý taifesi aslýnda çok ürkütücü insanlar olsa da o anda oldukça zarif bir þekilde idam mahkumuna tepsi ile birlikte kadehi uzatýrdý.

Ýdam mahkumu adayý için kadehin içindeki þerbetin kýzýlcýk þerbeti mi, gül þerbeti mi olduðunun hiç mi hiç önemi yoktu. Çünkü keramet þerbette deðil, þerbetin konduðu kadehteydi.

Kadehin rengi beyaz ise ‘’Haydi yine yýrttýn’’ Anlamýna geliyordu bu. Yok eðer kadeh kýrmýzý renkli ise ‘’Ruhuna el Fatiha’’ O bakýmdan kadehin üstüne konan bez parçasý açýlýp da kadehin rengi görününceye kadar idam mahkumu adayý bir kaç kez ölüp ölüp dirilirdi zaten.

Ýþte üç gün boyunca ‘’ Ulan yýrttýk mý, yoksa gidici miyiz?’’ Diye merakla bekleyen bu kiþiye içirilen þerbetin adýdýr ‘’Ecel Þerbeti’’

Hemen bir noktanýn altýný çizelim: Ecel þerbeti kendisine beyaz kadehte sunulan zat her ne kadar kelleyi kurtarsa da genelde sürgüne gönderiliyordu. Yani Balýkhane kasrýndan hiç hasar almadan çýkmak neredeyse mümkün deðildi.

1818 yýlýnda padiþah II. Mahmut celallenir ve karþýsýnda titreyen zât için ‘’ Bostancý baþý’’ Diye el çýrpar. Bu kiþi kendisinden sonra Osmanlý Devletinin en kudretli ikinci kiþisi olan Sadrazamý Mehmet Emin Rauf Paþa’dýr.

Zavallý Mehmet Emin Rauf Paþa, padiþah üzerinde oldukça etkisi olan ama maalesef padiþahý hep yanlýþ kararlara sürükleyen Niþancý ( O zamanýn  Dýþiþleri  bakaný )  Halet Efendinin yine padiþahý doldurmasý sonucunda en kudretli ikinci þahýs durumundan müstakbel idam mahkumu durumuna düþmüþtür.

Halet Efendi aslýnda nalet bir efendidir. Çeþitli rüþvet, iltimas ve ayak oyunlarýyla niþancý olan bu kiþi Fener Rumlarýný memnun etmek için padiþahýn Yunan Ýsyanýna karþý yanlýþ kararlar almasýna, dolayýsýyla da bu süreçte Yunan Ýsyanýnýn büyümesine ve 1829 da Yunanistan’ýn baðýmsýzlýk elde etmesine yol açmýþ, yine bu süreçte akýlcý tavsiyelerde bulunan Mehmet Emin Rauf Paþa’yý gözden düþürmüþtür. Ayrýca Yine bu Halet Efendi gerek yeniçeri ocaðý ile ilgili olarak, gerekse diðer alanlarda padiþahýn yapmak istediði ýslahatlara karþý olmuþtur hep.

Neyse…

Ýþte bu Halet Efendinin entrikalarýyla padiþah II. Mahmut, Sadrazamý Mehmet Emin Rauf Paþa’yý Balýkçýlar kasrýna gönderir. Orada üç gün bekleyecek ve kendisine sunulacak ecel þerbetini içecektir Paþa.

Mehmet Emin Rauf Paþa üç gün bekledikten sonra nihayet bostancýbaþý elinde tepsi ve kadehle gelir. Kadehin üzeri bir bezle örtülü olduðu için ne renk olduðunu tabii ki göremez paþa. Ama iþte bu korku ve heyecanlý bekleyiþin stresinden olsa gerek kadehin üzerindeki örtü açýlýncaya kadar geçen o süre içinde erkekliðini kaybeder( Rivayet tabii ki)

Gözü kadehin üzerindeki örtüde olan paþa içinden bildiði tüm dualarý okurken örtü açýlýr. Kadehin rengi beyazdýr. Yani Mehmet Emin Rauf Paþa kefeni yýrtmýþtýr.

Beyaz kadehteki buz gibi ecel þerbetini kana kana içtikten sonra bostancýbaþý ona padiþahýn elinden çýkmýþ bir not uzatýr. Notta aynen þunlar yazmaktadýr:

‘’ Kallâvî fesin böylesine yakýþtýðý bu baþa nasýl kýyýlýr?’’

Evet...Padiþah, oldukça yakýþýklý olan ve kafasýna taktýðý kallavi fesi o yakýþýklý baþ ile oldukça uyumlu olan sadrazamýna kýyamamýþtýr. Lakin daha önce de belirttiðim gibi o kasra girip de hiç bir hasar almadan çýkmak mümkün deðildir. Paþa Sakýz Adasýna sürülür.

Mehmet Emin Rauf Paþa Sakýz adasýna sürüldükten sonra tam dört kez daha sadrazamlýða ( ya da Baþ nazýrlýða ) getirilerek bu konuda rekor kýrdý.

1833 de II. Mahmut döneminde tekrar sadrazam oldu
1838 yýlýnda yine II. Mahmut döneminde vezirlikler nazýrlýða ( bakanlýk) dönüþtürüldüðünde baþ nazýr oldu
1840-1841 yýllarý arasýnda Padiþah Abdülmecit Zamanýnda yine baþ nazýr oldu
1842- 1846 yýllarý arasýnda 4. Kez baþ nazýr oldu
1852 de beþinci kez baþ nazýr olduysa da ayný Yýl Mustafa Reþit Paþa ve yenilik yanlýlarý tarafýndan padiþaha yapýlan baskýlar sonucu bu makamdan azledildi. 1860 yýlýnda ise seksen yaþýndayken eceli ile öldü.

Eðer 1818 de ecel þerbeti kýrmýzý kadehle gelmiþ olsaydý paþa hayattan 38 yaþýnda ayrýlmýþ olacaktý. Yani bir kadehin rengi sayesinde kýrk iki yýl daha hayat sürdü bu dünyada.

Peki Halet Efendi?

Padiþah onu Balýkhane kasrýna göndermedi. Çünkü onun ne kadar zararlý biri olduðunu anladýðýnda Halet Efendi Konya’da bulunuyordu. Ona 1823 yýlýnda sunulan ecel þerbetinin kadehi kýrmýzý renkliydi. Konya’da kafasý kesilerek idam edildi. Kafasý  ayrý  mezara  gövdesi  ayrý  mezara  kondu.
------------------------------------------------------

Yarým saat farkla ve bir köstekli saat sayesinde idamdan yýrtan paþayý da yazayým mý?