Eklenme Tarihi : 25.03.2018
Okunma Say�s� : 3473
Yorum Say�s� : 13

�rfan Y�lmaz

Bu Yaz� 26.03.2018 tarihinde
G�N�N HECE YAZISI
olarak se�ilmi�tir.

Bu Yaz� 26.03.2018 tarihinde
YILDIZLI YAZI
olarak se�ilmi�tir.

G�l Kasidesi

Ey gonca g�l, biraz e�il, dinle, duyuyorsan e�er
Sussam kalem raz� de�il, yazsam sana nazar de�er
�eyda b�lb�l �t��yle, Ferhat��n �irin d��yle
Akla ziyan g�l��yle, goncan t�ls�ml�ym�� me�er
G�n�ller sana hacizli, g�renler solgun benizli
Cismin ayan ismin gizli, G�l-i Rana nam-�n di�er
Goncandaki gamze ne ho�, ba�l�k atsam gerisi bo�
Canl� cans�z hepsi sarho�, �tr�na bo�uldu seher
Ate� d��rd�n oca�a, yasakl�s�n her kuca�a
Yedi iklim d�rt buca�a �oktan yay�ld� bu haber
D�rt y�z ��k y�l� yurdu terkedip �avk�n� vurdu
Gelip sana raksa durdu, yedi perisiyle �lker
Goncana miski sindirmek, vuslats�z hasret dindirmek
Semadan y�ld�z indirmek... G�l�m var m� b�yle h�ner
T�ts�n var seher yelinden, endam�n nakka� elinden
A�k�n ba�lama telinden d�k�l�yor teker teker
Akl� almaksa marifet, yeter de artar bu afet
Hak�tan kusursuz zarafet, s�z�n tam da bitti�i yer
T�ts�lenmi� sa��m solum, havada k�rebe kolum
Menzilsiz uzan�r yolum, beyhude bir seyr�lsefer
Derman yok derde mukabil, a�k u�runa �uur sebil
T�ts�ndeki vebali bil: T�ts� de�il bayg�n eter
Dal�n tuzak, tac�n s�st�; elimi uzatt�m k�st�
Y�re�imin alt� �st�, kezzap dahil tuzla biber
Bir dert sald�n yedi katl�, y�re�ime teslimatl�
Meyan k�k�nden de tatl�, derdin benimle can-ci�er
A�k ad�yla tabu y�k�p, meydana dumans�z ��k�p
Her g�n biraz daha s�k�p darald� ate�ten �ember
Yapra��m dalda hevessiz, boynu b�k�lm�� nefessiz
�m�r a�ac�ndan sessiz gazel d�kt�r�yor kader

�mr�m bahar g�nl�m hazan, ne k��a ne yaza benzer
Gazel d�ker dinmez azan r�zg�r� talaza benzer
Bir g�l sevdim yemin akdi, diyeti �mr�m�n nakti
Gamzeleri �afak vakti, goncadaki naza benzer
Felek a��nca aray�, beyaza vurdu karay�
Kurdu�um g�n�l saray�, y�k�lm�� enkaza benzer
G�l hasreti katar katar, s�k�n edip cana �atar
Dikenleri pen�e atar, pen�esi �ahbaza benzer
Ba��ma hep efk�r sarg�n, aff� c�l�z-h��m� karg�n
Anlad�m ki; g�l�m darg�n, g�l�� ayaza benzer
Murad�m�n k�r kandili, �oktan t�ketmi� fitili
Cezam kesildi sevgili: Yarg�s�z infaza benzer
Tabibim, af gerisinde; a�k�m, h�sran serisinde
Musallan�n berisinde k�l�nan namaza benzer

Yine de kalpten silsile senin tutkun gelir dile
Dilim lal kesilse bile, g�r seni nas�l metheder
Yapra��n ipek dokulu, g�ren Hak�k�n �ansl� kulu
E�siz benzersiz kokulu goncan o kadar ki ender
Senden simli t�l �rt�s�, Melike Belk�s��n s�s�
Seba�dan gelir t�ts�s�, t�ts� de�il miski amber
G��s�m kor misali kafes, senden esmedik�e nefes
Yurdundaki iklim enfes, havan Firdevs suyun Kevser
Hecelere ilmek ilmek, dokunsan da sabaha dek
M�mk�n m�d�r betimlemek, diken bile sende cevher
G�fte olsan s�zc�k aval, bestelensen nota zeval
Resmedilsen yanar tuval, nas�l �a�ar bilsen be�er
Bir umut ki; buhur yak�p, ufkun t�l�ne b�rak�p
�afaktan g�n�me ak�p, gece terketmesi keder
Gecede iz s�r�yorum, k�r harita d�r�yorum
El yordam� y�r�yorum, e�siz �tr�n bana rehber
G�zlerim yaprak �a�k�n�, dala sarma�-dola� k�n�
Yazamad�m ta� a�k�n�; ka��t sarho�, t�y derbeder
A�k, kezzapla kavrulmakm��, k�le d�n�p savrulmakm��
Ya da kalpten vurulmakm��, se�ebilmek ehven-i �er
Kim demi� hedef �a�ar ki, vurulan nas�l ya�ar ki
�yle bir bak��n var ki; sektirmeden vuran mavzer
Kaderin yel ekimi sert, sahne a��r �ekimli fert
Ayr�l��n iklimi dert: Lodos oktur, poyraz han�er
K�l� korlu ilaveten, var m� a�ka g�c� yeten
G�n�l kap�m a��k zaten, habersiz gelip dal�ver
Ak�l k��ta, g�n�l yazda; siyah gizlenmez beyazda
Kamber�siz d��n olmaz da, vuslats�z k�l�nm�� Kamber
Kimsenin i�ine sinmez, eli kalksa geri inmez
Bir g�l kanar, kan� dinmez, g�nl�me vurulsa ne�ter

Tabibim; gelirse dile, g�l dam�t�r a�k vesile
Yar�m nefes �tr� bile, lokman ruhundan da beter
M�sralar�m umman dibi, okuyan al�r nasibi
Dakka�n�n delisi gibi, gezer �z�nden bihaber
Dinleyene imgem per�in, put kesilir anla ni�in
Ta� kalbinden i�in i�in g�zya�lar� d�ker mermer
Acem t�l�yle �rt�l�, y�z �eviren Hicaz g�l�
�yle yakt� ki b�lb�l�, figani tek beyti yeter

Ya Rab; nar�beyza �etin, sual olunmaz hikmetin
A�k ile imtihan ettin, ge�i�im k�lle beraber
Hak kat�ndan �d�l�me, nazar de�mesin g�l�me
Ben raz�y�m da k�l�me; Sen, g�l�me serinlik ver
D��lerimde G�l- i Rana, �tr�n� yayd� cihana
Dilimdeki hamd�sena y�re�imden kopan ezber
Y�ce Yaz� silinir mi, kul eliyle dilinir mi
Ne i�lenmi� bilinir mi, Levh-i Mahfuz gizli defter
Ya Rab, yitirsem de akl�, y�re�imde ismi sakl�
F�ni d�nyada yasakl� g�l�m� Mah�er�de g�ster

___________________________________________

Kaside:
�iirler aras�nda se�kin bir konumu sahip olan uzun manzumelerdir. �lk �rnekleri Arap edebiyat�nda g�r�l�r. Beyitler halinde yaz�l�r. Uyak d�zeni: aa, xa, xa, xa, xa, ... �eklindedir. Gazel tarz�: aa, bb, cc, dd, �eklindeki mesnevi tipi uyak �rg�s�yle yaz�lanlara da rastlan�r. Genellikle 33 ile 99 m�sradan olu�an divan edebiyat�na has aruz vezinli naz�m �eklidir. M�sra say�s� 33 ten az, 99 dan fazla olan kasidelere de ratlanmaktad�r. Hecenin zamanla aruzun �n�nde yer edinmesiyle g�n�m�zde �rneklerine nadir olarak rastlanmaktad�r. Kendi aras�nda uyakl� iki m�sra ile ba�lar. Giri� beytinden sonra gelen her beytin ikinci m�sras�n�n kasidenin giri� beytiyle uyakl� olmas�n�n zorunlulu�u; �iirin uzunlu�u g�z �n�ne al�nd��nda, g�n�m�zde neden kaside �rneklerine pek rastlanmad��n� da a��klam�� olur. Yaz�lmas� hayli emek ve sab�r gerektirdi�inden kasidenin bitimine sonradan gelenek halini alan bir dua b�l�m� eklenmi�tir. Bir �iirin kaside olarak kabul g�rmesi i�in b�l�mlerinin de eksiksiz olmas� gerekir. B�l�mleri tam olmasa da �iir metninin g�zelli�i veya ana fikrinin y�celi�ine istinaden kaside olarak kabul edilen m�sra say�s� 33 �n alt�na inen �iirler de vard�r.
Kasidelerin konusu:
�nemli ki�iler, mevsimler, �zel g�nler, �i�ekler, g�n, gece, G�ne�, Ay, sava�, at, kalemin ustal��, a�k veya bir g�zel olabilir. Kasideler �� ana ba�l�k alt�nda tasnif edilir.
1- Konular�na G�re:
a- Tevhid: Tanr�'n�n y�celi�ini ve birli�ini konu alan kasideler.
b- M�n�c�t: Muhtevas�, Hak'ka yakar�� olan kasideler.
c- Naat: Hz. Muhammed, D�rt Halife veya On �ki �mam i�in yaz�lan kasideler.
d- C�l�siyye: Padi�ahlar�n tahta ��k��lar�n� kutlamak i�in yaz�lm�� kasideler.
e- Ramazan, bayram, nevruz gibi �zel g�nlerini kutlamak i�in yaz�lm�� kasideler de s�ras�yla ramaz�niyye, �diyye ve nevr�ziyye olarak adland�r�l�r.
f- Bahar, yaz, sonbahar, k�� betimlemelerinin yap�ld�� kasidelere s�rayla bah�riyye, temm�ziyye, haz�niyye, �it�iyye gibi isimler verilir.
g- �i�eklere yaz�lan kasideler s�nb�liyye, at i�in yaz�lanlar da rah�iyye olarak isimlendirilir.
2- Rediflerine G�re: Kasidelerin beyitlerindeki m�sralar�n sonundaki rediflere g�re adland�r�lmas�d�r.
Ahmed Pa�a'n�n "G�ne�" ve "Kerem" kasideleri, Fuzul�'nin "Su" kasidesi gibi.
3- Uyak D�zenine G�re:
Baz� kasidelerde uya�� olu�turan as�l harfe g�re isimlendirilmesidir. �rne�in bir kaside "r" harfiyle bitiyorsa, "kas�de-i r�'iyye"; "m�m" harfiyle bitiyorsa "kas�de-i m�miyye"; "n�n" harfiyle bitiyorsa "kas�de-i n�niyye" ad�n� alm�r.
Kasidenin B�l�mleri:
Nesib veya te�bib: Kasidenin giri� b�l�m�d�r. Bir tabiat tasvirinin yap�ld�� veya sevgilinin g�zelliklerinin anlat�ld�� b�l�md�r. Bu b�l�mde i�lenen konuya g�re kaside Nesib veya te�bib ad�n� al�r. Kasidenin �nemli bir b�l�m�d�r.
A�k konusu i�lenmi�se nesib, ba�ka bir konu i�lenmi�se te�bib ad�n� al�r.
Girizg�h: As�l konuya giri� yapmak �zere d�zenlenmi� bir veya iki beyitlik b�l�md�r.
Medhiye: Maksad veya Maks�d adlar�yla da an�l�r. Kasidenin �vg� b�l�m�d�r. Bu b�l�mde sanatsal y�n� a��r basan abart�l� bir dil kullan�l�r. �airin, sanatsal h�nerini ne �l��de g�sterebildi�i �nemli bir b�l�md�r.
Tegazz�l: �iirin uzunlu�u g�z �n�ne al�narak, okuyucuda y�lg�nl��a sebeb olmamak i�in, kaside aras�nda okunan bir gazel b�l�m�d�r. Tek d�ze ak�� ortadan kald�rmak, okuyucu veya dinleyicinin �iire ilgisinin devam�n� sa�lamak amac�yla, genellikle nesib veya medhiyeden sonra kasideye i�lenir.
Fahriye: �airin kendisini �vd�� b�l�md�r. Burada da �air yine abart�l� bir ifade kullan�r. Kimi zaman kendisinin di�er �airlerden biraz daha �stte tutar. Ancak bu b�l�m ne kadar k�sa tutulursa �airin sayg�nl��n�n da bir ifadesi olur.
Dua: �airin, kendisi, daha �ok da �vd�� ki�i i�in Allah�tan yard�m diledi�i, dua etti�i b�l�md�r.
Kasidelerde �airin b�l�mlerdeki ba�ar�s� kadar b�l�mler aras� ge�i�teki ba�ar�s� da �nemlidir. Kopu� ve k�r�lmalara meydan vermeden ge�i� sa�lanmal�d�r. �zellikle tegazz�l kapsaml� kasidelerde, gazelin kaside ile uyumuna dikkat etmek gerekir. Gazel genellikle matla beytinden farkl� bir musarra beyitle ba�lat�l�r. E�er gazelin uyak y�n�nden kasideyle ses uyumu d��n�l�rse �iirde hi� tekrarlanmayan bir redif veya uya��n olu�turacak as�l harfi titizlikle se�mek gerekir. Nesibten veya medhiyeden gazele ge�i�in uyumlu olmas� gerekti�i kadar, gazelden sonraki b�l�me ge�i�in de ayn� titizlikle, sanatsal, duygu ve ak�c�l�k y�n�nden �d�n verilmeden ger�ekle�tirilmesi gerekir.
Kasidenin �nemli beyitleri:
1- Matla Beyti: Kasidenin ilk beyti yani do�u� beytidir. Ne kadar �arp�c� ve vurgulu olursa, kasidenin okunmas�na o kadar davetk�r olur.
2- H�sn-i matla: Nesib b�l�m�ndeki giri� beytinden hemen sonra gelen ikinci beyittir. Kasidenin okumas�na istek yaratmak i�in �ok iyi d�zenlenmelidir.
3- Ta� beyit: �airin ismi veya mahlas�n�n, medhiyeden sonraki b�l�mlerin birinde i�lendi�i beyittir.
4- H�sn-i makta: Kasidenin son beytinden bir �nceki beytidir.
5- Makta beyti: Kasidenin son beytidir.
6- Beyt�'l-kaside: Kasidenin en g�zel beytidir.
Musammat kas�de: Kasidelerde ak�c�l�� n planda tutmak, beyitlere i� ezgi katmak i�in izlenen zahmetli bir yol olsa da, okuyucu veya dinleyici �zerinde ho� bir etki b�rak�r. Bunun i�in beyitler i� kafiyeli olarak yaz�l�r. Bu �iirin ilk d�rt m�sras� �zerinde somutla�t�r�rsak:
Ey gonca g�l! Biraz e�il, dinle duyuyorsan e�er
Sussam kalem raz� de�il, yazsam sana nazar de�er
Kaderin a� �r��yle, Ferhat'�n �irin d��yle
Akla ziyan g�l��yle goncan t�ls�ml�ym�� me�er
Her m�sra ortadan b�l�n�p alt alta geldi�inde:

Ey gonca g�l! Biraz e�il,
Dinle duyuyorsan e�er
Sussam kalem raz� de�il,
Yazsam sana nazar de�er

Kaderin a� �r��yle,
Ferhat'�n �irin d��yle
Akla ziyan g�l��yle
Goncan t�ls�ml�ym�� me�er

�eklinde i� kafiyelerinden dolay�, abab, cccb, dddb,...�eklinde, m�sralar� sekizer heceli yeni bir �iir metnine d�n��r.
Sevgi ve sayg�lar�mla...

______________________

Videolu �iir:

https://www.youtube.com/watch?v=ZgDq5z2ETzo

Sitedeki

�nceki Yaz�s� Sonraki Yaz�s�

Yazar�n

�nceki Yaz�s� Sonraki Yaz�s�

( G�l Kasidesi ba�l�kl� yaz� �rfan Y�lmaz taraf�ndan 25.03.2018 tarihinde sitemize eklenmi�tir. Sitemizde yay�nlanan eserlerin hukuki sorumlulu�u , kullan�lan materyaller ve yaz�n�n i�eri�i yazarlar�na aittir.�zin al�nmadan kaynak g�sterilse bile sayfam�zdaki eserler ba�ka yerde yay�nlanamaz. Eserlerin izin al�nmadan kopyalanmas� ve kullan�lmas� 5846 say�l� Fikir ve Sanat Eserleri Yasas�na g�re su�tur. )
Okudu�unuz Yaz�n�n Site Kurallar�n� �hlal Etti�ini D��n�yorsan�z, Site Y�netimine Bildirmek ��in T�klay�n�z.