Bütün dünya ile savaþamazsýn, bütün dünyaya karþý duramazsýn. Unutmayý ve hayata devam etmeyi bilmelisin. Þüphesiz biz insanlar birbirimizi yaralýyoruz, incitiyoruz, kýrýyoruz ve bunlar çok þiddetli de olabiliyor. Özellikle çaðýmýzda hassas bir kalbin incinmemesi mümkün deðil. Zira cahilliðin övülerek göklere çýkarýldýðý, kabalýðýn ve küstahlýðýn popülist kültür tarafýndan tabiri caizse kutsandýðý çaðýmýzda düþünen beyinlere sahip yüreklerin yara almamasý pek de mümkün görünmüyor.

            En amiyane tabirle yaþamanýn da bir raconu vardý. Hem de bin yýllarýn kültür imbiðinden süzülen bir saflýkta oluþmuþtu. Toplumda adab-ý muaþeret kurallarý olarak bilinen bu görgü kurallarý silsilesi maalesef cehaletin popüler olmasý ile birlikte yerini görgüsüzlüðe ve kabalýða býraktý. Görgüsüzlük normal karþýlanmaya baþlandý, kabalýk artýk kimseyi rahatsýz etmeyen bir alýþýlabilirlik seviyesine indi. Durum böyle olunca insana, insan duygularýna, saygýya ve zarafete önem veren insanlarýn sayýsý gün geçtikçe azaldý. Ýnsanlar elbette yapýlarý gereði içgüdüleriyle hareket ettiler ve kolay olaný seçtiler. Þöyle ki; kibar olmak, zarif olmak, saygýlý olmak, adab-ý muaþeret kurallarýna uymak emek, çaba ve gayreti gerektiriyordu. Kültüre sahip olmak kolay bir þey deðildi. Okumak, öðrenmek ve çoðu zaman içgüdülere karþý çýkmayý emrediyordu. Ama diðer seçenek oldukça kolaydý. Herhangi bir emek harcamak gerekmiyordu. Hiçbir þey elde etmeden sýrf içgüdülere uyularak kaba, zarafetten yoksun ve cahil olunabiliyordu. Üstüne üstlük popülizm de bu karanlýk yolu gösteriyordu. Sinema filmleri, diziler, televizyon programlarý ve idol alýnan popüler kültür kahramanlarý böyle davranýyordu. Kitap yalnýzca sýnavlara çalýþmak için okunuyordu, þiirler de öyle. Hatta kitaplarýn özetleri okumak bile yetiyordu sýnavlarda baþarýlý olmak için. Ýzlemek varken okumak da neyin nesiydi? Okumayan, þiir bilmeyen insan topluluklarý oluþtu. Bir papaðan misali; saðdan soldan duyduklarý fikirleri ve cümleleri kendi cümleleriymiþ gibi dillendirmeye ve daha da kötüsü inanmaya baþladýlar. Çünkü kendi cümleleri yoktu, kendi cümlelerini kuracak bilgi birikimine sahip deðillerdi. Ýþte bu insan tipinin duygularý da cümleleri gibi kendilerine ait deðildi. Birilerinin toplum ortasýna attýðý cümleleri kendi cümleleri gibi kabul eden insanlar birilerinin ortaya attýðý duygularý da kendi duygularý gibi kabul ettiler. Bir robot gibi programlanmaya açtýlar zihinlerini ve hiç direnmediler bile. Çünkü kolay olan buydu. Ýçgüdülerle hareket etmek buydu. Bir kobay maymun gibi ya da Ývan Pavlov’un köpeði gibi tepkisel koþullanma ile ile hareket eden insan yýðýnlarýndan bahsediyorum. Hayvanlar için tüm yaþam bir gündür. Sabah uyanýrlar; avlanýrlar, beslenirler, çiftleþirler ve gün bitiminde uyurlar. Ertesi gün ayný þeyler tekrarlar. Bu son nefeslerine kadar böyle devam eder. Ama insanýn dünü vardýr, anýlarý vardýr, duygularý vardýr, düþünceleri vardýr, cümleleri vardýr, yorumlarý vardýr. Ýnsaný insan yapan tüm bunlarýn toplamýdýr. Cahillik denilen karanlýk, cehalet denilen körlük tüm insanlýk tarihini ve kümülatif tecrübeleri yok sayýp bugüne yönlendiriyor kalabalýklarý. Durum böyle olunca insanlar içgüdüsel olarak yalnýzca bugünü ve yalnýzca kendilerini düþünüyorlar. Kendi ihtiyaçlarýný karþýlamak için her þeyi ve herkesi vahþice, ilkellikle çiðneyebiliyorlar. Son elli yýlda doðadaki yaban hayatýn yüzde atmýþýnýn doðadan silinmesinin nedeni de bu bencillik ve bu cahillik. Doðayý katleden yaþam biçimi de buradan kaynak alýyor. Kendine saygýsý olmayanlarýn insana ve insanlýða da saygýsý yok; insana ve insanlýða saygýsý olmayanlarýn doðaya ve gezegene de saygýsý yok. Hafýzalarý tazelemek gerekirse; saygý, onur, þeref, haysiyet, namus gibi olgular bir zamanlar insanlarýn uðruna can verip can aldýðý olgulardý. Bu bir karanlýk anaforu gibi önüne gelen her þeyi paramparça edip yutuyor ve geriye yalnýzca çöp býrakýyor. Bu nahoþ durum böyleyken hiç kimse maalesef kýrýp dökmekten muzdarip deðil, kýrýlanlardan; incinenlerden haberdar deðil.

            Sevdiðim bir þair sevdiðim bir þiirinde;’Yaþamak görevdir yangýn yerinde…’’ demiþti dizelerinde ve bu yangýn yerinde de yaþamak en temel görev. Elbette insanca yaþamaktan bahsediyorum. Meþhur olan içgüdülerle yaþamak yerine; zihinle, beyinle, yürekle yaþamaktan. Adab-ý muaþeret kurallarýna riayet edilerek, saygý, sevgi, onur, haysiyet, þeref, empati, düþünceli olarak yaþamak. Yukarýda saydýðým nedenlerden dolayý tüm dünya ile savaþamazsýn. Ama savaþmamak direnmemek manasýna da gelmez elbette. Kabalýða, saygýsýzlýða, düþüncesizliðe, bencilliðe, onursuzluða, ahlaksýzlýða direnmek; belki daha zor olan þýk bu ama doðru olan þýk da bu insan ve insanlýk için.  Ýnsan böyle bir durumda ne küsüp bir köþeye çekilmeli, ne bu cahil topluluða katýlmalý ne de dünyaya ve insanlara savaþ açmalý.