“Senelerce senelerce evveldi.
Bir deniz ülkesinde yaþayan bir kýz vardý,
Adý Annabel Lee…” diye baþlar Edgar Allan Poe’nun bir þiiri. Hazin bir aþk öyküsü anlatýlýr bu þiirde. 
Halklar yaþadýklarý destansý aþklarý Leyla ile Mecnun, Kerem ile Aslý, Arzu Ýle Kamber örneði yaþamlarda dillendirirler. Farklý yer ve diyarlarda aþk öykülerinin anlatýmlarý birbirleriyle örtüþür. Öykü sonlanýr, sevgililer hemhal olunca. Ya da Kerem ile Aslý örneði mahþere kalýr kavuþmalar. 
Aþýk Garip ve büyük aþký Senem’in öyküsünün tatlý bir sonla bittiði yazýlýdýr ilkokul yýllarýnda okuduðum aþýk kitaplarýnda. Þöyle de bir beyit anýmsýyorum: “Aþýk garip gibi gülen olmadý/ Aþýk Kerem gibi yanan olmadý.”
Allan Poe’nun lirik þiirinde iki sevgili deniz kenarýnda yürürler, mehtap altýnda. Deniz, denizin ruhlarý dinlendiren sessizliði, doða, kumsal bakirdir. Güzelim Annabel’i çarpar denizden esen serin yel. Gelinimiz ölür, sevgilisini tanýmsýz acýlarla baþ baþa býrakarak.
Öykümüz bir kesiti betimliyor Algül yenge ile Demirhan amcanýn yaþamýndan. Algül yenge destansý aþk öykü ve þiirlerindeki güzelliklere özgü bir güzelliðe sahip bir gelindi. Güzelim Algül yenge yaþadý, kadir kýymeti bilinmeden, hayalimde kalan zeytin karasý güzel gözleriyle. Köyümüze fazla uzak olmayan bir köyden gelin gelmiþ at sýrtýnda. En güzel kadýnlarýndan biriydi yaþadýðý yýllarda ulu dað yamaçlarýnda kurulan yaylalarýn.
Doruklarý bulutlarla sarmaþ dolaþ daðlarýmýzýn ululuðu ve güzelliði dillere destan. Yaðmurlu havalarda bir baþka ilginçtir serhat kentimizin sýra daðlarý. Yamaçlarýnda güneþ ýþýðýnýn tüm renklerini görürüz. Bununla iþ bitmez, güneþ ýþýðýnýn yedi renginin yedi tonu yýl boyu gözlenir gök kubbede güneþ varsa. Maviler, açýk maviler, yeþilin özellikle çimen yeþili rengini sadece bu bölgemizde gördüm. Günbatýmý zamanýndaki kýzýllýk hayallerimden hiç silinmedi.
Daðlarýn doruklarýndaki düzlüklerde pýnarlar var kudretten sularý. Bir akarýný bulup çýkmýþlar bir taþ dibinden. Temmuz sýcaðýnda bile diþleri sýzlatýr ölçüde soðuktur pýnarlarýmýzýn sularý. Ýþte bu pýnarlar bir yolunu bulup akar vadinin derinliklerinden. Vadimizin bir yüzü ulu çam, ladin benzeri iðne yapraklý aðaçlarla kaplý. Diðer yamacýný kayýn, gürgen, dað karaaðacý benzeri yayvan yapraklý aðaçlar süsler. Ormanlarýn içlerinde yalçýn kayalar görülmeye deðer. Bu kayalarýn alt kýsýmlarýndan da soðuk sular kuzu melemesi gibi tatlý tatlý akar da akar. Bu sular birikir çayýmýzý oluþturlar.
Ormanlarýmýz yaðmur çeker. Özellikle Doðu Karadeniz bölgemiz bolca yaðmur alýr her mevsim. Bizin yöremiz yüksek daðlara komþu. Kýþlarý kar yollarý keser. Daðlarýn yamaçlarý, tepeler, vadinin derinlikleri hele düzlükler adam boyu karlarla kaplanýr. Ormanlarýn kýyýma uðradýðý yamaçlarýn çay kenarýnda son bulan bir çeþit geniþ oluk biçimli kýsýmlarýndan çýðlar kopar kýþ aylarýnda. Çayýn üzerinde biriken çýð birikintisi karlarýn erimesi haziran ortalarýný bulurdu karýn aþýrý yaðdýðý yýllarda. Çocukluðumuzun çobanlýk yýllarýnda eriyen çýðlarýn içinden koskocaman boz bir kazazede kurt çýkmýþtý. Akbabalara iyi bir ziyafet oldu kuzularýmýzýn azýlý düþmaný bu kazazede canavar.
Çayýmýzý eriyen karlar besler yýllarca. Ýlkbahar aylarýnda debisi aþýrý artan çayýmýz karþýdan karþýya geçmek isteyen sýðýr manda gibi hayvanlarýn suya kapýlýp telef olmalarýna neden olurdu. Bir kez az daha çayda sulara kapýlýp gidecektim. Can korkusuyla kendimi zar zor kýyýya attým. Suyun akarý yavaþ, vadinin oldukça eðimsiz kýsmýydý kaza geçirdiðim yer. Karþýdan karþýya geçeyim dedim mandalarýn ardý sýra.
Mayýs baþlarýnda ilk yaylaya göç baþlar. Dað yamaçlarý, Dünya’nýn hiçbir yerinde çeþitliliðine, rengine ve güzelliðine rastlanamayan bitki örtüsüne bürünürdü anýmsadýðým çocukluk ve ilk gençlik yýllarýmda. Hiç hayvan týrnaðý dokunmamýþ bu güzellikleri anýmsayýnca Bursa’da mor çiçekler açmýþ þeftali bahçeleri miydi vadimizin küçük düzlükleri diyordum. Yoksa Isparta güllerini mi görüyorum düþümde derdim. Hayýr deðil hiç biri. Bu pastoral renk cümbüþü köy düðünlerindeki kýzlar topluluðu. Allý yeþilli ve de mavili entarileriyle halaya durmuþlar. Mavinin en mavisi, yeþilin en yeþili, sarýnýn en sarýsý, beyazýn hiç kirlenmemiþi vadimizdeki çiçeklerde saklýydý.
Çayýrlarýn oluþturduðu vadinin aþaðýlarýnda çayýmýzýn akýþý yavaþlar. Akzambaklar benzeri beyazý köpükler kaybolur. Yeþilliklerin arasýnda akan yeþil çay olur çayýmýz içinde alabalýklarýn yaþam bulduðu. Su durudur aktýr, berraktýr. Temizdir. Çayýmýzýn kenarýnda isten dýþlarý kararmýþ kara kazanlarda çamaþýr yýkar yaylacýlýk yapan analar, bacýlar. Etraftan toplanan kuru dallardan hemencecik bir ateþ tutuþturulur kazanlarýn altýna. Bir iki yýkamakla tertemiz olur çamaþýrlar. Suyumuz o derece güzel bir sudur. Yýkanan çamaþýrlar etraftaki taþlara serilir. Birkaç saat sonra bir elde kazan, omuza asýlý bir elde çamaþýr bohçasý yayla evlerine dönerdi emekçilerimiz. Akþama karþý malla melalle uðraþmak, yemek derken güneþ batar karþýki daðlarýn yücelerinden.
Güneþ fazla etkili olmaz vadimizde. Daðlarýn doruklarýndan kopup gelen ýlýk mayýs ortasý rüzgârý ancak mart sonu Akdeniz rüzgârlarý serinliðine denk gelir.
Bazen vadinin yamaçlarýndan havalanan akbaba sesleri yankýlanýrdý. Akbabalarýn alçaktan uçmalarý ve sayýlarýnýn gitgide artmasý kötü habere iþarettir. Ormanlarýn derinliklerinde çobanýn gözetiminden çýkan bir sýðýr, bir koyun kümesini kurtlarýn tuzaðýna düþtü demektir. Akbabalar da bu ziyafetten paylarýna düþen hisseleri için mücadele veriyorlardýr.
Algül yenge bu vadide yaþadý. Çamaþýrlarýný bu vadide yýkadý nazik elleriyle. Simsiyah saçlarý gözükürdü yazmasýnýn altýndan. Ortadan ikiye ayýrdýðý saçlarýnýn ortasýndaki teninin ak derisi bir kalýn çizgi gibi uzanýr yazmasýnýn altýnda kaybolurdu. Hilal kaþlarý, zeytin karasý gözleri henüz yirmi sekiz bahar görmüþ. Tatlý tatlý bakýþlarýndaki sadelik bugün bile gözlerimin önünde canlanýr. Bu gözler mehtapta izlediðimiz mor, siyah karýþýmý renklerle betimlenen göllerimizin dipsizliði gibiydi. Kaþlarý yay örneði simsiyahtý ve aralarý geniþti. 
Yanaklarýnýn rengi daha gelinlik günlerindeki kadar ala melek diye adlandýrýlan kirazlar gibi parlak ve al renkliydi. Konuþtuðunda aðzýndan sözler deðil ballar akardý. Tatlý dilli güler yüzlüydü Algül yengemiz. Küçükle küçük büyükle büyük olurdu.Teni buðdaysý boyu olgunlaþmýþ baþaklardan biraz uzuncaydý.
En büyük mutluluðu evinin iþlerini zamanýnda bitirmekti. Yayla evinde süt, peynir, yoðurt, yað gibi yayla ürünlerinin gereðini yapmak günlük iþlerdir yayla evlerinde. Çocuklarýnýn bakýmýný yapmak ve akþama kalabalýk sürüsüyle evine dönen Demirhan amcanýn yemeðini hazýrlamak da yengemizin iþiydi. Demirhan amca yüzü bir türlü gülmeyen týraþsýz sakalýyla ilginç bir erkekti. Yayla evleri yaylamýza çok yakýndý. Sýk sýk O’nun baðýrmalarýný duyardýk. Köpekler havlasa eþine baðýrýrdý. Niçin köpeklere güzel yal (köpek yiyeceðine verilen ad) yapmadýn! Evden niçin erken çýkýp sürüyü karþýlamadýn… Niçin gözün üstünde kaþýn var gibi eften püften nedenlerle kalbini kýrardý yaylalarýn en güzel yengesinin Demirhan amcamýz. Algül yengem bazý günler annemin ziyaretine gelir mahzun mahzun kapýmýzý çalardý. Anneme hiç sorunlarýný anlatmaz, annem “ kýzým her erkek insanýn kadir-kýymetini bilemez. Biliyorum sen melek gibi bir insansýn” gibi beylik sözlerle yengemizin nasýrlaþmýþ gönül yaralarýna melhem sürmek isterdi.
Bir yaþlý çoban anlatmýþtý, iki inatçý keçi örneði bir çobanla Demirhan amca kavgaya tutuþmuþ. Rakip çoban çift dalmýþ bizimkinin sýrtýný yere yapýþtýrýp boðazýný sýkmaya baþlamýþ. Biraz ileride koyunlarýný güden çoban kavgayý ayýrmasa Demirhan amcamýzýn iþi yaþmýþ. Kavgayý baþlatan ve haksýz olan yine baðýrgan çobanýmýzmýþ…
Algül yengenin en þanssýz olduðu akþam beyinin koyunlarýndan birinin kurtlara kaptýrdýðý akþamlar olurdu. Küfürlerin bini bir paraya düþer, iki fidan gibi çocuklarý da nasiplerini alýrdý bu hengameden. Ya dayak yerler ye da sert sözleri dinlerlerdi üzgün ve mahsuncasýna. Nazlý yengemiz en aðýr sözlere muhatap olurdu. Annesine ayan olurdu belki kýzýnýn üzüntüsü. Kýz evladý, boþanmak ne mümkün; kocanýn evinden kadýnýn ancak cenazesi çýkar sal üstünde.
O ýlýk güzel günler yerini daha sýcak ve uzun günlere býrakýr haziran ortalarýnda. Çayýmýzýn debisi azalýr, daðlarýn doruklarýndaki karlar yerini yeþilliklere býrakýr. Üst yaylada otlaklar iyice yeþerir, yayla düzlükleri binbir renk çiçeklerle bezenir. Üst yayla çaðýrýr halkýmýzý iki aylýk konuk edeceði günler için.
Üst yaylaya göç günü daha gece yarýsýndan sonra yaylalarýn önünde ateþler yakýlýr eþyalarýn kaðný arabalara kolay yerleþtirilsin diye. Babalar arabalarýyla, kadýn-kýz kýzan sýðýr sürüleriyle bir an önce yaylalara eriþme yarýþý baþlardý. Çobanlarý unutmayalým, onlarda sürüleriyle bu göç yarýþýna ortak olurlardý günün erken saatlerinde. Annem sonradan anlatmýþtý. Algül yengenin sýk sýk baþý aðýrýrmýþ. O göç günü de baþýnda dayanýlmaz aðrýsý varmýþ. Üstelik küçük oðlu da erkenden uyanmanýn etkisiyle mi oldu mu bilinmez, aþýrý aðlýyormuþ. Çocuklarýn aþýrý aðlamasý bölgemizde pek hayýra yorumlanmaz. Algül yengemizde önünde sýðýrlar ve iki çocuðu ile üst yaylaya yollanmýþ. Baþ aðrýsý kendisini aþýrý rahatsýz ediyormuþ. Bu olguyu daha sonra yaylacýlýk yapan kadýnlardan çok dinledim.
Yaylaya göç günlerinde köydeki evimizde kaldým. Evimiz köyümüzün en uzak eviydi tüm mahallelerden. Evimizin karþýsýnda sýk iðne yapraklý aðaçlarla kaplý ulu bir orman uzanýr. Bu ormanda kuþlar en güzel þarkýlarýný söylerdi. Çocukluðum iþte böyle bir yerde geçti. Evimiz mahallelerden uzak olduðu için babamlar eve bekçi olarak beni býrakmýþlardý küçücük boyumla.
Kuþlarýn sesini duyarak henüz uyanmýþtým. Evimizin kapýsýndan babamýn adýný seslenen bir erkek sesiyle dýþarý çýktým. Henüz yüzümü yýkamaya zaman kalmamýþtý. Kapýmýzýn önünde bana hüzünle ve anlamsýzca bakan Bekir Amca duruyordu. Bekir Amca bir þeyler söylemek istiyor fakat bir türlü konuþamýyordu. Nihayet “Dün gece yaylada Demirhan’ýn karýsý Algül vefat etti. Git köye haber ver” dedi.
Ýçimi tarifsiz bir acý kapladý. Bir an gözlerim kapandý. Hiçbir þey söyleyemez oldum. Güzelliði hafýzama kayýtlý, vadimizin eþsiz güzel insaný artýk yaþamýyordu. Onun ölüm haberini köyümüze vermek çocuk omuzlarýma kalmýþtý. Aradan yýllar geçti. Henüz yirmi sekiz bahar görmüþ, köyümüzde yüzü hiç gülmemiþ, Algül yengenin zamansýz ölümünü anýmsadýkça hala gözlerim yaþarýr.

Ýbrahim Yýlmaz