Tahtýmý kurdum gayrý, dünyanýn temeline,

Ne hayaller kurmuþum, duyduk duymadýk demen.

Kafa  kýyak  olunca,  varýlýr emeline,

Sormayýn kudurmuþum, duyduk duymadýk demen.

Çok hikmete ulaþtým, her vakit eriyorum,

Sultan oldum Mýsýra, hayalde görüyorum,

Biraz zoru görünce, ipe un seriyorum,

Sanmayýn batýrmýþým, duyduk duymadýk demen.

Her doðruya kulp taktým, muhaliftir sözlerim,

Yalan bile söylesem, kýzarmýyor yüzlerim,

Gerçekler karþýsýnda, çürüse de tezlerim,

Usulüne varmýþým, duyduk duymadýk demen.

Her türlü malumatý, etmiþim hasýr altý,

Kar üstünde yürüdüm, böyle yedim her haltý,

Uranüs'de çay içtim, Plüton'da kahvaltý,

Kiriþleri kýrmýþým, duyduk duymadýk demen.

Çok kazandým kimseye, etmedim bir tek yardým,

Ne mazlumlarý gördüm, ne de bir yara sardým,

Beslenmekten kabarmýþ, hem göbeðim hem ardým,

Üç haneye girmiþim, duyduk duymadýk demen.

Bir sözümle herkesi, getiririm hizaya,

Þeyhliðim kafi gelir! , ne gerek var rýzaya,

Ýtiraz eden varsa, savrulurum nizaya,

Din teline vurmuþum, duyduk duymadýk demen.

Öðretmenim severim, dersin kaynamasýný,

Hatta öðrencilerin, kalkýp oynamasýný,

Ýlimsiz elbet bilmez, gemi maynamasýný,

Her sisteme urmuþum, duyduk duymadýk demen.

Sözde ana babayým, vazifemden kaçmýþým,

Evladýmýn önüne, bilgisayar açmýþým,

Aklýmýz havalarda, kanatlanýp uçmuþum,

Kainata nurmuþum, duyduk duymadýk demen.

Dertleri bir tavada, omlet yaptým piþirdim,

Býkmadým konuþmaktan, kafanýzý þiþirdim,

Þiiri okuyunca, sanmayýn ki þaþýrdým,

Neler neler görmüþüm, duyduk duymadýk demen.

Arzýmý endam ettim, en tepeye saraya,

Nice hamiller koydum, ulaþýlmaz paraya,

Bakýnca ardýmýzdan, kimler girmiþ sýraya,

Baktým ama körmüþüm, duyduk duymadýk demen.

Derim ki ey dostlarým, kendin bilsin her kiþi,

Nerde olursa olsun,  en doðru yapsýn iþi,

Hayra deðil görünüz, memleketin gidiþi,

Ben kendime sormuþum, duyduk duymadýk demen.

Ademi der  meramým, hak olaný yapýnýz,

Huzurla hemhal olsun, helalinden kapýnýz,

Allah'ýn elindedir, rahmet denen ipiniz,

Kul olmakla hürmüþüm, duyduk duymadýk demen.

Adem Efiloðlu

RÜCU  ÞÝÝRÝ:

Rücu, ilk dizede söylenilen þeyin, ikinci dizesinde ondan vazgeçmek demektir! Sözlük anlamý “dönme” olan rücû’, söylenen sözden bir nükteye dayalý olarak geri dönme anlamýnda bir edebî terimdir. Rücû’ daha önce söylenen söze dönüþ olabileceði gibi söylenen sözü iptal edip farklý bir düþünceye yöneliþ de olabilir. Yerinde yapýldýðý takdirde þaire heyecanýný dýþa yansýtma imkâný verir ve ifade edilmek istenen düþünceyi güçlendirir.

Rücû’ Sanatýna Örnekler:

Ýçinde bulunduðu heyecaný baþarýlý bir þekilde okuyucu ya da dinleyiciye yansýtan þair, uzun bir manzumeden alýnan bu dört mýsraýn üçüncüsünde, durumu kendisi için bir tecrübe ya da kendisine karþý yapýlan bir hile olarak tespit etmiþ; fakat hemen alt mýsradaki “yok” sözüyle bu tespitten vazgeçerek hükmünü deðiþtirmiþtir. Dikkat edilirse ikinci tespit ve hüküm ilkinden daha güçlüdür; bu ileri hükmün etkisini ise ilk tespit hazýrlamaktadýr.

Makber, makber deðil bir türbe, türbe deðil bir ma’bed, ma’bed deðil bir kürre, kürre deðil bir 

fezâ-yý bî-intihâ olmalý.”

Þeklen tam bir rücu örneði olan bu cümle ifade açýsýndan eleþtirilmiþtir.

Þair ilk mýsrada “Öyle bir dönem gelir ki dünyada insanlar ve cinler kalmaz.” dedikten sonra söylediðinin eksik olduðunun farkýna varýp ikinci mýsrada bu sözünden dönerek “Dünya da kalmaz.” demektedir.

Ol mihr ü mâh-rûyum bir serv-kâmet ancak

Yok yok ne serv-kâmet ol kad kýyamet ancak

Þair ilk mýsrada sevgilisinin boyunu önce “serv”e benzetmiþ; ikinci mýsrada “yok yok” sözüyle bu düþüncesinden tamamen dönerek onun boyunu “kýyâmet” ile nitelemiþtir.

Bu þiir Divan Edebiyatýnda Rücu sanatýna iyi bir örnektir. Rücu, ilk dizede söylenilen þeyin, ikinci dizesinde ondan vazgeçmek demektir!

Þiirin hikayesi ise þöyle: Bir gün padiþah Vehbi Efendi'yi yanýna çaðýrýr ve: "Bana öyle bir þiir yaz ki bir mýsrasýný okuyunca içimden seni öldürmek, bir sonrakini okuyunca ise ödüllendirmek gelsin" der. 

Azm-u hamam edelim, sürtüþtürem ben sana...  

Kese ile sabunu, rahat etsin cism-u can.

DEVAMINI NETTEN ARAÞTIRABÝLÝRSÝNÝZ