DİLİMİZDEKİ YANLIŞLAR
Güzel bir tatil sohbeti olsun istedim ve bilerek, isteyerek, teammüden, kasten bu konuyu seçtim😊
Yahu durun, korkmayın hemen!
Öyle cinayet falan anlatmayacağım; yalnızca bazı yanlış kullandığımız kelimelerden bahsedeceğim.
İlk olarak Perran Kutman'ın o meşhur repliğiyle başlamak istiyorum
"HOCA CAMİDE! "
Yanlış anlaşılmasın ama sıklıkla yanlış kişilere hitap ederken kullandığımız, aslında fazlasıyla abartılan, bu yüzden de zamanla içi boşaltılan bir sözcük haline geldi "HOCAM" kelimesi.
Anlamı çok geniş elbette. İz sürerseniz sizi taaa Göktürklere kadar götürür.
O kadar derine dalmadan, derin anlamını açıklayıp, asıl meseleye dönelim.
Hoca sözcüğü; bilgeliği yani bilgi sahibi olan kişiyi işaret eder.
Eski toplumlarda, din öğreten kişiler için kullanılan bu kelime sonradan okullarda eğitim veren öğretmenler için kullanılmış.
Doğru değil mi?
Öğretmen de bilgi sahibidir dolayısıyla ona HOCA denilebilir bence 🙄
Son zamanlarda herkes birbirine "Hocam" demeye başlayınca, işin çivisi çıktı 😊
Sokakta karşılaştıpınız iki kişiden biri HOCA oluverdi😎
"Dense ne olur sanki?" diyenlere vereceğim cevap: "Bu şekilde, sözcük anlamını kaybeder, içi boşalır. O yüce ifade sıradanlaşır" olur.
Bundan böyle her önünüze gelene "Hocam" demekten kaçınsanız iyi olur🤭
Diğer kelimeleri de kısa kısa anlatayım.
Mesela: ŞAİR
"Şiir yazan kimse" demek bildiğiniz gibi. Dizelerin sahibi erkekse "ŞAİR" deniyor. Yok, eğer kadınsa; o eserin altında imzası olan kişiye "ŞAİRE" diyorlar.
O zaman roman, hikaye yazan erkelere "YAZAR", kadınlara "YAZARE" mi dememiz gerekir?
Ne saçma!
Hatta komik😄
Bir diğer örnek: HAKİM.
Yani siz "YARGIÇ" da diyebilirsiniz.
Erkek yargılayana "HAKİM" diyorlar, kadına ise kibarca "HAKİME".
Diğer söylemle: YARGIÇ, YARGIÇE😂
Daha da beteri "HAKİME HANIM" denmesi.
Yahu zaten HAKİME kadın değil mi?
Yani "KADIN HAKİM Hanım ya da KADIN YARGIÇ Hanım.
Vallahi de çok güldürüyor bu durum beni🤣
Sanki bazen kibar olalım, bilgili zannetsinler derken kantarın topuzunu kaçırıyormuşuz gibi geliyor bana.
Ne dersiniz?
Bununla alakalı değil ama çok yanlış anlamda kullanılan bir kelimeden de çok kısa sözetmek isterim: ADINA!
Yediden yetmişe herkesin yaptığı en önemli sözcük kullanım hatası da burada yapılıyor.
İÇİN ve ADINA kelimeleri eş anlamlı değildir!
Bunlardan İÇİN edat olup, şu anlamlarda ve yerlerde kullanılır.
1-(Amacıyla, maksadıyla)
"Ukalalık yapmamak için bütün gayretine rağmen yine de o düşündüğünü yapmıştı."
2-(Neden ve sonuç belirten bir söz)
"Hastanın uykuda olduğunu söylemesi sırf vakit kazanmak içindi."
3- ( - den dolayı, -den ötürü)
"Bu büyükşehirde ona ilk hitap eden adam olduğu için ona yüreğini açmak ihtiyacını duyuyordu."
4-(Özgü, ayrılmış)
"Sizin için bir kitap getirdim."
5- (Düşüncesince, kendince, göre)
"Bizim için çok enteresan bir şeydi bu yeni icat."
6- (Hakkında)
"Gel gör ki dilimin ucunda kağnı var. Kağnılar için de bir çift sözüm var."
7- (Oranla, göz önünde tutulursa)
"Bu şapka senin için büyük."
8- (Karşılığında, karşılık olarak)
"Bu eşyalar için kaç lira ödediniz?"
9- ( Uğruna, yoluna)
"Neler yapmadık şu vatan için."
10- (Süre belirten bir söz)
"Açık söyleyeyim, size birkaç gün için sığındım."
11- (Ant deyimleri yapan bir söz)
" Namusum hakkı için." "Çocukların başı için."
Gördüğünüz gibi çok geniş bir kullanım alanına sahip ama asla "ADINA" anlamında kullanılmaz çünkü ADINA: Bir şeyin veya bir kimsenin namına, hesabına, yerine anlamında kullanılır.
"Haklı bir öfke adına da olsa bir insandan aklını yüreğinden ayırması istenemez."
"Bu ödülü Ülkem adına alıyorum"
Bunlar da BONUS😎
"Geri iade etmek" yanlış, doğrusu "Geri vermek" ya da "İade etmek"
Yönetmelik ve yönetmenlik de çoğu zaman birbirinin yerine yanlış şekilde kullanılan iki kelime.
Yönetmelik: Bir kuruluşun çalışma şeklini belirleyen kurallar bütünü. Hukukta yasa ve tüzüklerin uygulanmasını sağlayan yazı ve kurallar.
Yönetmen ise bir kuruluşu yönetme yetkisi olan kimse ya da bir oyunu sahneye koyan, bir filmin çevrilmesini, bir televizyon izlencesinin gerçekleşmesini yöneten kimsedir. Bunların yaptığı işe ise yönetmenlik denir.
Son zamanlarda çok sık duyduğumuz "Üs'' kelimesini de birçok kimse yanlış kullanıyor ve
" üst" ile karıştırıyor.
Askeri anlamda herhangi bir askerî birliğin ekipmanlarının ve personelinin barındığı, personelinin eğitim aldığı ve operasyonları gerçekleştirdiği tesislere "ÜS" denir.
Yani "AMERİKAN ÜSTÜ" değil, "AMERİKAN ÜSSÜ"
"HERKEZ" ya da "HERKEŞ" değil "HERKES"
"YANLIZ" değil "YALNIZ"
Yok yok... Üzülmeyin öğrenmenin yaşı olmaz!
Her an TV ve radyolarda benim diyen o en baba sunucular bile bu hatayı yapıyor merak etmeyin🤗
Umarım yararlı olmuştur.
Kendinizi ifade etmek için daha bilgili görünmeye çalışıp, bilmediğiniz kelimeleri kullanırsanız çok komik ve çok korkunç durumlara düşebilirsiniz, AMAN DİKKAT!
Ha bu arada YALNIŞ değil YANLIŞ😜
Pazarınız iyi geçsin❤️
Saygılarımla
Sebahat Karagöz
15 ŞUBAT 2020
