M. NÝHAT MALKOÇ

            Sýnanmak için yaratýlan biz kullar, dünya denen durakta ebediyet arabasýný bekliyoruz. O gelecek, uzun ve çileli yolculuðumuza çýkacaðýz. Bu yolculuk herkes için çileli deðil elbette… Yolculuða çýkmadan evvel gerekli hazýrlýklarýný yaptýysan yolda sýkýntý çekmezsin. Yanýna azýk aldýysan açlýktan, su aldýysan susuzluktan korkmazsýn. Bu uzun ebediyet yolculuðunda yanýmýza alacaðýmýz azýk amellerimizdir. Onlarýn varlýðýyla yolculuðumuz keyfe, yokluðuyla da iþkenceye dönüþecektir. Bunu bilerek sonsuzluða giden yola çýkmalýyýz.

            Dünyanýn maddi varlýðý elbette ki bu dünyada kalýr. Yanýmýzda götürebileceðimiz þeyler sadece iyiliklerimizdir. Onlarýn miktarýyla layýðýmýzý bulacaðýz. Bununla beraber, þairin deyimiyle dünyada býrakacaðýmýz ‘hoþ bir seda’dan baþka bir þey deðildir. Fani hayattan koptuktan sonra, iyi anýlabiliyorsak bu bize yeter. Geride býraktýðýmýz hayýrlý eserler ve hayýrlý evlatlar amellerin devamýný saðlar. Bunlar varsa hep yaþarsýn, bunlar yoksa amellerin kesilir.

            Dünyanýn sýnanma ve imtihan yeri olduðunu küçük büyük hepimiz biliyoruz. Çünkü hayatta Allah tarafýndan her saniye imtihan ediliyoruz. Oturuþumuz, yatýþýmýz ve kalkýþýmýz hep imtihan dairesi içerisinde geçiyor. Kulun imtihansýz aný yoktur. Onun için þeytanýn fitne, fesat ve tuzaklarý karþýsýnda daima teyakkuzda olmak mecburiyetindeyiz. Yüce Rabbimiz imtihanda bulunduðumuzu bize açýk seçik bildirerek bunun farkýnda olmamýzý istiyor:

“Andolsun, Biz sizi biraz korku, açlýk ve bir parça mallardan, canlardan ve ürünlerden eksiltmekle imtihan edeceðiz. Sabýr gösterenleri müjdele. Onlara bir musibet isabet ettiðinde, derler ki: ‘Biz Allah’a ait (kullar)ýz ve þüphesiz O’na dönücüleriz.’ Rablerinden baðýþlanma (salat) ve rahmet bunlarýn üzerinedir ve hidayete erenler de bunlardýr.” (Bakara, 155-157)

Bu yalancý dünyaya ne aðalar, ne paþalar, ne zenginler, ne makam mevki sahipleri geldi. Neticede hepsi de fani ömürlerini tamamlayýp göçtüler. Çoðunun isimleri unutuldu, nesilleri kesildi, bir fatiha okuyacak kimseleri bile kalmadý. Mallarý, makamlarý ve asaletleri onlara bir þey kazandýrmadý. Ýmtihan olduðunu idrak eden, bu þuurla yaþayan insanlar fani ömürle ebediyet âlemini kazandýlar. Onlar ne kadar kârlý ve bahtiyar insanlardýr. Ne kadar yaþarsak yaþayalým, günün birinde emaneti sahibine teslim edeceðiz. Bu gerçeði Rabbimiz bize açýk seçik bir biçimde onlarca ayette bildiriyor: “Her nefis ölümü tadýcýdýr. Biz sizi, þerle de, hayýrla da deneyerek imtihan ediyoruz ve siz Biz’e döndürüleceksiniz.” (Enbiya, 35)

Biz hakkýyla ve layýkýyla bilemezsek de ölümün de, hayatýn da hikmetleri vardýr. Hiçbiri gereksiz deðildir. Zira iyilerle kötüler  ancak hayat sayesinde anlaþýlabiliyor. Dünyaya gönderilen insanlara belli bir mühlet veriliyor. Kiþi, iradesini kullanarak safýný belli ediyor ve o minval üzere yaþýyor. Nasýl yaþýyorsa öyle de ölüyor ve ona göre muamele görüyor. Rabbimiz “O, hanginizin daha güzel iþ yapacaðýnýzý denemek için ölümü ve hayatý yarattý. O, üstündür, baðýþlayandýr.”(Mülk s. 2) buyurarak hayatýn ve ölümün hikmetine atýfta bulunuyor.

Sýnýrlý bir zaman kalacaðýmýz bu dünyayý bir misafirhane olarak görmeliyiz; zira burada sadece geçici bir süre konaklayacaðýz. Ömür sermayemizi, ahiret yurdunda huzur bulacaðýmýz bir yatýrým için harcamalýyýz. Aksi takdirde bütün sermayesini kaybetmiþ bahtsýz tüccara döneriz. Kadýn, çocuk ve para bu yolda önümüze çýkan tuzaklardýr. Akýllý mümin bu tuzaklara düþmemek için adýmýný denk atar. Yüce Allah bu hususta da uyarýyor bizleri:

“Kadýnlara, oðullara, kantar kantar yýðýlmýþ altýn ve gümüþe, salma güzel atlara, hayvanlara ve ekinlere duyulan tutkulu þehvet, insanlara süslü ve çekici kýlýndý. Bunlar, dünya hayatýnýn metaýdýr. Asýl varýlacak güzel yer Allah katýnda olandýr. De ki: Size bundan daha hayýrlýsýný bildireyim mi? Korkup sakýnanlar için Rablerinin katýnda, içinde temelli kalacaklarý, altýndan ýrmaklar akan cennetler, tertemiz eþler ve Allah’ýn rýzasý vardýr. Allah, kullarý hakkýyla görendir.” (Al-i Ýmran, 14-15)

Hayat, biz kullarýn tarlasý hükmündedir. Burada ne ekersek ahirette onu biçeriz. Geçici hayat ve maddî lezzetler, hayatýmýzý rotasýndan uzaklaþtýrmamalýdýr. Gönül kýblelerimiz sanal ve deðiþken deðil,  sabit ve daim olmalýdýr. Akýllý insan, dünya hayatýna karþýlýk, ahiret yurdunu satýn alandýr. Bu da ancak Allah’a gerçek kul olmakla mümkündür. Dünyada her þey alenen gerçekleþiyor. Eden buluyor sonunda. Hiçbir þey kimsenin yanýna kâr kalmýyor. Yüce Allah, sýnadýðý kulunu yargýlamadan evvel uyarýyor, haber gönderiyor. Bizi yaratan, besleyip doyuran ve koruyan Allah, pek çok ayette mümin ve mümineleri sabýr ve tahammüllerinden dolayý ödüllendireceðini söylüyor. Bununla ilgili delil olarak þu ayeti gösterebiliriz:

“Her nefis ölümü tadýcýdýr. Kýyamet günü elbette ecirleriniz eksiksizce ödenecektir. Kim ateþten uzaklaþtýrýlýr ve cennete sokulursa, artýk o gerçekten kurtuluþa ermiþtir. Dünya hayatý, aldatýcý metadan baþka bir þey deðildir. Andolsun, mallarýnýzla ve canlarýnýzla imtihan edileceksiniz ve sizden önce kendilerine kitap verilenlerden ve þirk koþmakta olanlardan elbette çok eziyet verici (sözler) iþiteceksiniz. Eðer sabreder ve sakýnýrsanýz (bu) emirlere olan azimdendir.” (Al-i Ýmran, 185-186)

Bu hayatta her þey imtihan sýrrýyla tecelli ediyor. Rabbimiz isteseydi bütün kullarýný cennete koyardý. Onun Cenneti ve nimetleri bütün insanlara yetecek kadar büyük ve sonsuzdur. Fakat yüce Allah; iman edenlerle, etmeyenleri; günahlardan sakýnanlarla, günah bataklýðý içinde yaþayanlarý ayýrmak için kullarýný sýnamaktadýr; o, baþýboþluða asla izin vermemektedir. Bunun için de, kurallar koyup bunu Peygamberlerle kullarýna duyurmaktadýr.

Biz insanlarýn idrak sahasý sýnýrlýdýr. Bizler görünenin ötesini bilemeyiz. Bazen baþýmýza gelen nahoþ hadiselere öfkelenir, isyan ederiz. Fakat nahoþ olarak nitelendirdiðimiz olaylar Allah katýnda hayra, hoþ zannettiklerimiz de þerre vesile olabilir. Bunu Allahü Teâlâ “Olur ki hoþunuza gitmeyen bir þey sizin için hayýrlýdýr ve olur ki, sevdiðiniz þey de sizin için bir þerdir. Allah bilir de siz bilmezsiniz.” (Bakara Suresi, 216) þeklinde ifade ediyor.

Dünyevî imtihanlara harýl harýl çalýþýp hazýrlanan insanlar, ne yazýk ki ebedî hayatý ilgilendiren uhrevî imtihanlara o derece hazýrlanmýyor. Oysa dünyada herþeyinizi kaybetseniz de çok önemli deðil, zira kaybettiðinizi dönüp kazanabilirsiniz. Ya öbür dünyanýzý(cenneti) kaybederseniz, son nefesinizi verdikten ve imtihan bittikten sonra onu nasýl kazanabilirsiniz? Bunu düþünen, bununla dertlenen ve ona göre yaþayan insanlarýn sayýsý ne kadar da azdýr.

Ýnsanlar sabýrsýz ve tahammülsüz olduðu için hep an'ý düþünüyor; tavýr ve davranýþlarýný mevcut an'a göre düzenliyor. Baþka bir ifadeyle söylersek; insanlar hep peþin istiyor, kimsenin veresiyeye tahammülü yok. Oysa yüce Rabbimiz bu dünyada yaptýðýmýz olumlu eylemlerimizin mükâfatýný; olumsuz hâl ve hareketlerimizin de cezasýný peþin vermeyerek, ahirete býrakýyor. Rabbimizin ceza ve mükâfat konusunda bizim gibi acelesi yok.

Hayatta her þeyin bir anlamý, önemi ve hikmeti vardýr. Hiçbir þey anlamsýz ve hikmetsiz deðildir. Olaylara ve varlýklara yüzeysel baktýðýmýz için bu anlam ve hikmetleri ne yazýk ki çok kere ýskalýyoruz. Bu ýskalama bahtsýzlýðý çok kere tefekkür derinliðinden yoksun olmamýzla ilgilidir.   Tabiatýyla iç göz kör olunca, dýþ gözün de bir kýymet-i harbiyesi olmaz. Hayattaki imtihan sýrrýna bir de bu pencereden bakmak lazým. Bu bakýþ açýsý, eylemlerimizi daha anlamlý kýlacaktýr. Böylece iç huzuru saðlamada önemli merhaleler kat etmiþ olacaðýz.

Yaratýlan her þey gibi, dünyaya da Rabbimiz tarafýndan mahdut bir ömür biçilmiþtir. Sonunda belli bir ömrü olan dünya da kýyamet vaktinde yýkýlacaktýr. Ýþte o zaman insanlar kýyametin þiddetinden ortalýða dökülecektir. Þaþkýnlýk ve telaþ bütün insanlarý çepeçevre saracaktýr. O zaman hesap sýrasýný beklemekten baþka yapýlacak bir þey yoktur. Rabbimizin dediði gibi iþte o zaman “Artýk kim zerre aðýrlýðýnca bir hayýr iþlerse, onun mükâfatýný görecektir. Kim de zerre aðýrlýðýnca bir kötülük iþlerse, onun cezasýný görecektir.”(Zilzal 7-8)

Nasýl ki dünya imtihanlarýna günlerce, haftalarca, hatta aylarca önceden titizce hazýrlanýyorsak, öyle de ebedî saadetimiz için uhrevî imtihanlara da o ciddiyette hazýrlanmalýyýz. Dünyanýn hengâmeleri içerisinde maneviyatýmýzý ihmal etmemeliyiz. Ruhî ihtiyaçlarýmýzý ihmal edersek iç huzurumuzu saðlayamayýz. Dünya imtihan meydanýdýr ve hizmet yurdudur; lezzet, ücret ve mükâfat yeri deðildir. Mükâfat sadece Allah’a tabi olanlara ahirette verilecektir. Ne mutlu imtihanýn sýrrýna varýp gereðini hakkýyla yerine getirenlere!...