TRABZON RUM ÝMPARATORU IV. ALEKSÝ KOMNEN RUHUNA EL FATÝHA


11. ve 13. Yüzyýllar arasýnda Müslümanlar üzerine sekiz Haçlý seferi yapýlmýþtý ama bu seferlerden dördüncüsü diðerlerinden çok farklýydý. Zira Ýtalya’dan, -Kudüs’ü Müslümanlardan geri almak amacýyla- yola çýkmýþ olan Latinler, Ýstanbul’a geldiklerinde Bizans Ýmparatorluðunda iç karýþýklýklar ve taht mücadeleleri olduðunu görünce Kudüs’e kadar gidip Müslümanlarla savaþmak yerine bu zengin ve güzel þehrin üstüne konup yaðmalamayý tercih ettiler.

1204 Yýlýnda gerçekleþen bu olay sýrasýnda Bizans Ýmparatoru olan Aleksi Komnen’in torunlarý Aleksi ve David Kardeþler, Gürcü kraliçesi olan Tamara’nýn da yardýmlarýyla Ýstanbul’dan kaçtýlar ve keþiþlerin elinde adeta baðýmsýz, özel bir yönetimi olan Trabzon’a geldiler. Kýsa süre sonra da yine Tamara’nýn yardýmlarýyla burada yeni bir devlet olarak Trabzon Rum Ýmparatorluðunu kurdular. (Pontus Rum Ýmparatorluðu ya da Devleti de deriz buna ) 

Ýþte bu imparatorluk 1461 yýlýna kadar varlýðýný devam ettirdi. 

Trabzon Rum Ýmparatorlarýndan IV. Aleksi, oðlu Ýonnes tarafýndan öldürülmüþ ve taht 1459 yýlýna kadar Ionnes Komnen’in olmuþtu. Bu arada Ýonnes Komnen her ne kadar babasýný ortadan kaldýrsa da ona saygýda kusur etmeyip oldukça güzel bir lahit mezar yaptýrmýþtý krallarýn taç giyme törenlerinin yapýldýðý Panaghia Chrysokephalos Kilisesinin bahçesinde. Bu lahit mezara Trabzon Rumlarý büyük saygý gösterdiler öyle ki IV. Aleksi adeta bir aziz gibi saygý görüyordu mezarýný ziyaret edenler tarafýndan.

1461 Yýlýna yani Fatih’in Trabzon’u kuþattýðý yýla geldiðimizde Trabzon Rum Ýmparatorluðunun baþýnda David Komnen bulunuyordu ve David Komnen, sýrtýný dayadýðý Akkoyunlu hükümdarý Uzun Hasan’ýn ona hiç bir faydasý olamayacaðýný Osmanlý donanmasý Gedik Ahmet Paþa komutasýnda Trabzon önlerinde göründüðünde anlamýþtý. Fatih Sultan Mehmet’in de Trabzon önüne gelmesiyle iþinin bitik olduðu kafasýna dank etmiþti.

Evet þimdi hikayemize geçelim.

Hikayeye göre ( Tarih deðil, hikaye. Okurken bu hususu unutmayýn sakýn. )

David Komnen baktý ki Trabzon’u hiç bir þekilde kurtarmanýn mümkünü yok; o halde kurnazlýk yapmasý gerekiyordu. Türk’ün en hassas özelliði olan gurur damarýna bastýðý takdirde Trabzon’u kurtarabilirdi. O da öyle yaptý.

Fatih Sultan Mehmet’e bir elçi gönderdi ve dedi ki ‘’ Þehrin dýþýnda ve sahilde Ayasofya kilisesi ile kule arasýnda kalan bir zincir var. Bu zincir, kýrk defa atýlacak top güllesi ile koparýlýrsa, þehri teslim edeceðim. Yok, eðer koparýlamazsa, Fatih ordularýný geri çeksin. Sultan topçularýna çok çok güvendiðini söylermiþ. Madem öyle bu teklife hayýr demeyeceðini umuyorum.’’

Bu resmen Fatih Sultan Mehmet’e  ve onun topçularýna kafa tutmaktý. Fatih  ‘’Tamam, teklifi kabul ediyorum.’’ Dedi ve top atýþlarý baþladý.

Top atýþlarý baþlamasýna baþladý ama ilk otuz dokuz top atýþý zinciri kýramadý. Fatih Sultan Mehmet öfkeden deliye döndü. ‘’ Yok mu içinizde þu zinciri kýracak bir babayiðit ki onu servete boðayým’’  Dedi ama iþin içinde padiþahýn hýþmýna uðramak da olduðundan kimse bu iþe yanaþmýyordu.

Herkesin birbirine baktýðý anda birden bir topun gümbürdediði görüldü. Fatih merakla baktý topun baþýndaki yeniçeriye ve sordu:

-Topu sen mi ateþledin?
-Evet hünkarým
-Sen topçu musun?
-Hayýr sultaným
-O halde ne halt etmeye topu ateþledin bre zýndýk?
-Zinciri kýrmak için sultaným.

Fatih, topçu olmadýðý halde topu ateþleyen bu yeniçeriye öylesine kýzmýþtý ki hemen emri verdi:

-Tiz baþýný vurun

Yeniçerinin anýnda baþý vuruldu.

Kelle yere düþtüðü anda da askerler sevinçle havalara sýçramaya baþladýlar: ‘’ Zincir kýrýldý, zincir kýrýldý’’

Fatih büyük bir piþmanlýk içindedir ama iþ iþten geçmiþtir.

Sorar Yeniçeri aðalarýna.

-Kimdi bu yiðit? Adý neydi bunun?

Cevap verirler:

-Hünkarým !  Bu yiðit bizim içimizde Hoþoðlan diye bilinen bir yiðittir.

Padiþah, Trabzon feth edildikten sonra emreder:’’ Tiz bu yiðide görkemli bir türbe yapýla.’’

Ve Hoþoðlan için güzel bir türbe yapýlýr ve naaþý bu türbeye nakledilir.

Artýk bir Türk þehri olan Trabzon’da yüzlerce sene insanlar Evliya Hoþoðlan’ýn Türbesine gelirler, adaklar adarlar, çaputlar baðlarlar dilekleri için. Ya da en azýndan ‘’ Bu türbede mefdun (Gömülü ) aziz evliyanýn ruhuna’’ Diye Fatihalar okurlar, ‘’Allah’ým, bu türbede yatan ulu kiþi yüzü suyu hürmetine dualarýmý kabul eyle.’’ Diye dua ederler.

Aradan yüzlerce sene geçer.

I. Dünya Savaþý sonunda yurdumuzun iþgal edildiði yýllarda bir Rus Arkeolog olan Ospenski Trabzon’a gelir ve þimdiki adý Büyük Fatih Camii olup Trabzon’un Ortahisar Ýlçesinde bulunan eski adýyla Panaghia Chrysokephalos Kilisesi bahçesindeki  Hoþoðlan türbesinde hafriyat yaptýrýr. Yapýlan bu hafriyat sonucunda Hoþoðlan’ýn türbesinden kimin sandukasý çýksa iyidir? Bizans Ýmparatoru IV Aleksi’nin.

Yani bizim Müslüman kardeþlerimizin yüzlerce sene Hoþoðlan Türbesi zannetikleri mezar meðer Bizans Ýmparatoru IV. Aleksi Komnen’in mezarýymýþ.

Peki Hoþoðlan?

En baþta dedik ya ‘’ Hikaye ‘’

Þimdi korkum odur ki Ýstanbul’da Eyüp Sultan Türbesinde de böyle bir kazý yapýlsýn.

Öyle ya 576 yýlýnda doðup 674 yýlýnda Ýstanbul önlerinde öldüðüne inandýðýmýz, yani 98 yaþýnda elinde kýlýç ve Ýslamýn sancaðý olduðu halde Ýstanbul’u feth etmek için gelen ordu içinde yer aldýðýna adeta iman ettiðimiz Ebu Eyub el Ensari Türbesinden de sadece ve sadece mermer parçalarý ya da bir Bizans Ýmparatorunun mezarý çýkarsa?

En iyisi fazla kurcalamamak. Aynen Atatürk’ten bir anýda olduðu gibi.


Mustafa Kemal, Salih Bozok’la birlikte bir gün, Çankaya civarýnda gezintiye çýkmýþtý. Bu esnada bir köylü evine rastlamýþlar ve daveti geri çevirmeyerek avluya geçmiþlerdi

Evin avlusunda ihtiyar bir köylü ile karýsý oturmaktaydý. Kahveler içilirken Mustafa Kemal’in iþaretiyle Salih Bozok yaþlý köylü ile konuþmaya baþlar ve ona; 

“Sen Gazi’yi tanýr mýsýn baba?’’ Þeklinde bir soru sorar. 
Yaþlý köylü, saçma bir soru sorulmuþ gibi misafirleri alaycý bir bakýþla süzdükten sonra;

“Gazi’yi tanýmayan var mý ki?” Der ve devam eder: 

“Ben görmedim ama her hafta Hacý Bayram Veli Camii’nde Cuma Namazý kýlarmýþ. Ta göbeðine kadar sakallarý varmýþ. Melek gibi nur yüzlü, Peygamber gibi mübarek bir ihtiyarmýþ!” Diye sürdürür sözlerini.

O anda yaþanan bir tereddüt üzerine Salih Bozok Mustafa Kemal’e bakar ve O da; kaþlarýný kaldýrarak iþaret verir ve kendisini tanýtmamayý emreder. 

Dýþarý çýktýklarýnda Mustafa Kemal gülümseyerek:  “Varsýn, o da öyle bilsin. Hakikati öðrenmek belki biçarenin hayalini yýkar, onun hayalindeki þirin sakallýyý öldürtüp de sevgisini kaybetmekte ne mana var?”

Evet insanlarýn hayallerindeki Hoþoðlan’ý, Eyüp Sultan’ý ve Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ü öldürmenin bir anlamý yok. Hem Tarihin içinde bu tür hikayeler olmasa o tarih biraz yavan, kuru, cansýz kalýyor. Ne dersiniz?

Son bir not: Bugün Trabzon-Ortahisar-Büyük Fatih Camiinin bahçesinde ne IV. Aleksi’nin ne de Hoþoðlan’ýn mezarý var . Yüzyýllar önce IV. Aleksinin gömülmüþ olduðu bizimkilerin Hoþoðlan Türbesi diye saygý gösterdiði mezarýn olduðu yerde bugün caminin tuvaleti varmýþ.

RESÝM: Trabzon- Ortahisar Büyük Fatih Camii