M. NÝHAT MALKOÇ

            Acý Hayatýn Tatlý Meyveleri...

            Türk þiirinin çok mühim simalarýndan biri olan Arif Nihat Asya, 07 Þubat 1904 tarihinde Çatalca'ya baðlý Ýnceðiz Köyünde doðmuþtur. Þair, doðum yerini bir þiirinde þu mýsralarla açýklar: “Nerelisin diye soruyorlar: / Ýnceðiz köyünde doðmuþum.../Ýnceðiz'i Çatalca'ya,/Çatalca'yý Ýstanbul'a baðlamýþlar... /Ýstanbullu olmuþum.”

            Arif Nihat Asya, babasý Zîver Efendi'yi, doðduktan bir hafta sonra kaybetmiþtir.  Asya'nýn asýl adý Mehmet Arif'tir. Ailenin tek çocuðuydu. Küçük yaþta yetim kalan Mehmet Arif, dedesi Ýbrahim Tevfik Efendi'nin himayesinde büyümüþtür. Annesi de evlenince bir anlamda hem öksüz, hem de yetim kalmýþtýr. Babaannesi ölünce de köyünden ayrýlarak, bir çeþit göçebe hayatý yaþamýþtýr. Fakat o, çocuk haliyle hayata tutunmayý baþarmýþtýr.

            Ýnceðiz köy okulunda baþlayan eðitim hayatý, sýrasýyla Ýstanbul Gülþen-i Maarif Rüþtiyesi'nde, Bolu Sultanîsi'nde, Kastamonu Sultanîsi'nde sürmüþ; Ýstanbul Yüksek Muallim Mektebi'nde son bulmuþtur. Böylece öðretmen unvanýyla eðitim ordusuna bir nefer olmuþtur.

            Aile kurumuna çok kýymet veren bir insandý Arif Nihat Asya... Ýki kez evlenen Asya'nýn ilk eþi Hatice Semiha Haným'dan iki, ikinci eþi  Servet Haným'dan da iki çocuðu olmuþtur. Ýlk evliliðinde huzuru yakalayamayan Asya, aradýðý mutluluðu ikinci eþinde bulmuþtur. Bunu da “Ne þiirden, ne þöhrettendir/Mutluluk Arif'e Servet'tendir” dizeleriyle dile getirmiþtir. Bu beyit ebcet hesabýyla evlilik tarihleri olan 1941'e karþýlýk gelir.

             Arif Nihat Asya, öðretmen kökenli þairlerimizdendir. Sýrasýyla Adana Erkek Muallim Mektebi'nde, Adana Erkek Lisesi'nde, Malatya Lisesi'nde(müdür olarak), Edirne Lisesi'nde, Ankara Gazi Lisesi'nde ve Lefkoþa Erkek Lisesi'nde Edebiyat Öðretmeni olarak görev yapmýþtýr. Adana ve çevresinde çok sevilen Asya, Demokrat Parti'den Seyhan(Adana) milletvekili seçilmiþtir.  Bu,  onun kendi tabiriyle mektep kürsüsünden memleket kürsüsüne geçiþidir. Mecliste çok aktif faaliyetler gösterse de milletvekilliðinden haz almamýþtýr.

            Yavuz Bülent Bakiler'in Gözüyle Arif Nihat Asya

            Bundan yýllar evvel Yavuz Bülent Bakiler Trabzon'a gelerek Asya'yla ilgili bir konferans vermiþti. O, konferansta kadim dostu Asya'yla ilgili çok özel hatýralar anlatmýþtý. Ben de bunlarý not etmiþtim. Bu notlarýmdan enteresan bulduklarýmý aktarmak istiyorum:

            “Asya, sýradan bir insan deðildi. Onun için de, sýradanlýðý sevmezdi. O yýllarda Ziya Gökalp’in kardeþi, abisiyle ilgili olarak bir anma programý düzenlemiþ Diyarbakýr’da. Arif’i de o anma programýna çaðýrmýþlar. Fakat o, þu gerekçeleri ileri sürerek, fikirlerinden ilham aldýðý ve çok sevdiði Gökalp’in anma programýna katýlmamýþ: “Þimdi orada Ziya Gökalp nerede doðdu, nerede öldü, neler yaptý gibi sýradan ve bilindik þeyler anlatacaklar. Ben bu gibi abidevî þahsiyetlerin kuru kuruya anlatýlmasýna karþýyým. Basmakalýp ifadelerden hoþlanmam. Onun hususî hayatýdýr mühim olan. Ýnsanlar böyle kuru malûmatlardan usandý artýk.”

            Bugünün tabiriyle medyadan çok þikâyetçiydi Arif Nihat Asya... O yýllarda TRT bir kez olsun onunla program yapmadý. Program yapmayý bir kenara býrakýn, kendisinden bir satýr bile söz etmedi. Kýbrýs’ta öðretmenlik yaptýðý 1960’lý yýllarda Kýbrýs Rum Televizyonu bile kendisiyle bir program yaptý ama bizimkiler böyle bir þeyi akýl etmedi bile. Ne kadar yazýk!...

            Arif Nihat Asya, gülümsemesini ve gülümsetmesini bilen nüktedan bir insandý. 1940’lý yýllarda Adana’da bir gece, dostuna ziyarete gitmiþ. Malûm, dönüþte eve yürüyerek gitmek zorunda… Ötelerden bir köpek sesi duymuþ. Sesin sahibi köpek, iyice yaklaþmýþ onlara. Kucaðýndaki çocuðu olan Fýrat’ý, eþine vermiþ. Baþlamýþ köpekle taktik savaþýna. Köpek ne yapmýþsa o da onu yapmýþ. Kendi tabiriyle köpekle hýrlaþmýþ; köpeðe köpeðin diliyle cevap vermiþ.15 dakika böyle bir hýrlaþmadan sonra köpeði kaçýrmýþ. Bunu aynen bana anlattýktan sonra þöyle devam etti: “Yavuz, biz köpekle köpekçe, insanla insanca konuþmasýný biliriz.”

            Asya, hazýrcevap bir insandý. Zamanýn Millî Eðitim Bakanlarýndan Hasan Ali Yücel, Malatya’da okullarý geziyor. O vakitler Arif Nihat Asya da Malatya’da bir lisede müdürlük yapýyor. Tabiî ki birbirini çok iyi tanýyorlar. Çünkü Yücel, bakanlýðýnýn yanýnda yazar olarak da kendini kabul ettirmiþ bir isim… Fakat ikisi de farklý düþüncelerin temsilcileri… Bakan, okulun durumunu beðenmiyor: “Bu ne biçim okul; okuldan çok hapishaneye benziyor.”diyor. Asya cevabý yapýþtýrýyor: “Efendim ben bu okul yapýldýktan sonra geldim. Yoksa siz beni buraya hapishane müdürü diye mi gönderdiniz.” Bakan Yücel çok kýzar ama belli etmez. Arif Nihat’ý býrakmaya hiç niyeti yoktur. Tahkire(aþaðýlamaya) devam ederek eleþtirilerini giyimine yöneltir: “Hoca o ne biçim kýyafet… Paçalarýn çamur içinde...”der. Asya kýzar, hatta köpürür. Þu üstü kapalý ve kinayeli cevabý verir: “Sayýn Bakan!.. Paçalarýmý aðzýnýza almayýn.” Daha sonra müdürlükten alýnarak Türkçe ve Fransýzca öðretmenliðine indirilir.

            Nükteleri meþhurdu onun. Eþi Servet Haným, Kimya öðretmeniydi. O zamanlar onlu not sistemi geçerliydi. Servet Haným’ýn öðrencileri, hocalarýný Arif Nihat’a þikâyet etmiþler. Bir ilâ beþ arasýnda not verdiðini, beþten yukarý not alamadýklarýný, oysa kendisinin genelde beþten aþaðý not vermediðini belirttiler. Bunun üzerine Asya þu nükteli cevabý verir: “Biz aile meclisi olarak karar aldýk. Birden beþe kadar notlar eþimin, beþten yukarkiler de benim!..”

            Lâfý gediðine oturturdu o… Aþýrý makyaj yapýp soyunan kadýnlarýn bu davranýþlarýnýn ardýndaki sebebin ne olabileceðine dair kendisine soru yönelten bir muhatabýna þu cevabý vermiþ: “Onlara sayýn demiþler, soyun anlamýþlar; bayan demiþler, boyan anlamýþlar!..”

            Arif, 05 Ocak 1975’te Ankara Numune Hastanesi’nde öldü. Yakýnlarý onu ölümüne yakýn günlerde terk ettiler. Eþi Servet Haným’a: “Haným þu telefon defterini getir bakalým. Bizim dostlarýmýz vardý bir zamanlar!.. Ne oldular þimdi?” diye serzeniþte bulunmuþtu.”

            Þiir ve Nesirlerle Örülü Bir Koza: Arif Nihat Asya Külliyatý

            Merhum Arif Nihat, Rahmeti Rahmana kavuþtuðunda arkasýnda millî ve manevî deðerlerle örülmüþ zengin bir þiir hazinesi býrakmýþtýr. O hem usta bir þair, hem de usta bir yazar(nasýr)dýr. Fakat onun þairliði, yazarlýðýnýn çok ilerisindedir. Arif Nihat Asya, çok zengin bir þiir külliyatý býraktý okuyucularýna.... Onun kaleme aldýðý birbirinden kýymetli þiir kitaplarý þunlardýr: “Heykeltýraþ(1924), Bir Bayrak Rüzgâr Bekliyor(1945), Rubâiyyat-ý Arif(1956), Kubbe-i Hadrâ(1956), Kökler ve Dallar (1964), Kýbrýs Rubaileri(1964), Nisan(1964), Emzikler(1964),  Dualar ve Âminler(1967), Kova Burcu(1967), Yürek(1968), Avrupa’dan Rubailer(1969), Köprü(1969), Aynalarda Kalan(1969), Divançe-i Arif(1970), Basamaklar(1971), Þiirler(1971), Büyüyün Kýzlar Büyüyün(1976), Fatihler Ölmez(1976), Yerden Gökten(1976), Ses ve Toprak(1976), Takvimler(1976)...”

             Arif Nihat Asya'nýn þairliðinin yanýnda, yazarlýðý da çok ehemmiyetlidir. Bir sanatkâr duyarlýlýðýyla kaleme aldýðý nesirlerinde sosyal ve siyasal konularý, yurt gözlemlerini, arkadaþlarýný, yakýn çevresini, tarihî konularý, dinî meseleleri, aþký, tabiatý anlatmýþtýr. Nesir türündeki kitaplarý þunlardýr: “Yastýðýmýn Rüyasý(1930), Ayetler(Kanatlarýný Arayanlar)(1936), Kanatlar ve Gagalar(1945), Enikli Kapý/Top Sesleri(1964), Terazi Kendini Tartamaz(1967), Tehdit Mektuplarý(1967), Onlar Bu Dilden Anlar(1970), Aramak ve Söyleyememek(1976), Ayýn Aynasýnda(1976), Kubbeler(1976), Sevgi Mektuplarý....”

            Arif Nihat'ýn nesirleri usta iþidir. Bu metinleri büyük bir sabýrla, adeta bir kuyumcu titizliðiyle kaleme almýþtýr. Onun bazý sözleri bir çeþit aforizmadýr. Sözün bu noktasýnda bunlara birkaç örnek vermek istiyorum: “Düþünülüyorum, öyleyse varým”,  “Onlar asil doðmuþlar çocuðum, bize de asil ölmek kalmýþ”, “Benim öksüzlüðüm Hz. Adem'in ölümüyle baþlar”, “Kulun olarak doðmasaydým, kendiliðimden gelir, fahrî kulun olurdum Allah'ým!”, “Dünün Arþimed'i 'Buldum' diye haykýrmýþtý. Yarýnýn Arþimed'i 'Kaybettim' diye haykýracaktýr”, “Bu dünya düþmanlarýný da gemiye alacak bir Nuh ister”

            Asya'nýn Kýbrýs Günleri

            Þair Arif Nihat Asya, 1960 senesinde DP hükümeti tarafýndan Lefkoþa'daki Celal Bayar Lisesi'nde öðretmen olarak görevlendirilmiþtir. O, görev yaptýðý bu okulda öðrencilere öncelikle Türklük ve tarih þuurunu aþýlamýþtýr. Asya'nýn bu bilinçlendirme gayreti okulla da sýnýrlý kalmýyor, Kýbrýs halkýný da fýrsat ve zemin buldukça hýyanetlere karþý uyandýrýyordu. Bu küçük adanýn Türk kesimindeki halk, kendisini çok sevmiþ ve fikirlerini benimsemiþti. O, Kýbrýs Türk'ünün haklý ve þanlý davasýyla ilgili 25'in üzerinde yazý yazmýþtýr. Kýbrýs Rubaileri adlý þiir kitabý da onun Kýbrýs'a dair yazmýþ olduðý çok anlamlý ve kýymetli bir eserdir.

            Asya, aslýnda Kýbrýs'ta iki sene kalacak, gerekirse buradaki görev süresi iki yýl daha uzatýlýp dört yýla tamamlanacaktý. Fakat o arada 27 Mayýs Ýhtilali olunca, hoca görev süresinin ilk dilimini bile tamamlayamadan geri çaðrýlmýþtýr. Fakat o, Kýbrýs'a olan ilgi ve sevgisini Türkiye'ye döndükten sonra da devam ettirmiþtir. Onun Kýbrýs'la ilgili bir dörtlüðünü paylaþmak istiyorum: “Bir gün sana bir falcý gelip ikbâl açar/Bahtýnda, bakar ki, mutluluk dal dal açar/Gam çekme, der, üç vakte kadar koynunda/Ey yavru vatan, bütün çiçekler al al açar”

            Bir Mevlevi Derviþi Arif Nihat...

            Merhum  Arif Nihat Asya, dindar bir insandý. Milliyetçi oluþu da onun bariz vasýflarýndan biriydi. Asya, arkadaþý Hakký Mahmut Soykal vasýtasýyla mevlevî þeyhi Ahmet Remzi Akyürek'le tanýþmýþtýr. Onun müridi olmuþtur. Mevlevîlikte mühim noktalara gelmiþtir. Hocasýyla olan manevî dostluðunu “Senden el aldýðým gün sana vermiþtim izin /Hem müridi hem þeyhi olduk birbirimizin”  dizeleriyle anlatmýþtýr. Mevlevilikte önemli merhaleler kateden Asya, aradýðý gerçek huzuru da bu dergâhta bulmuþtur.

            O, Mevlâna'ya yürekten baðlanmýþtýr. Mevlevî büyüklerini de saygý ve sevgiyle anmýþ, onlara þiirlerinde yer vermiþtir. “Kubbe-i Hadra” adlý þiir kitabý onun Mevlevîliðini açýkça ortaya koyan, bu gelenekten gelen  bir adlandýrmadýr. Onun þu dörtlüðü Mevlâna'ya duyduðu derin sevgiyi göstermektedir: “Mâlûmumuz olmayan murâdýnca göðün/Sizlerle helâlleþmeye sýram geldiði gün/Ey sevgili dostlar, beni Mevlânâ'nýn/Âriflere giydirdiði hil'atla gömün!”

            Arif Nihat'ýn Hz. Muhaammed(sav) Sevgisi

             Asya'nýn Resul-i Ekrem Efendimize derin bir sevgisi ve muhabbeti vardý. O, peygamberimize yazýlmýþ olan þiirlerin en uzunlarýndan biri olan 200 mýsralýk “Naat”ý kaleme almýþtýr. “Seccaden kumlardý” diye baþlayan “Gelin ey Fâtihalar, Yâsinler!” dizesiyle biten bu muhteþem söz abidesi, bugüne kadar yazýlmýþ naatlar içinde kendine has bir yer tutmaktadýr. Bu þiir, söz incileriyle büyük bir özen ve dikkatle gergef misali nakýþ nakýþ iþlenmiþtir.

            Naatlar genellikle kaside biçiminde yazýlýr. Fakat Arif Nihat Asya'nýn naatý serbest tarzda(ölçüsüz) kaleme alýnmýþtýr. Bu, aslýnda naat sahasýnda yepyeni bir denemedir, o bu denemede çok da baþarýlý olmuþtur. Bu þiirde peygamberimize duyulan derin muhabbet, sevgi, hasret ve hayranlýk vardýr. Bu þiir dün olduðu gibi bugün de çok sevilerek okunmakta ve ezberlenmektedir. Bu özleyiþ dolu þiirden bir bölümü dikkatlere sunmak istiyorum:

            “Þimdi seni ananlar,/Anýyor aðlar gibi.../Ey yetimler yetimi,/Ey garipler garibi;/Düþkünlerin kanadýydýn,/Yoksullarýn sahibi.../Nerde kaldýn ey Resûl,/Nerde kaldýn ey Nebi?... //Gel, ey Muhammed, bahardýr.../Dudaklar ardýnda saklý/Âminlerimiz vardýr.../Hacdan döner gibi gel; /Mi’râc’dan iner gibi gel; /Bekliyoruz yýllardýr!”

            Þair Arif Nihat'ýn Resulullah Efendimize duyduðu derin sevgi ve iþtiyak sadece bu þiirden ibaret deðildir. O, bunun gibi daha birçok þiirinde peygamberimize olan hayranlýðýný ve özleyiþ duygularýný defaatle dile getirmiþtir. Tarih düþürme sahasýnda bir üstad sayýlan Arif Nihat Asya, Peygamberimizin doðumuna da birçok kez tarih düþürmüþtür. Buna da bir örnek verelim þimdi: “Beklerken ümîd, Tanrý’nýn gözdesini,/Bir sýrrýn, kimse açmamýþ, perdesini…/Vermekteymiþ meðer ki 'Arþ' Ebced’den/Dünyâya cihânýn en büyük müjdesini// Bir mu’cize var, belki siler kuþkusunu:/Ey Asya, çaðýr þüphelerin yolcusunu/Anlat, ki bu âlemde “Þeriat” bir aðaç…/ Saklar kökü, tarihlerin en kutlusunu(570)”

            Türk þiirinin millî ve yerli gür seslerinin baþýnda gelirdi Arif Nihat Asya... Biz onu daha çok “Bayrak Þairi” olarak tanýdýk, bildik ve sevdik. O, memleketin deðerleriyle deðerlenen, milletimizin dertleriyle dertlenen mümtaz bir söz eriydi. Kim bilir þimdi çok uzaklarda yine Hakk'ý ve hakikati terennüm etmektedir. Allah rahmet eylesin. Ruhu þâd olsun.